بومی سازی «کیت‌‎های تشخیص بر بالین» برای تسهیل انجام آزمایش در مناطق محروم

شرکت دانش بنیان فناوران ریزتراشه افق که در مرکز نوآوری دانشگاه نوشیروان بابل مستقر است، با بهره گیری از فناوری‌های مرتبط با میکروسیستم ها، از ایده تا محصول نهایی، محصولات هوشمند در بستر میکروفلوئیدیک را ارائه داده است. از جمله خدمات این شرکت، تولید و توسعه پلتفرم‌های تشخیصی کاملاً خودکار در صنعت پزشکی، صنایع دام و طیور، صنعت خوراک، اتوماسیون انواع تست‌های سنجش ایمنی و تشخیصی مولکولی و … است.

در عصر حاضر با توجه به خسارات ناشی از شیوع یک بیماری، کنترل و پیشگیری آن از اولویت ویژه ای برخوردار است. در بسیاری از موراد تشخیص به موقع یک بیماری، نقطه شروع هرگونه برنامه مؤثر به منظور کنترل آن در انسان است. در حال حاضر روش‌های مختلفی برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌شود که روش‌های سنجش ایمنی مانند الایزا و نیز روش‌های تشخیص مولکولی مانند پی سی آر از مهمترین روش‌ها هستند.

به هر حال باید توجه داشت که که انجام این تست‌ها به دلیل نیاز به کاربر متخصص و تجهیزات آزمایشگاهی نسبتاً گران، معمولاً در مناطق کمتر برخوردار و روستایی، به سختی در دسترس است. علاوه بر این با توجه به زمان بر بودن و حساس بودن این تست‌ها، تعداد تست‌هایی که یک اپراتور می‌تواند در یک روز انجام دهد محدود است و در صورتی که تعداد آزمایش‌ها زیاد باشد، انجام آن می‌تواند به بیش از یک هفته نیز به تعویق بیفتد.

علاوه بر این با انجام تست‌ها توسط اپراتور هرچند که فردی ماهر باشد، همواره امکان خطا و یا ایجاد آلودگی در نمونه‌ها و یا معرف‌ها وجود دارد. با وجود این ابهامات و چالش‌ها، یک تقاضای فوری برای یک پلتفرم زیست ایمن، زیست سازگار، کم هزینه، خودکار، قابل حمل و در دسترس برای تشخیص انواع بیماری‌ها وجود دارد.

سیستم میکروفلوئیدیک گریز از مرکز می‌تواند یک دستگاه کوچک، ارزان قیمت و یکبار مصرف را برای سنجش انواع نشانگرها و تشخیص انواع بیماری‌ها به صورت کاملاً خودکار و بدون دخالت دست فراهم کند. این سیستم یک بستر ایده آل برای رفع تمامی چالش‌های ذکر شده برای انجام تست‌های تشخیصی / سنجشی ارائه می‌کند.

از آنجا که امروزه تلاش‌های زیادی برای رسیدن به بازدهی بالا در زمان کم، مخصوصاً در کاربردهای پزشکی می‌شود، می‌توان گامی بلند و مؤثر در این جهت برداشت. این دستگاه بسیار سبک و قابل حمل بوده (دیسکی به قطر کمتر از ۱۵ سانتی متر که درون دستگاه دیسک پلیر قرار می‌گیرد) و تنها با تزریق حجم بسیار کم از نمونه مورد نظر (خون کامل یا سایر سیالات زیستی) به درون آن، فرآیند تشخیص به صورت اتومات اجرا می‌شود و پس از مدت زمان کوتاهی می‌توان نتیجه تست را خوانش کرد.

در پلتفرم آزمایشگاه روی دیسک، تست‌ها در یک محیط بسته و عاری از هرگونه آلودگی انجام می‌شود که این امر خود افزایش دقت و کاهش قابل ملاحظه خطا را به دنبال دارد. همچنین انجام فرایند تست به صورت اتومات، علاوه بر کاهش خطاهای ناشی از اپراتور سرعت بالا را به همراه دارد. علاومه بر مزایا و ویژگی‌های ذکر شده، با توجه به ارزان بودن قیمت دیسک پلیر و سادگی کار با آن امکان استفاده از این پلتفرم در مناطق دورافتاده وجود دارد.

همچنین برای دستیابی به یک روش اتومات، پس از انجام محاسبات و طراحی واحدهای عملیاتی، معرف‌ها و سیالات مورد نیاز برای انجام تست در هنگام ساخت دیسک در آن پیش ذخیره می‌شوند. لذا برای انجام تست تنها نیاز است که دیسک روی دستگاه دیسک پلیر قرار گیرد و نمونه مورد نظر به دیسک تزریق شود تا با اجرای پروتکل چرخش، مراحل تست به صورت خودکار و در یک محیط ایزوله و ایمن انجام شود.

شرکت فناوران ریزتراشه افق با هدف ایجاد یک بستر مناسب برای اتوماسیون تست‌های تشخیصی طبی و سنجش نشانگرهای زیستی در کشور، فعالیت رسمی خود را از سال ۱۴۰۱ در مرکز رشد دانشگاه صنعتی نوشیروان آغاز کرده است. عمده فعالیت این شرکت در زمینه تولید کیت‌های تشخیص بر بالین در پلتفرم میکروفلوئیدیک گریز از مرکز است.

عباس رامیار عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و رئیس هیأت مدیره این شرکت دانش بنیان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: این فناوری که توسط متخصصان این شرکت ارائه شده، در واقع آزمایشگاه بر روی دیسک است و به جای اینکه یک اپراتور کار را انجام دهد با استفاده از این دیسک، کل پروسه آزمایشگاهی در آزمایشگاه تشخیص بالینی بر روی آن پیاده می‌شود.

رئیس هیأت مدیره این شرکت دانش بنیان افزود: این فناوری در چند سال اخیر در دنیا رواج یافته و در حال حاضر در کشور آلمان این مدل کیت‌ها ساخته شده است. ما به عنوان نخستین شرکت در ایران توانسته ایم به دانش فنی این محصول دست یابیم.

وی ضمن بیان این مطلب که تا اواخر سال ۱۴۰۳ اولین محصول وارد بازار می‌شود، خاطرنشان کرد: این کیت تمام پروسه آزمایشگاه از ورود نمونه تا پروسه جداسازی خون و تشخیص انتهایی را انجام می‌دهد. از مهمترین ویژگی‌های این کیت‌ها می‌توان به اتومایسیون کامل، دقت و سرعت پاسخدهی بالا، عدم نیاز به کاربران متخصص و دسترسی آسان اشاره کرد؛ اتفاقی که می‌تواند امکان استفاده از آنها در هر نقطه از کشور، حتی در مناطق با امکانات کم نیز به آسانی فراهم کند.

رامیار با اشاره به اینکه تشخیص بیماری سرطان پروستات با استفاده از این دیسک امکان پذیر است و تشخیص بیماری اچ پی وی و اچ آی وی را در دست اقدام داریم، گفت: با توجه ماهیت میان رشته‌ای این فناوری، افراد متخصص و کارآزموده ای در حوزه‌های مهندسی مکانیک، میکروفلوئیدیک، زیست پزشکی، الکترونیک و اپتیک در تیم حضور دارند تا به کمک یکدیگر گامی مؤثر در راستای سلامت و درمان گام بردارند.