داستان غم‌انگیز ورود پرندگان مهاجر به تالاب‌های نیمه‌خالی گلستان

ایرنا/ گنبدکاووس- ایرنا- ورود نخستین گروه از پرندگان مهاجر زمستان‌گذران به تالاب‌های بین‌المللی آجی‌گل و آلماگل و آلاگل شهرستان گنبدکاووس، در حالی با جمعیتی حدود ۱۰۰ قطعه از گونه خوتکا (اردک مهاجر اوراسیایی) رقم خورده که این پهنه‌های آبی، به دلیل کم‌آبی شدید، در آستانه خشک شدن کامل قرار دارند.

به گزارش روز شنبه ایرنا، رئیس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس، این ورود را تأیید کرد و افزود: ورود این پرندگان که به عنوان پیش‌قراولان مهاجرت زمستانی شناخته می‌شوند، در شرایطی نامساعد رخ داده است زیرا حجم آب موجود در تالاب‌های آجی‌گل (۳۲۰ هکتار)، آلماگل (۲۱۰ هکتار) و آلاگل (۲۵۰۰ هکتار) کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت استاندارد است.

---

بازار

---

احمد احمدی به ایرنا گفت: احتمال خروج این پرندگان به مناطق دیگر، به دلیل ناکافی بودن منابع آبی، وجود دارد و استمرار این وضعیت می‌تواند حضور مهاجران در فصل جاری را به طور کامل منتفی سازد.

وی با اشاره به عوامل مؤثر بر وضعیت کنونی، توضیح داد: در سال آبی گذشته (از مهرماه ۱۴۰۳ تاکنون)، کم‌بارشی‌های گسترده در نواحی شمالی گنبدکاووس و مناطق بالادست رودخانه اترک در استان‌های خراسان شمالی و رضوی، همراه با افزایش دمای هوا و تبخیر بالای آب، منجر به کاهش شدید حجم آب تالاب‌ها شده است.

احمدی ادامه داد: رودخانه اترک، به عنوان منبع اصلی تغذیه این تالاب‌ها، تحت تأثیر این عوامل، جریان ضعیفی دارد و ادامه این روند، خشک شدن کامل سه تالاب را تسریع خواهد بخشید.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس تنها امید احیا را بارش‌های مناسب و جاری شدن سیلاب در رودخانه اترک دانست و خاطرنشان کرد: در صورت وقوع سیلاب، اولویت تخصیص آب به این پهنه‌های آبی بین‌المللی خواهد بود.

خوتکا، نوعی اردک مهاجر از منطقه اوراسیا، با طول بدن ۳۵ سانتی‌متر و طول بال ۵۵ سانتی‌متر، یکی از پرجمعیت‌ترین گونه‌های اردک آبزی است که در فصل زمستان به سمت جنوب مهاجرت می‌کند و در آب‌های کم‌عمق شیرین و شور زندگی می‌نماید.

این پرنده دارای منقار تیره‌رنگ و دندانه‌دار، پاهای پرده‌دار، و آینه بال سبز براق است؛ نرها با سر بلوطی‌رنگ و نوار چشمی سبز، و ماده‌ها با پر و بال قهوه‌ای متمایز می‌شوند. صدای نرها شیپورمانند (کریک‌کریک) و ماده‌ها غارغارمانند است.

ورود اولیه این گونه به تالاب‌های گنبدکاووس، نشانه‌ای از آغاز مهاجرت گسترده است، اما شرایط نامساعد، بقای آن‌ها را تهدید می‌کند.

خشک شدن کامل تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی‌گل نه تنها حضور پرندگان مهاجر را مختل می‌سازد، بلکه شتاب‌دهنده پدیده ریزگردها در شهرستان گنبدکاووس و استان گلستان خواهد بود.

این تالاب‌ها، به عنوان اکوسیستم‌های غنی، میزبان گونه‌های متنوعی از جمله پستانداران (روباه معمولی، روباه ترکمنی، گربه دشتی، شغال، گراز، تشی، جردها و موش صحرایی)، خزندگان (قورباغه مردابی، وزغ سبز، الک‌ها، انواع مارمولک و مارها) و ماهی‌ها (گاوماهی، سرگنده، کپور و غیره) هستند؛ همچنین، پوشش گیاهی غنی شامل علف شور، جارو ترکمنی، سلمه سفید، گزشاهی و خارشتر، و حضور طیف وسیعی از پرندگان آبزی و خشکی‌زی، از جاذبه‌های اصلی این مناطق به شمار می‌رود.

شهرستان گنبدکاووس با بیش از ۴۰۰ هزار نفر جمعیت و پنج هزار و ۷۲ کیلومترمربع وسعت در اقلیم نیمه‌بیابانی، با این چالش‌ها روبرو است و خشک شدن تالاب‌ها می‌تواند تعادل اکولوژیکی منطقه را برهم زند.