پزشکان وقت ندارند؛ جز برای نجات انسان‌ها

ایرنا/ تهران- ایرنا- روز پزشک فرصتی برای بازخوانی نقش پزشکان در جامعه و قدردانی از تلاش‌های بی‌وقفه آنان است زیرا پزشکی تنها یک شغل نیست بلکه رسالتی انسانی و اجتماعی است که با جان مردم گره خورده؛ پزشکانی که در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و حتی در دورترین روستاهای کشور، در خط مقدم سلامت ایستاده‌اند و بار سنگین مراقبت از بیماران را به دوش می‌کشند.

گروه جامعه ایرنا - تاریخ این سرزمین پر است از روزهایی که بسیاری از فعالیت‌ها تعطیل شد، خیابان‌ها خلوت شدند و مردم در خانه‌ها پناه گرفتند؛ مثل دوران همه‌گیری کرونا یا روزهای سخت جنگ ۱۲ روزه؛ اما در همان لحظه‌ها که «خیلی‌ها نبودند»، پزشکان بودند؛ در بیمارستان‌ها، پشت ماسک‌ها و در اتاق‌های عمل، کنار بیماران ماندند و به مردم خدمت کردند. همین حضور همیشگی، حتی در بحرانی‌ترین شرایط است که شغل پزشکی را از یک حرفه معمولی فراتر می‌برد و به رسالتی ارزشمند و ماندگار تبدیل می‌کند.

---

بازار

---

پزشکان قصه‌گوهای خاموشی هستند که خیلی وقت‌ها نام‌شان به یاد بیمار نمی‌ماند، اما قصه نجات و امید تازه را رقم می‌زنند. قهرمانانی که در واقعیت روزمره ما نفس می‌کشند. شاید چشم‌هایشان بی‌خواب باشد، اما دلشان آموخته که بودن و حضورشان، ارزشمندترین هدیه برای بیماران است؛ همان بودنی که در روزهای بحران، معنای «یکی بود، یکی نبود» را برای همیشه تغییر می‌دهد.

سختی‌های پزشک بودن

شغل پزشکی در نگاه اول پرجاذبه به نظر می‌رسد، اما واقعیت آن است که این حرفه با دشواری‌های فراوانی همراه است. پزشکان ساعات طولانی و طاقت‌فرسا را در بیمارستان‌ها و مطب‌ها سپری می‌کنند؛ گاهی شیفت‌های شبانه و بی‌وقفه، خواب و استراحت را از آنان می‌گیرد. مسئولیت سنگین تصمیم‌گیری در لحظات بحرانی نیز بخش دیگری از فشار روانی این حرفه است؛ زیرا یک تصمیم درست یا غلط می‌تواند سرنوشت و جان انسانی را تغییر دهد.

از سوی دیگر، پزشکان در شرایط مختلف اجتماعی و اقتصادی هم با چالش روبه‌رو هستند؛ از کمبود امکانات در مناطق محروم گرفته تا ازدحام بیماران در کلانشهرها و تعرفه‌های غیرواقعی. این فشارها می‌تواند به فرسودگی شغلی، استرس مزمن و حتی آسیب‌های روانی منجر شود. بسیاری از پزشکان در سکوت، بار این مشکلات را تحمل می‌کنند تا چرخه خدمت به بیماران از حرکت نایستد.

«افشین امینی» فلوشیپ طب اورژانس در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا در این رابطه گفت: کار شرافتمندانه در شغل پزشکی بسیار برجسته است و از سوی دیگر، پزشکی بسیار دشوار و پر از استرس است. از طرفی سیستم صنفی پزشکی بسیار ضعیف و میزان استرس پزشکان بسیار بالا است و نتیجه آن، افزایش مهاجرت پزشکان است. نکته دیگر این‌که تعرفه‌های پزشکی بسیار نادرست و ناچیز است.

وقتی شغل باعث می‌شود از خانواده دور باشی

پزشکان در طول دوران تحصیل و حتی پس از آن، کمتر در جمع خانواده و فامیل حضور دارند. همواره باید پاسخگوی تلفن باشند. نمی‌توانند از ساعتی به بعد، پاسخ تلفن را ندهند، چون امکان دارد همان لحظه، بیماری روی تخت بیمارستان در انتظارشان باشد.

«رضا شروین بدو» فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا در این رابطه اظهار کرد: پزشکان معمولا مجبور می‌شوند که از استانداردهای زندگی شخصی و خانوادگی بگذرند و کمتر در جمع خانواده حضور دارند زیرا پزشکی بالینی معمولا شغلی ۲۴ ساعته است و این موضوع روی شخص و خانواده او از لحاظ روانی و جسمی تاثیر می‌گذارد.

«فریبا فراهی» متخصص طب اورژانس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا در این رابطه گفت: یکی از مشکلات شغل پزشکی این است که وقتی خانواده او بیمار می‌شوند، هم باید در نقش خودش به عنوان یکی از اعضای خانواده باشد و هم در نقش یک پزشک حضور پیدا کند؛ آن‌چه بسیار آزاردهنده است این‌که پزشک حتی وقت کافی برای اعضای خانواده خود ندارد، اما برای بیماران همواره حضور دارد. یکی از آزاردهنده‌ترین شرایط همین است که پزشک در شرایط بیماری یکی از اعضای خانواده، باید دو جایگاه شخصی و پزشکی داشته باشد.

«سید موید علویان» فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و کبد بزرگسالان و رییس انجمن مطالعات کبدی ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا اظهار کرد: شغل پزشکی هم مقدس و هم دشوار و هم لذت بخش و مفید است؛ یعنی در عین سختی، لذت‌هایی نیز دارد، ولی بیشترین سختی‌ها در این شغل، مربوط به خانواده است زیرا وقتی کسی پزشک می‌شود، در جمع خانواده کمتر حضور خواهد داشت.

از سلامت روان پزشکان غافل نشویم

وقتی یک پزشک در طول شبانه روز با بیماران و همراهان متعددی مواجه می‌شود که همه نگران و مضطرب هستند، چقدر باید روی اعصاب خود مسلط باشد و چقدر باید روی روان خود کار کرده باشد که کنترل کلام و رفتارش را از دست ندهد؟

«نادر توکلی» متخصص طب اورژانس، رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران و رییس انجمن طب اورژانس در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا در این زمینه گفت: پزشکان معمولا با افرادی در ارتباط هستند که نیاز به خدمات پزشکی دارند؛ بیمارانی که گاهی با وضعیت حاد مراجعه کرده و گاهی بیماری افراد جنبه اورژانسی ندارد. در نتیجه پزشکان همواره با قشر دردمند و مضطرب در ارتباط هستند که این موضوع نیازمند ساختار سلامت روان قدرتمند در پزشکان است. از طرفی موضوع دانش و مهارت پزشکی نیز اهمیت دارد. همه این موارد در کنار هم باعث می‌شوند که پزشک بتواند پاسخگوی درد بیماران باشد و خدمات با کیفیتی ارائه بدهد.

وی ادامه داد: علاوه بر جنبه‌های فردی، پزشکان باید مهارت ارتباطی، مهارت خشم، مهارت کنترل بحران داشته باشند. از طرفی پزشکان به صورت ۲۴ ساعته و حتی ایام تعطیل در بسیاری از رشته‌ها باید پاسخگو باشند و در نتیجه کمتر می‌توانند در خدمت خانواده باشند.

شیرینی‌ها و لذت‌های طبابت

با وجود همه سختی‌ها، پزشکی شغلی است که لذت‌ها و پاداش‌های معنوی بی‌نظیری به همراه دارد. هیچ احساسی بالاتر از لحظه‌ای نیست که پزشک پس از ساعت‌ها تلاش، به بیمار می‌گوید: «خطر برطرف شد» یا وقتی خانواده‌ای با لبخند و دعای خیر، قدردان نجات عزیزشان هستند. این لحظه‌هاست که خستگی کار را از تن پزشکان بیرون می‌برد و به آن‌ها انگیزه می‌دهد تا دوباره به میدان برگردند.

پزشکان در طول مسیر شغلی خود، شاهد صحنه‌هایی از قدرت و معجزه زندگی هستند. دیدن کودک بیماری که دوباره توان راه رفتن پیدا می‌کند یا بیماری که امیدش را از دست داده بود و دوباره به زندگی بازمی‌گردد، از زیباترین بخش‌های این حرفه است. برای بسیاری از پزشکان، این لحظه‌ها نه تنها به معنای موفقیت حرفه‌ای، بلکه به منزله تجربه‌ای عمیق انسانی است که زندگی‌شان را پربارتر می‌سازد.

«بدو» معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران در این زمینه گفت: مهمترین لذت پزشکی این است که پزشک حس می‌کند بیمار در واقع امانت است و اگر بتواند در روند درمان او تاثیر بگذارد، احساس خوشایندی خواهد داشت. وقتی کودک دچار بیماری می‌شود، همه خانواده او به هم می‌ریزند و وقتی کودک درمان می‌شود، آن احساس رضایت و خوشحالی خانواده بسیار خوشایند است و ارزش زیادی دارد. یکی از لذتبخش‌ترین موارد این است که کودک بیمار، درمان شده و بعدتر آن کودک را با حال خوب و آرامش ببینیم. یکی از مواردی که می‌تواند پزشک را بسیار خوشحال کند، همین است که نتیجه درمان یک بیمار را ببیند.

«فراهی» متخصص طب اورژانس در این زمینه اظهار کرد: تشکر و قدردانی بیماران از روند بیماری بسیار شیرین است. در دوران کرونا حتی این موضوع را هم مشاهده کردم که همراهان بیمار، پس از این‌که تلاش‌های پزشک برای حفظ جان بیمار موثر نبوده و متاسفانه بیمار فوت کرده هم از پزشک برای همه زحمتی که کشیده، تشکر کردند. وقتی با بیمار و همراهان او به صورت علمی برخورد کنیم و به او توضیح بدهیم، همدلی همراه بیمار بیشتر خواهد شد و اعتماد بیشتری به پزشک پیدا خواهند کرد.

«علویان» فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و کبد بزرگسالان در این زمینه اظهار کرد: نمی‌توان هیچ لذتی را با لذت سلامتی جامعه مقایسه کرد. وقتی یک خانواده از سلامتی یکی از اعضای خود خوشحال می‌شود، بالاترین لذت است. پزشکی در سطح جامعه بسیار موثر است و در واقع لذتی از این بالاتر نیست که به سلامت افراد کمک کنیم. جامعه پزشکی به طور کلی همواره برای سلامت مردم تلاش کرده است؛ به طور مثال در دوران کرونا و همین جنگ ۱۲ روزه، پزشکان در مراکز درمانی حضور داشتند تا به مردم خدمت کنند.

وی افزود: بسیاری از بیماران سلامتی خود را به‌دست می‌آورند و گاهی برخی بیماران فوت می‌کنند؛ اما وقتی خانواده کسی که بیماری سختی داشته و متاسفانه فوت کرده، دوباره مراجعه کرده و از پزشک تشکر کرده و متوجه می‌شوند که پزشک تمام تلاش خود را برای نجات جان بیمار کرده، بسیار ارزشمند است، زیرا این قدردانی باعث می‌شود که پزشک روحیه بیشتری پیدا کرده و تلاش کند که خدمات بهتری به بیماران ارائه بدهد.

«توکلی» رییس دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز گفت: بخشی از زیبایی شغل پزشکی این است که بیمار را نجات داده و به حیات بر می‌گرداند و در واقع طوری مداخله درمانی انجام می‌شود که بیمار توانایی بازگشت به زندگی را دارد. همه این موارد، جنبه مقدسی به شغل پزشکی می‌دهد. در طول این سال‌هایی که در اورژانس بیمارستانی مشغول به کار هستم به وفور این صحنه‌ها را دیدم که همراهان بیمار یا مصدوم، بسیار مضطرب هستند و از طرفی اعتماد به کادر درمان بسیار مهم است.

وی ادامه داد: مهمترین اقدام در این زمان، ایجاد اعتماد و آرامش برای بیمار و همراه او است. اگر برخورد اولیه مناسب باشد و بیمار به خوبی پذیرش شود، ۹۰ درصد اطمینان حاصل خواهد شد. کشور ما دارای پزشکانی است که بسیار مهارت دارند و در بخش‌های مختلف بیمارستانی مشغول هستند. اگر بیمار و همراهان او به پزشکان اطمینان داشته باشند، روند درمان به خوبی پیش می‌رود.

پزشکی فراتر از یک شغل

روز پزشک یادآور این حقیقت است که پزشکی تنها یک حرفه برای امرار معاش نیست بلکه تعهدی انسانی و اجتماعی است. پزشک بودن یعنی حضور در کنار مردم در سخت‌ترین لحظات زندگی‌شان؛ زمانی که درد، بیم و اضطراب، قلب خانواده‌ها را فرا گرفته است. این رسالت انسانی، پزشکان را به یکی از ستون‌های اعتماد اجتماعی تبدیل کرده است.

«امینی» فلوشیپ طب اورژانس اظهار کرد: در حال حاضر پزشکان به خاطر وطن پرستی و انسان دوستی کار می‌کنند و مانع شده که از کشور نرفته و برای مردم کار کنند. به طور مثال در دوران کرونا، پزشکان هر روز در محل کار خود بودند و حتی روزانه ۸۰۰ بیمار در بیمارستان امام حسین تهران، ویزیت می‌کردیم و نمی‌ترسیدیم. حتی به خانواده خود می‌گفتیم که امکان دارد امروز به خانه بر نگردیم. در دوران جنگ ۱۲ روزه هم، پزشکان در بیمارستان‌ها فداکارانه و با ایثار مشغول خدمت رسانی بودند.

جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند قدردانی از این قشر فرهیخته است. همان‌طور که سختی‌ها و مشکلات حرفه پزشکی نباید نادیده گرفته شود، شیرینی‌ها و ارزش‌های این رسالت هم باید دیده و بازگو شود. روز پزشک فرصتی است برای قدردانی از همه آنان که بی‌وقفه برای سلامت مردم تلاش می‌کنند و هر روز در سکوت، قهرمان زندگی انسان‌ها می‌شوند.

پزشکانی که سوگند خورده‌اند جان بیمار را فارغ از جنس، سن، نژاد و هر گونه عقیده، نجات بدهند و همه تلاش خود را برای حفظ سلامت جامعه به کار می‌گیرند، قابل احترام و تکریم هستند.