اظهارات مهم رئیس جمهور در اجلاس سران شانگهای
پايگاه اطلاع رساني رياست جمهوري/ رئيس جمهور با بيان اينکه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران همواره مبتني بر مشارکت فعال در سازمانهاي بينالمللي، چندجانبه گرايي و مخالفت با يکجانبه گرايي بر پايه عدالت، همکاري، احترام متقابل و ضرورت ايفاي نقش سازنده در مواجهه با چالشهاي بينالمللي و منطقهاي بوده است،گفت: تقويت همکاريهاي دوجانبه به ويژه در عرصه اقتصادي، عامل مهمي در ارتقاي نقش راهبردي سازمان همکاري شانگهاي در اقتصاد جهاني است.
آيت الله سيد ابراهيم رئيسي روز جمعه طي سخناني در جمع سران و مقام هاي شرکت کننده در بيست و يکمين اجلاس سران سازمان همکاري شانگهاي، افزود: سازمان همکاري شانگهاي به خوبي نشان داده که ميتواند با اتکاي به ظرفيتهاي اقتصادي، سياسي، ارزشي و جمعيتي خود به نيروي پيشران چند جانبه گرايي جهاني تبديل شود واين امر نشان دهنده فراهم بودن بستر شکل دهي به جامعهاي بر پايه ارزشهاي مشترک کشورهاي در حال توسعه است.
رئيس جمهور با بيان اينکه امروز جهان وارد دوران جديدي شده است و سلطه طلبي و يکجانبه گرايي رو به زوال است، اظهار داشت: نظام بينالملل به سوي چند قطبي شدن و بازتوزيع قدرت به سود کشورهاي مستقل، در حال تغيير است.
آيت الله رئيسي تصريح کرد: در شرايط کنوني صلح و امنيت جهاني از ناحيه سلطه طلبي و چالشهايي همچون تروريسم، افراط گرايي و جدايي طلبي در معرض تهديد قرار دارد؛ تهديدهايي که طيف وسيعي از کشورهاي جهان و بويژه اعضا و شرکاي سازمان همکاري شانگهاي را هدف قرار داده است و حفظ و تقويت صلح در اين پهنه گسترده، نه يک انتخاب بلکه يک ضرورت است.
رئيس جمهوري اسلامي ايران تاکيد کرد: سازمان همکاري شانگهاي و "روح حاکم بر آن" يعني اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابري، رايزني مشترک، احترام به تنوع فرهنگي و توسعه مشترک، ابزاري کليدي در راستاي حفظ صلح در قرن ۲۱ است.
متن سخنراني آيت الله رئيسي در اجلاس شانگهاي به اين شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا و نبينا محمد و آله الطاهرين و صحبه المنتجبين
جناب آقاي امامعلي رحمان، رييس محترم جمهوري تاجيکستان
رؤساي محترم جمهور و نخست وزيران محترم
جناب آقاي دبير کل محترم سازمان همکاري شانگهاي
رؤساي محترم هيأتهاي بلندپايه
ميهمانان گرانقدر
ابتدا مايلم مراتب تشکر و قدرداني خود را از جناب آقاي امامعلي رحمان، رييس جمهور محترم کشور زيبا و فرهنگي تاجيکستان و مردم تاجيکستان به خاطر ميهمان نوازي و ميزباني گرم اين اجلاس و برنامهريزي بسيار خوب به عمل آمده طي دوره مديريت ايشان بر سازمان، اعلام نمايم.
از فرصت استفاده ميکنم و فرا رسيدن بيستمين سالگرد تأسيس سازمان همکاري شانگهاي را به تمامي اعضاي محترم تبريک گفته و اميدوارم سازمان شانگهاي در ادامه نيز، مسير بالنده خود را که موجب شده است در مدتي کوتاه جايگاه منطقهاي و بينالمللي ممتازي را کسب نمايد، تداوم بخشد.
اجازه دهيد خرسندي خود را از بابت حضور در اين نشست مهم و تاثيرگذار که يکي از معدود فرصتهاي گفتگو براي تضمين صلح و همکاري واقعي در سطح منطقهاي است، ابراز نمايم و از تمامي اعضاء محترم براي عضويت دائمي ايران اسلامي صميمانه تشکر نمايم.
خانمها و آقايان
توسعه فرهنگي، دستور کار اول همکاري بين کشورهاي صاحب تمدن است. بخش عمده خزانه فرهنگ و معنويت جهان در آسيا قرار دارد. آسيا مهد تمدن بشري است و قلب تپنده آن در چين، هند، تاجيکستان و ايران فرهنگساز بوده است. فرهنگ و تمدن آسيايي هميشه با همگني (Harmony)، صبر، ادب، احترام متقابل و خيرخواهي و در يک کلام، حکمت و عدالت همراه بوده است. بزرگترين اديان ابراهيمي در آسيا بودهاند.
معنويت، نياز هميشگي بشريت و گمشده انسان امروز است. بحران معنويت زيرساخت همه بحرانهاي جهان است. انحصارگرايي، خشونت و نقض حقوق بشر جلوههايي از پيامدهاي دوري از معنويت است؛ ايران ميتواند نقش مهمي در توسعه منطقهگرايي فرهنگي ايفا کند.
عاليجنابان
زماني که من به رياست جمهوري اسلامي را عهدهدار شدم، جهت گيري سياست خارجي خود را تمرکز بر "چندجانبهگرايي اقتصادي" و تقويت "سياست همسايگي" به معني وسيع آن و تقويت حضور در سازمانهاي منطقهاي معرفي کردم.
ترکيب دو ابتکار اوراسيايي و جاده - کمربند ميتواند تحقق عينيبخشي از اين رويکرد باشد و ظرفيتهاي عظيم جمهوري اسلامي ايران به لحاظ ژئوپلتيک، جمعيت، انرژي، حمل و نقل، نيروي انساني، و از همه مهمتر معنويت، فرهنگ و تمدن ميتواند تحرک معناداري به اين چشمانداز ببخشد. اين منطقه در طول تاريخ پيوستگي شگرفي داشته است و احياي اين پيوستگي از کارويژههاي پيمان شانگهاي و مورد تاکيد جمهوي اسلامي ايران است. آسيا سرزميني غني از تمدنها و ارزشهاست. نقشآفريني آسيا در عرصه بينالملل نيازمند حفظ تجانس (هارموني) بين ملتها و تمدنهاي خود است. ايران تجانس بين ملتها و تمدنهاي آسيايي را تقويت ميکند.
خانمها و آقايان
جهان وارد دوران جديدي شده است. سلطهطلبي و يکجانبهگرايي رو به زوال است. نظام بينالملل به سوي چند قطبي شدن و بازتوزيع قدرت به سود کشورهاي مستقل، در حال تغيير است. در شرايط کنوني صلح و امنيت جهاني از ناحيه سلطه طلبي و چالشهايي همچون تروريسم، افراطگرايي و جداييطلبي در معرض تهديد قرار دارد؛ تهديدهايي که طيف وسيعي از کشورهاي جهان و بويژه اعضا و شرکاي سازمان همکاري شانگهاي را هدف قرار داده است.
آسيا همچون گذشتههاي نه چندان دور در کانون تغييرات جهاني قرار دارد. حفظ و تقويت صلح در اين پهنه گسترده، نه يک انتخاب بلکه يک ضرورت است. سازمان همکاري شانگهاي و "روح حاکم بر آن" يعني اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابري، رايزني مشترک، احترام به تنوع فرهنگي و توسعه مشترک، ابزار کليدي در راستاي حفظ صلح در قرن ۲۱ است.
صلح و توسعه از مسير همکاري و هماهنگي کشورهاي کليدي اين منطقه حاصل ميشود. در اين مسير، شکلدهي و تقويت پيوندهاي زيرساختي ميان کشورهاي مختلف اهميت و ضرورت دارد. ابتکار کمربند - راه، اتحاديه اقتصادي اوراسيا و کريدور شمال - جنوب به عنوان طرحهاي کليدي در حوزه اتصالات زيرساختي ميتوانند در تقويت منافع مشترک کشورهاي در حال توسعه و تقويت صلح در اين منطقه نقش ايفا نمايند. اين پروژهها نه رقيب، بلکه مکمل يکديگرند.
ايران حلقه وصل سه طرح زيرساختي فوق است. ايران ميتواند از طريق کريدور شمال - جنوب حلقه وصل جنوب و شمال اورسيا باشد و آسياي مرکزي و روسيه را به هند پيوند دهد. کريدور شمال-جنوب ميتواند زيرساخت سخت همگرايي در قالب "اوراسياي بزرگ" را تقويت نمايد. ايران در مسير يکي از کريدورهاي ابتکار کمربند و راه، يعني کريدور چين آسياي مرکزي غرب آسيا قرار دارد و ميتواند پيوند دهنده شرق و غرب اوراسيا باشد. همچنين بندر بزرگ چابهار ايران ظرفيت تبديل شدن به مرکز تبادلات چندين کشور عضو و همسايه را به نحو ويژه دارد که با همت اعضا ميتواند به نمادي از همکاري همه اعضاي سازمان شانگهاي باشد.
خانمها و آقايان
سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران همواره مبتني بر مشارکت فعال در سازمانهاي بينالمللي، چندجانبهگرايي و مخالفت با يکجانبه گرايي بر پايه عدالت، همکاري، احترام متقابل و ضرورت ايفاي نقش سازنده در مواجهه با چالشهاي بينالمللي و منطقهاي بوده است.
امروز نظام بينالملل با چالشها و مشکلات متعددي رو به روست که حل آنها توسط يک دولت به تنهايي امکانپذير نيست. چالش اول، همه گيري کرونا است که نه تنها سلامت ملتهاي جهان را هدف قرار داده بلکه پيامدهاي اجتماعي، اقتصادي، سياسي و امنيتي قابل توجهي نيز در بر داشته است. ما از تلاشهاي اعضاي سازمان شانگهاي، بخصوص چين و روسيه و هند، براي کمک به واکسيناسيون جهاني تشکر ميکنيم و آن را در راستاي کمک به روح همکاري در عرصه بينالملل ارزيابي ميدانيم. هرگونه اختلال در روند کمک به سلامت انسانها از طريق واکسيناسيون جهاني به بهانه تحريم، ضد حقوق بشر و جنايت عليه بشريت است. حل اين مشکل، شديدا نيازمند همکاري بينالمللي است و اعضاي پيمان شانگهاي پتانسيل فراواني را در اين زمينه دارند و جمهوري اسلامي ايران حاضر است در اين زمينه فعالانه همکاري کند.
تحريم يا تروريسم اقتصادي، چالش ديگري است که به مهمترين ابزار سلطه طلبان براي تحميل اراده به ديگران بدل شده است. تحريم يا تروريسم اقتصادي از موانع کليدي پيشبرد همگرايي منطقهاي محسوب ميشود. سازمان همکاري شانگهاي به طراحي ساختارها و مکانيسمهاي مقابله جمعي با تحريم نياز دارد. تحريمهاي يکجانبه تنها عليه يک کشور نيست بلکه همانگونه که در سالهاي اخير روشن شده تعداد بيشتري از کشورهاي مستقل بويژه اعضاي سازمان را در بر ميگيرد. طراحي مکانيسمهاي مقابله جمعي با تحريمهاي يکجانبه در قالب اين سازمان اهميت و ضرورت دارد.
از سوي ديگر، ناامني مخل توسعه و پيشرفت و تروريسم مانع رشد اقتصادي پايدار است. جمهوري اسلامي ايران با سابقه بيش از ۴۰ سال تقابل و مبارزه بيامان با تروريسم و افراطگرايي، خدمات شايستهاي براي تحقق صلح و عدالت در منطقه غرب آسيا انجام داده است. ما هم پيمان عراق و سوريه در تقابل با داعش و ساير جريانهاي تروريستي بودهايم. شراکت راهبردي ايران و روسيه در مبارزه با تروريسم و افراطگرايي در سوريه، تجربهاي ارزشمند و الگويي موفق براي همکاري با ساير شرکاي منطقهاي و فرامنطقهاي در آينده است. اينجانب دست همکاري براي تحقق صلح و هم پيماني براي مبارزه با تروريسم و افراط گرايي به سوي همه دولتهاي مشارکتکننده در اين اجلاس دراز ميکنم. ما نيازمند اقدام جمعي براي تامين امنيت و عدالت به عنوان زيرساختهاي اصلي توسعه و پيشرفت هستيم. متأسفانه بيش از دو دهه مبارزهي نمايشي آمريکا با تروريسم در افغانستان و عراق، موجب از دست رفتن فرصتهاي فراوان اين دو کشور در تامين امنيت و رفاه براي ملتهاي خود گرديد. آمريکا چند سال است که اين الگوي ناموفق را به سوريه نيز صادر کرده است. مراکز حضور و تحرک نيروهاي آمريکا در سوريه، از ناامنترين و بيثباتترين مناطق اين کشور است.
جمهوري اسلامي ايران معتقد به امنيت مشترک است و امنيت را تفکيک شده نميداند.
راه تامين امنيت مشترک، راه بومي است که صرفا با مشارکت قدرتهاي منطقهاي و بدون مداخله خارجي امکانپذير است .
همکاران محترم
مسئوليت وضعيت ايجاد شده در افغانستان، تماما بر عهدهي آمريکا و کشورهاي همکار او در اين مدت است. اما ما کشورهاي منطقه بايستي شرايطي را فراهم کنيم تا مردم افغانستان بتوانند بر مشکلات خود چيره شوند و مسيري را براي آيندهاي مطمئن ترسيم کنند. از نظر جمهوري اسلامي، اين مهم تنها از طريق کمک کشورهاي منطقه به مشارکت مؤثر همهي اقوام در حاکميت آينده افغانستان محقق خواهد شد. طبيعتا کشورهاي منطقه صرفا نقش تسهيلگري دارند. دخالت خارجي در افغانستان بر مشکلات ميافزايد و در نهايت، بر بيثباتي در آن کشور دامن ميزند.
بر همين اساس، جمهوري اسلامي ايران آماده است تمام توان خود را در خدمت ايجاد حکومتي فراگير، همه شمول و مستقل در افغانستان قرار دهد و همانند تمامي اين سالهاي سخت که در کنار برادران و خواهران افغاني خود بودهايم، به ياري آنان بشتابيم. لکن، مايلم تأکيد کنم که تحقق چنين هدفي از عهده هيچ کشوري به تنهايي برنميآيد و نيازمند کار مشترک و سامان يافته در قالب ساز و کارهاي منطقهاي است.
عاليجنابان؛
تامين حقوق ملت ايران در حوزه برنامه صلحآميز هستهاي، تضمين منافع مشترک کشورهاي در حال توسعه است. هيچ موضوعي نميتواند فعاليتهاي صلحآميز هستهاي ايران را که در چارچوب مقررات بينالمللي انجام ميشود، دچار توقف نمايد. ديپلماسي يکي از ابزارهاي تامين منافع ملي کشورهاست، ولي ديپلماسي زماني کارآمد است که همه طرفها در عمل به آن پايبند باشند. تهديد و فشار، پاي ديپلماسي را سست ميکند و دست آن را ميبندد. متاسفانه برخي طرفها با استفاده از ابزار تهديد و فشار تصور ميکنند ميتوانند ديپلماسي را به نفع خود رقم بزنند، در حالي که با اين ترفند عملا ديپلماسي را از ميدان به در ميکنند و آن را از کارايي مياندازند.
جمهوري اسلامي ايران رفع تحريمها را حق ترديدناپذير ملت ايران ميداند و هر فرايندي که خلاف اين حق باشد را در راستاي منافع ملت ايران نميداند. جمهوري اسلامي ايران ضمن احترام به رفتار مستقل کشورهاي عضو سازمان همکاري شانگهاي و به رسميت نشناختن تحريمهاي ظالمانه يکجانبه آمريکا و عدم پيروي از سياستهاي تحريمي غيرقانوني اين کشور، تقويت همکاريهاي دوجانبه را به ويژه در عرصه اقتصادي عامل مهمي در ارتقاي نقش راهبردي سازمان همکاري شانگهاي در اقتصاد جهاني ميداند.
عاليجنابان؛
در پايان لازم ميدانم، توجه اعضاي سازمان را به ضرورت همکاري در موضوعات محيط زيستي در موضوعاتي مثل رشد فناوري، همکاريهاي پساکرونا، امنيت سايبري، ديپلماسي مردمي و ارتباط قوي با مردم و برخورد سازمان يافته با جرايم سازمان يافته با مواد مخدر و تروريسم اعلام نمايم.
معتقدم اعضاي سازمان شانگهاي با اعتماد به پيشينه ريشه دار تمدني خود ميتوانند روشهاي موجود براي دستيابي و گسترش صلح و امنيت را بر مبناي ديپلماسي و تعامل همه جانبه مبتني بر عدالت و معنويت استوار نمايند.
بار ديگر از رييس جمهور محترم تاجيکستان تشکر و قدرداني مينمايم. براي دولت و مردم اين کشور آرزوي سعادت و بهروزي دارم و رياست کشور ازبکستان را بر اين سازمان تبريک عرض ميکنم و در پايان يکبار ديگر از همه اعضاي محترم براي عضويت دائم جمهوري اسلامي ايران صميمانه تقدير و تشکر ميکنم از رئيس جمهور محترم تاجيکستان، رئيس جمهور محترم روسيه آقاي پوتين و رئيس جمهور محترم چين صميمانه تشکر و قدرداني مينمايم.
والسلام عليکم و رحمه الله و برکاته
متشکرم