تداوم بحران زیست‌محیطی در سواحل مازندران؛ کشف لاشه فوک خزری به ۲۶ قلاده رسید

ایرنا/ ساری- ایرنا- لاشه ۲۶ قلاده فوک از ابتدای سال جاری تاکنون در سواحل خزر محدوده استان مازندران کشف شده که به باور کارشناسان این روند چالشی به عنوان یک بحران زیست محیطی در این خطه از شمال محسوب می‌شود.

به گزارش ایرنا، فوک خزری با نام علمی Caspian Seal که به آن سگ آبی هم می‌گویند تنها پستاندار دریای خزر است و به این دلیل که بزرگ‌ترین حیوان خزر نیز محسوب شده و در رأس هرم غذایی از گستره ۴۳۶ هزار کیلومتر مربعی این دریای رازآلود قرار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

---

بازار

---

همین اهمیت بوده که برای نجات زیست‌مندان و فعالیت طبیعی چرخه حیات در خزر، «لنی هارت» یک بانوی خیر هلندی دست به کار شده و فعالیت‌هایش را از بندر ترکمن - سواحل آشوراده در سال (۱۳۸۶ شمسی) آغاز کرد و ۲ سال بعد نیز مرکز حفاظت از فوک خزری با نگاه مثبت او و همچنین با حضور امیر صیاد شیرازی دامپزشک و مسئول پروژه نجات فک خزری در ایران شکل گرفت.

لنی هارت در همان سال نظر به فعالیت‌های شکار (شکار از سوی ایران صورت نمی‌گیرد و بیشتر از سمت روسیه است که قوانین خاص شکار دارند)، آلودگی‌های نفتی و صنعتی در دریای خزر گفته بود که «اگر کشورهای همسایه خزر نتوانند به ساز و کار مناسب برای نجات فوک‌ها دست یابند همین جمعیت باقی‌مانده طی یک سال آینده کاملاً نابود می‌شوند.

واکاوی آخرین گزارش‌ها

رئیس اداره محیط‌ زیست دریایی اداره‌کل حفاظت محیط‌ زیست مازندران گفت: شمار کشف لاشه فُوک‌های خزری در سواحل استان از ابتدای سال جاری تاکنون به ۲۶ قلاده رسید.

داریوش مقدس روز پنجشنبه در حاشیه شورای محیط زیست مازندران در ساری با اشاره به پیدا شدن لاشه سه فوک خزری در سواحل خزر گفت: شمار لاشه فوک‌های خزری از ابتدای امسال تاکنون در طول نوار ساحلی استان پیدا شده است به ۲۶ قلاده رسیده است.

او با نگرانی از افزایش شمار لاشه فوک‌های خزری در طول نوار ساحلی استان، افزود: این موارد عمدتاً در بازه زمانی فروردین تا آبان‌ماه رخ می‌دهد.

مقدس با بیان اینکه علت دقیق تلف شدن فوک‌های خزری هنوز مشخص نشده است، ادامه داد: این مهم مستلزم انجام نمونه‌برداری است ولی لاشه‌هایی که در طول نوار ساحلی استان کشف شده مدت زمان زیادی از تلف شدن گذشته است و قابلیت نمونه برداری نداشتند.

رئیس اداره محیط‌زیست دریایی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت: این اداره‌کل در چارچوب برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری، با مشارکت دستگاه‌های اجرایی، مراکز دانشگاهی و نهادهای مدنی، مجموعه‌ای از اقدامات میدانی، آموزشی و حمایتی را با هدف حفاظت مؤثر از این گونه ارزشمند در دستور کار دارد.

مرگ و میر افسار گسیخته فوک خزری در سواحل شمال کشور نگرانی‌ها برای آینده این گونه منحصربه‌فرد را بیشتر کرده تا جایی که برای رفع این چالش سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران از فرآیند تدوین «برنامه اقدام ملی» حفاظت از این گونه جانوری با مشارکت دانشگاه تربیت مدرس نور، مرکز امداد و نجات فک خزری و استقرار دبیرخانه دائمی آن در دانشگاه تربیت مدرس نور با حمایت مدیران ملی مرتبط خبر می‌دهد.

فوک‌ خزری تنها پستاندار بزرگترین دریاچه جهان و یکی از معروف‌ترین موجودات دریای کاسپین است که مدت‌هاست حال خوشی ندارد. طی سال‌های اخیر مشاهده لاشه‌های این گونه متفاوت آبزی در سواحل جنوبی دریای کاسپین این نگرانی را در بین دوستداران محیط زیست به وجود آورده که خطر انقراض نسل فوک‌های خزری بیش از هر زمان دیگری این جاندار دریایی را تهدید می‌کند.

بر اساس اعلام اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، فوک خزری در فهرست جانوران آسیب‌پذیر قرار داشته و نیاز شدید به حفاظت دارد. اما این حفاظت فقط مختص ایران نیست و باید کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان نیز به عنوان همسایگان خزر در این زمینه مشارکت کنند.

در خزر، کوچک‌ترین گونه فوک‌های واقعی، یعنی فوک‌های بدون گوش است و فقط در این دریاچه یافت می‌شود امادر ماه های اخیر ۲۶ لاشه‌های ثبت شده از این گونه خاص آبزی در سواحل مازندران کشف شده است.

این پستاندار دریای خزر در بیشتر نقاط دریا زندگی می‌کند و محل زیست آن بر حسب در دسترس بودن مواد. غذایی و به صورت فصلی متغیر است. در فصل تابستان و پاییز بیشتر فوک‌های خزر در آب‌های سرزمینی ایران به سر می‌برند.

در ایران و در سال‌های دهه ۶۰ شمسی تعدادی از ساکنان مازندران خاطراتی از دیدن فوک‌ها که به آن «سگ آبی» نیز می‌گویند در اسکله‌های خلوت مانند اسکله «نکا» به یاد دارند. فُک خزری از لحاظ ژنتیکی و حفظ تعادل در زنجیره غذایی دریای خزر بسیار با ارزش و مهم است.

این گونه آبزی به واسطه قرار گرفتن در راس هرم غذایی و پراکنش آن در کل زیستگاه، به عنوان گونه شاخص دریای خزر محسوب می‌شود. وجود فوک در دریای خزر که معیشت بسیاری از مردم وابسته به آن است، از نشانه‌های سلامت دریای خزر به حساب می‌آید.

به طور کلی فوک‌های خزری به دمای آب وابسته هستند و هنگامی که دما افزایش پیدا کند، به قست‌های عمیق و سردتر دریا می‌روند. از این جهت دریای خزر با دمای متفاوت آب در نقاط مختلف توانسته زیستگاهی ارزشمند برای فُک‌های خزری است.

نابودی این گونه می‌تواند اکوسیستم مازندران را به خطر اندازد، فوک‌های دریای مازندران مهاجرت سالانه منظمی دارند، آن‌ها به دمای آب بسیار وابسته‌اند. وقتی دمای آب افزایش می‌یابد، آن‌ها به بخش‌هایی که آب عمیق‌تر و قاعدتاً سردتر است، مهاجرت می‌کنند. فوک‌ها در تابستان، بهار و پاییز بیشتر در آب‌های نیمه جنوبی مازندران از جمله ایران زندگی و برای زایمان به مناطق یخی در شمال دریای مازندران مهاجرت می‌کنند.

نخستین و تنها مرکز حفاظت از گونه در معرض خطر فوک خزری در ایران و در سال ۲۰۱۰ رسما آغاز به کار کرد، این مرکز در جزیره آشوراده، در نزدیکی سواحل بندر ترکمن احداث شد. هدف آن نجات فوک های آسیب دیده، آموزش ماهیگیران، ارتقا سطح فرهنگ محیط زیستی جامعه، تحقیقات و گسترش فعالیت‌های حفاظتی به سایر کشورهای حوزه خزر بوده‌ است، این مرکز تا ابتدای سال ۲۰۱۸ توانست ۸۳ قلاده فوک را از مرگ نجات داده و پس از انجام درمان به طبیعت بازگرداند