کرونا/ آلودگی هوا چطور باعث شیوع گسترده‌تر ویروس کرونا می‌شود؟

ديجياتو/آسمان‌هاي آبي و پاک ماه‌ها پيش به نمادي براي پاندمي تبديل شده بودند. چنين اتفاقي يکي از معدود مزاياي پاندمي ويروس کرونا بود، خصوصا وقتي اين حقيقت را در نظر بگيريم که آلودگي هوا سالانه جان ۴.۲ ميليون نفر را در سراسر جهان مي‌گيرد. اما روزهاي آسمان‌هاي آبي اکنون به پايان رسيده و جهان در روندي آهسته و پيوسته در صدد بازگشت به روال عادي گذشته است.

حالا محققان آمريکايي دريافته‌اند که آلودگي هوا به شکلي چشمگير بر شيوع گسترده‌تر کوويد-۱۹ تاثير گذاشته و اگر آسمان‌ کشورهاي مختلف جهان تميزتر بود، افراد کمتري جان مي‌باختند. گذشته از آسيب‌ وارد شده به سيستم ايمني و دستگاه تنفسي افرادي که براي چندين دهه در شهرهاي آلوده زندگي کرده‌اند، محققان مي‌گويند که ذرات آلودگي هوا مي‌توانند نقش نوعي وسيله نقليه را براي ذرات ويروسي ايفا کنند.

---

بازار

---

اين يافته‌هاي جديد مي‌توانند تاثيري شگرف روي تصميم‌گيري‌ دولت‌هاي مختلف در قبال قرنطينه طي ماه‌هاي آتي داشته باشند. محققان اکنون باور دارند که با تميز نگه داشتن هوا، مي‌توانيم پاندمي را تا حد زيادي تحت کنترل درآوريم.

دکتر «ژيائو وو» و دکتر «ريچل نتري» از دانشگاه هاروارد مي‌گويند يافته‌هاي جديد نشان مي‌دهند که حتي افزايش ناچيز ذره‌اي به نام PM2.5 در هوا، تاثيري شگرف در وضعيت سلامت آمريکا داشته است. افزايش تنها ۱ ميکروگرمي اين ذره در هر متر مربع، به افزايش ۱۵ درصدي مرگ‌هاي ناشي از کوويد-۱۹ منجر شده است.

براي مقايسه بايد گفت که آژانس حفاظت محيطي آمريکا مي‌گويد سقف امنيتي براي سيستم تنفسي مردم، وجود ۱۲ ميکروگرم PM2.5 در هر متر مربع است. از طرف ديگر، سازمان بهداشت جهاني هم دستورالعمل‌هايي سالانه منتشر مي‌کند و در آخرين گزارش‌اش آمده که ميزان مجاز براي PM2.5، بالغ بر ۱۰ ميکروگرم در هر متر مربع است. طي سال جاري ميلادي، بخش‌هايي از شهر نيويورک، سطوح بالاتري از PM2.5 را نسبت به ميزان مجاز در هواي خود داشته‌اند. محققان اين بحث را پيش مي‌کشند که اين موضوع تاثيري حقيقي روي شيوع گسترده کرونا ويروس در نيويورک داشته و به همين خاطر بود که مرگ‌ومير در اين ايالت طي ماه آپريل، بيشتر از هر ايالت ديگري بود.

آرون برنشتاين، مدير مرکز اقليم، سلامت و زيست‌محيط جهاني در دانشگاه هاروارد مي‌گويد: «شواهد بسيار واضحي داريم که نشان مي‌دهند افرادي که در گذر زمان در مناطق آلوده‌تر زندگي کرده‌اند، به احتمال بيشتري به ويروس کرونا جان مي‌بازند.»

مطالعات صورت گرفته روي ۳۰۸۰ شهرستان در ايالات متحده نشان مي‌دهد افرادي که در اين مناطق زندگي کرده و براي ۱۵ الي ۲۰ سال در معرض آلودگي شديد هوا بوده‌اند، نرخ مرگ‌ومير بسيار بالاتري نسبت به ديگر افراد دارند. اگرچه مطالعات تازه هنوز توسط پژوهشگران مستقل بررسي نشده‌اند، وو مي‌گويد احتمالا ارتباط ميان کرونا ويروس و آلودگي را بتوان در اين جستجو کرد که افراد حاضر در مناطق آلوده، از پيش با مشکلات سيستم تنفسي و همينطور مشکلات قلبي مواجه بوده‌اند. تا به امروز اثبات شده که آلودگي هوا به تضعيف سيستم ايمني منجر مي‌شود و بنابراين بدن مردم توانايي کمتري در مبارزه با عفونت خواهد داشت.

محققان در پژوهش خود به اين نتيجه رسيده‌اند که «اگر منهتن ميانگين ذرات PM2.5 را طي ۲۰ سال اخير به اندازه تنها يک واحد (يعني يک ميکروگرم به ازاي متر مربع) کاهش مي‌داد، احتمالا شاهد ۲۴۸ مورد مرگ کمتر به خاطر کوويد-۱۹ در ماه آپريل بوديم».

در تحقيقات صورت گرفته در منطقه لومباردي و اميليا روماگنا در شمال ايتاليا نيز، محققان شاهد ارتباطي مستقيم ميان نرخ‌ مرگ‌ومير ناشي از کوويد-۱۹ و آلودگي هوا بوده‌اند. تا روز ۲۶ آپريل سال جاري، لامباردي با ۱۳۳۲۵ مورد مرگ ناشي از کوويد-۱۹، بخش اعظمي از آمار جان‌باختگان ايتاليا را به خود اختصاص داده بود و منطقه اميليا روماگنا هم با ۳۳۸۶ مورد مرگ، در رده دوم قرار داشت. بنابراين محققان شروع به پژوهش روي تاثير هواي بي‌کيفيت در شيوع گسترده ويروس کردند و اعلام نمودند که «آلودگي بسيار بالا در شمال ايتاليا بايد به عنوان يکي از فاکتورهاي اضافه در نرخ مرگ‌ومير بالا در نظر گرفته‌ شود».

اين‌ها نخستين تحقيقاتي نيستند که به بررسي ارتباط ميان سطوح آلودگي هوا و مرگ‌هاي ناشي از بيماري‌هاي ويروسي مي‌پردازند. يک پژوهش در سال ۲۰۰۳ دريافت که مبتلايان به سارس، ويروس سيستم تنفسي که عملکردي بسيار شبيه به کوويد-۱۹ دارد، در صورت زندگي در مناطقي با آلودگي بسيار زياد هوا، به احتمال بيشتري جان خود را از دست مي‌دهند.

آرون برنشتاين از هاروارد توضيح مي‌دهد که: «به ازاي افزايش ناچيز آلودگي هوا، شاهد افزايش قابل توجه مرگ‌ومير خواهيم بود. مي‌توانيد به سراغ هر شهري در جهان برويد و خواهيد داد که آلودگي هوا تاثيري برجسته روي وخامت بيماري ناشي از کرونا ويروس دارد».

علاوه بر اين، در تحقيقاتي ديگر مشخص شده که Sars-CoV-2 (ويروسي که منجر به بيماري کوويد-۱۹ مي‌شود) حتي روي ذرات PM10 هم سوار مي‌شود: اين‌ها ذراتي بسيار مشابه به PM2.5 هستند که البته ابعادي اندک بزرگ‌تر دارند. محققان حاضر در چندين دانشگاه ايتاليا مي‌گويند که ويروس به کمک ذرات آلودگي هوا، به شکل موثرتري جابه‌جا خواهد بود. اما درست مثل بسياري ديگر از تحقيقات صورت گرفته روي کرونا ويروس، اين پژوهش هم بايد توسط متخصصين مستقل بررسي شود.

اقليت‌ها و آسيب‌پذيري بيشتر از هر کس ديگر

اين يافته‌ها مي‌توانند به دولت‌ها کمک کنند که تصميماتي هوشمندانه‌تر درباره قرنطينه‌ها و محدوديت‌هاي گسترده اتخاذ کنند و مقامات بهداشتي هم مي‌توانند از همين حالا به فکر تامين ونتيلاتورهاي بيشتر باشند.

در کوتاه‌مدت، اين يافته‌ها مي‌توانند به کشورهايي که هنوز تحت تاثير شيوع گسترده قرار نگرفته‌اند کمک کنند تا تدابير لازم را به سرعت به کار بگيرند. وو مي‌گويد: «اين کشورها مي‌توانند دست به کار شده و براي مثال تدابيري سخت‌گيرانه‌تر براي فاصله‌گذاري اجتماعي به کار ببندند.»

محققين هاروارد مي‌گويند که يافته‌هايشان از آن جهت اهميت دارد که بسياري از جوامع اقليت و فقير که بيشتر از هر کس ديگري در معرض آلودگي هوا هستند، به صورت خاص در خطر ابتلاي وخيم به کرونا ويروس خواهند بود. در آمريکا، سياه‌پوستان و ديگر اقليت‌هاي نژادي تا ۵۰ درصد بيشتر از هرکس ديگري در معرض آلودگي PM2.5 هستند، خيلي ساده به اين خاطر که در مناطق حومه شهر و صنعتي گذران زندگي مي‌کنند. همين افراد ضمنا به خاطر نابرابري اجتماعي و دسترسي ضعيف‌تر به بهداشت، بيشتر از هر قشر ديگري به بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند ديابت و بيماري‌هاي قلبي مبتلا شده‌اند.

برداشتن محدوديت‌ها

درحالي که قرنطينه در برخي کشورهاي جهان به تعطيلي کارخانه‌ها و تردد کمتر اتومبيل در جاده‌ها منجر شده، سطح آلودگي هوا در سراسر دنيا به شکلي چشمگير کاهش يافته. بنابر آمار «فهرست کيفيت هوا»، ميزان PM2.5 در شهرهاي ووهان، سئول و دهلي نو به ترتيب با کاهش ۴۴ و ۵۴ و ۶۰ درصدي همراه بوده است.

اما محققان باور دارند که کاهش آلودگي هوا صرفا اتفاقي کوتاه‌مدت بوده و احتمالا با برداشته شدن محدوديت‌ها و بازگشت کسب‌وکارها به روال عادي، شاهد بدتر شدن وضعيت کيفيت هوا باشيم. همين محققان هشدار مي‌دهند که براي کاهش تاثيرات ناشي از موج بعدي کرونا ويروس، بايد سطح آلودگي در تمام کشورها به کمترين ميزان ممکن برسد.

از سوي ديگر، پژوهشگران اعتقاد دارند که بايد اين ماجرا را به عنوان زنگ خطر در نظر بگيريم و در دوران بحران کوويد-۱۹ و حتي بعد از آن، به محدود نگه داشتن آلودگي هوا ادامه دهيم تا از جان انسان‌ها محافظت کنيم. «ماريا نيرا»، مدير واحد زيست‌محيط، تغييرات اقليمي و سلامت در سازمان بهداشت جهاني مي‌گويد: «با اين سطح از آلودگي هوا، نمي‌توانيم از اين بحران خارج شويم. بايد وضعيت هوا را به محدوده سبز بازگردانيم.»

پژوهش دانشگاه هاروارد نشان‌دهنده ارتباط نزديک آلودگي هوا و سلامت عمومي است و خاطر نشان مي‌کند که هر دو فاکتور، تاثيري شگرف روي رشد اقتصادي کشورها دارند. کاهش آلودگي هوا نبايد صرفا به عنوان راهکاري براي افزايش سلامت عمومي در نظر گرفته شود، بلکه بايد يک عامل پيشرانه اقتصادي نيز باشد. نيرا مي‌گويد: «اگر ما به روند توسعه اقتصادي سابق بازگرديم، مشکلات سلامتي گسترده به وجود مي‌آوريم و در عين حال شاهد مشکلات اقتصادي بزرگ خواهيم بود».


او در ادامه سخنانش مي‌گويد که دولت‌ها بايد به اين يافته‌ها توجه نشان داده و تصميمات هوشمندانه راجع به چگونگي برداشتن محدوديت‌ها اتخاذ کنند. «ما بايد در برابر وسوسه‌هايمان مقاومت کرده و براي احياي اقتصاد هم که شده، از استفاده از سوخت‌هاي فسيلي و اتومبيل‌هاي پرمصرف دست بکشيم».

برخي از کشورهاي جهان همين حالا هشدارهاي محققين را جدي گرفته‌اند. براي مثال در شهر ميلان ايتاليا، محدوديت آمد و شد، با افزايش وسايل نقليه پاک در سطح شهر همراه خواهد بود. شهردار اين شهر ضمنا براي ترغيب مردم به عدم استفاده از اتومبيل‌، برنامه‌اي براي ساخت يک مسير ۳۵ کيلومتري براي دوچرخه‌ها و اسکوترها در دستور کار دارد. از سوي ديگر، متروي ميلان تنها از ۳۰ درصد از ظرفيت خود استفاده خواهد کرد تا فاصله‌گذاري اجتماعي به خوبي رعايت شود. به اين ترتيب، به جاي ۱.۴ ميليون نفر، روزانه تنها ۴۰۰ هزار نفر با مترو جابه‌جا خواهند شد.

در ايران نيز، بسياري از کلان‌شهرها از جمله تهران در فصل‌هاي پاييز و زمستان با مشکلات جدي از نظر آلودگي هوا مواجه هستند و نياز به استفاده از تدابير مشابه شديدا احساس مي‌شود. خوشبختانه به نظر مي‌رسد که مسئولين ايراني از مدت‌ها پيش به هشدارهاي محققان توجه نشان داده‌اند. براي مثال سيد محمد جزايري، رئيس شبکه بيماري‌هاي ويروسي، در ماه شهريور سخناني را بيان کرد که بازتابي از هرآنچه در اين مقاله خوانديم بود:

«در تهران که از نظر خطر آلودگي و سرايت کوويد-۱۹ در وضعيت مناسبي به سر نمي‌برد، برداشتن محدوديت طرح ترافيک از نگاه برخي ممکن است سبب کاهش تماس افراد به دليل استفاده از وسيله نقليه شخصي شود، ولي از سوي ديگر سبب افزايش ميزان آلاينده ها در هوا و احتمال افزايش موارد بيماري و مرگ و مير ناشي از کوويد-۱۹ خواهد شد. بنابراين، توصيه مي‌شود که دستگاه‌هاي اجرايي کشور از الان به فکر چاره‌انديشي براي کاهش اين معضل در آستانه ورود به فصل پاييز باشند.»
البته که صحبت درباره رويکردهاي ضروري يک چيز است و پياده‌سازي آن‌ها چيزي ديگر.

نيرا عقيده دارد که بعد از پشت سر گذاشتن بحران کوويد-۱۹، بايد به دنبال ساخت جوامعي پاک‌تر باشيم و تنها از اين طريق است که با آمادگي کامل به استقبال بحران‌هاي بعدي خواهيم رفت. او مي‌گويد: «بعد از برداشتن ماسک‌ها، قادر به تنفس هوايي پاک‌تر خواهيم بود».
منبع:
‌BBC

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar