ردپای غبار آلوده تالاب گاوخونی بر شیوع سرطان زیر ذره بین قرار گرفت

ایرنا/ اصفهان - ایرنا - در پی درخواست‌های مردمی درباره احتمال ارتباط میان آلودگی‌های ناشی از پراکنش ذرات گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین ناشی از خشکی تالاب خشک گاوخونی و افزایش شیوع سرطان در مناطق حسن‌آباد و جرقویه در شرق اصفهان، سه نهاد نظارتی شامل دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان و شرکت آب منطقه‌ای برای انجام نمونه‌برداری و بررسی‌های مشترک وارد عمل شدند.

به گزارش ایرنا، بر اساس طوماری که اخیراً از سوی ساکنان مناطق حسن‌آباد و جرقویه امضا شده است، مردم این مناطق نسبت به افزایش موارد ابتلا به سرطان‌های خون و ریه در سال‌های اخیر ابراز نگرانی کرده‌اند و منشأ این مشکلات را گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین ناشی از خشکی تالاب گاوخونی و همچنین فعالیت برخی معادن از جمله معدن نمک می‌دانند.

---

بازار

---

آن‌ها در این طومار از مسوولان مربوطه خواسته بودند که در این رابطه بررسی‌های دقیق‌تر و علمی‌تری انجام دهند تا با روشن شدن ابعاد ماجرا، سلامت مردم مناطق حاشیه تالاب گاوخونی به خطر نیفتد.

پژوهش‌های دانشگاه اصفهان نیز پیش‌تر نشان داده بود که میزان برخی از فلزات سنگین در رسوبات این تالاب ۷۰۰ تا هزار برابر بیش از حد استاندارد است.

در این پیوند، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: در حال حاضر برداشت نمک از معدن نمک خارا متوقف شده و بر اساس جلسه‌ای که هفته گذشته در دادستانی و همچنین در فرمانداری جرقویه برگزار شد، سه اکیپ از سه نهاد محیط زیست، بهداشت و شرکت آب منطقه ای برای نمونه‌برداری و صحت سنجی میزان آلودگی نمک آن منطقه به فلزات سنگین یا سایر مواد مضر برای سلامت اقدام کردند تا آخرین گزارش این بررسی‌ها ارائه شود.

دریاچه نمک خارا یکی از پهنه‌های نمکی شرق استان اصفهان است که در مجاورت تالاب خشک ‌شده گاوخونی قرار دارد. این منطقه از دوره قاجار تاکنون محل استخراج سنتی و صنعتی نمک بوده که در سال‌های اخیر و با تشدید خشکی تالاب گاوخونی، نگرانی‌هایی در خصوص احتمال آلودگی نمک‌های برداشت شده از معدن فعال در این دریاچه به فلزات سنگین و سایر آلاینده‌های زیست محیطی مطرح شده است.

داریوش گل‌علیزاده افزود: بحث استفاده از نمک این معدن به عنوان نمک خوراکی در حوزه مسوولیت بهداشت است ولی اگر قرار باشد به عنوان نمک صنعتی استفاده شود و حاوی فلزات سنگین باشد، سازمان محیط زیست به دلیل احتمال آلودگی آب و خاک با این موضوع مخالف است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: تالاب‌ها در پایین‌دست قرار دارند و تمام مواد سمی و به طور طبیعی آلاینده از بالادست شسته شده و به تالاب می‌رسند.

گل‌علیزاده افزود: میزان این آلاینده‌ها و تأثیر آن بر سلامت مردم، موضوع آزمایش‌های جدید است که نتایج آن پس از جمع‌بندی اعلام خواهد شد.

وی اضافه کرد: پس از دریافت گزارش بررسی ها، نتایج در اختیار دادستانی قرار می‌گیرد تا تصمیمات لازم برای نحوه فعالیت معدن نمک خارا اتخاذ شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: معدن نمک خارا به طور موقت متوقف شده و در مباحث محیط زیستی و بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی نیز بررسی می‌کند که آیا فعالیت معدن بر پراکنش فلزات سنگین تالاب خشک گاوخونی و سلامت مردم منطقه اثر دارد یا خیر که در صورت اثبات، احتمال لغو مجوز معدن نیز وجود دارد.

گل‌علیزاده گفت: ما از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درخواست کرده ایم تا ابعاد اثرات آلودگی‌های ناشی از تالاب خشک گاوخونی بر سلامت مردم حسن‌آباد و جرقویه را بررسی کند و پیرو این درخواست، مراجع قضایی و استانداری نیز ورود پیدا کرده و جلسات متعددی برگزار شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان افزود: یکی از این جلسات هفته گذشته در دادستانی و جلسه دیگر در فرمانداری جرقویه برای رسیدگی به موضوع برگزار شد.

وی گفت: تصرف بیش از محدوده پروانه معدن در تالاب گاوخونی یکی دیگر از موضوعات مورد شکایت ماست که جلسه رسیدگی به این پرونده نیز هفته گذشته در دادگستری جرقویه برگزار شد.

نیازمند بررسی های علمی هستیم

یک فعال محیط زیست نیز در رابطه با نگرانی‌ها از شیوع سرطان در حسن‌آباد و جرقویه به ایرنا گفت: عملیات اکتشاف و برداشت در زمینی که آلودگی آن به فلزات سنگین اثبات شده، باعث انتشار این آلاینده‌ها در منطقه می‌شود و و سلامت مردم حاشیه تالاب گاوخونی را دچار مخاطره می‌کند.

فرشته عالمشاه با اشاره به دغدغه جدی فعالان محیط زیست نسبت به سلامت مردم حاشیه تالاب گاوخونی گفت: در حال تلاش برای جلب همکاری دانشگاه علوم پزشکی جهت بررسی علمی ارتباط خشکی تالاب و تراکنش ریزگردهای آلوده با افزایش موارد ابتلا به سرطان در منطقه هستیم.

وی گفت: بررسی‌های اولیه داوطلبانه در شهر حسن‌آباد واقع در شهرستان جرقویه نشان داده است که طی ۱۰ سال گذشته، سرطان خون بیشترین و سرطان روده دومین رتبه ابتلا را در این شهر پنج هزار نفری دارد.

این فعال محیط زیست خاطرنشان کرد: موارد ابتلا به سرطان، به‌ویژه در میان جوانان، در حال افزایش است و لازم است که بررسی‌های علمی و اپیدمیولوژیک توسط نهادهای مسوول به‌طور جدی انجام شود تا ابعاد این بحران زیست محیطی و بهداشتی روشن شود.

شخم زدن رسوبات گاوخونی، برخاستن گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین را تشدید می‌کند

همچنین یک زمین‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: خشکی زاینده رود و تالاب گاوخونی یکی از عوامل ایجاد کانون‌های ریزگرد در استان اصفهان است؛ تالابی که پیش‌تر عرصه‌ای پرآب بود و اکنون به کانون تولید گرد و غبار تبدیل شده است.

میثم تدین تصریح کرد: هرگونه برداشت آب و قرار دادن آن در معرض تبخیر، موجب افت سطح ایستابی در گاوخونی و از بین رفتن چسبندگی رسوبات می‌شود.

وی اضافه کرد: این رسوبات که طی هزاران سال به صورت ایمن دفن شده‌اند با این فرآیند دوباره به سطح آمده و با قرارگیری در معرض باد، خطرات بیشتری برای ساکنان منطقه ایجاد می‌کنند.

این پژوهشگر افزود: این وضعیت مشابه فعالیت معدن نمک در «دریاچه نمک خارا» است که با ایجاد حوضچه و شخم زدن رسوبات، نمک استخراج می‌کند.

تدین تاکید کرد: این کار سبب می‌شود مواد آلوده و فلزات سنگینی که به دلیل وزنشان در لایه‌های زیرین رسوب کرده‌اند، مجدد به سطح آمده و توسط باد پراکنده شوند که به این ترتیب، گرد و غبار آلوده تشدید می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان گفت: نتایج تحقیقات اخیر نشان می‌دهد میزان برخی عناصر تا هزار برابر بیش از حد مجاز محیط انسانی است و این نتایج به صورت مکتوب در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست استان و استانداری قرار گرفته است.

تدین تصریح کرد: نتایج اولیه طرح پژوهشی «بررسی زمین‌شناسی و زیست محیطی رسوبات گاوخونی» که با حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان و ستاد نانو ریاست جمهوری انجام می‌شود، حاکی از وجود غلظت‌های بسیار بالای عناصری مانند آرسنیک، سرب، کادمیوم، جیوه، منیزیم و آهن در این منطقه است.

وی افزود: غلظت برخی عناصر موجود در تالاب، تا هزار برابر بیش از حد استاندارد تعیین شده از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا ـ که به‌عنوان میزان مجاز در خوراک و هوای قابل استنشاق برای انسان تعریف شده است �� افزایش یافته است. همچنین، میزان برخی دیگر از این عناصر تا ۷۰۰ برابر بالاتر از استانداردهای یادشده گزارش شده است.

تدین منشأ این آلودگی را ترکیبی از رسوبات ناشی از ورود طولانی مدت پساب‌های صنعتی و فرسایش طبیعی کوه‌های اطراف دانست که طی صدها و حتی میلیون‌ها سال در بستر تالاب ته‌نشین شده‌اند.

وی گفت: گاوخونی به‌عنوان نقطه پایانی حوضه آبریز زاینده رود عمل می‌کند و همه این مواد در آن متمرکز شده‌اند.

این پژوهشگر با اشاره به خشک شدن کامل بستر تالاب و بخش‌های پایانی زاینده رود گفت: امروز با وزش حتی نسیمی ملایم، گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین از بستر خشک شده به هوا برمی‌خیزد و به سمت اصفهان و روستاهای اطراف منتقل می‌شود.

به گفته وی، این آلودگی نه تنها از طریق استنشاق هوا بلکه از راه‌های دیگر وارد بدن می‌شود.

به گزارش ایرنا، تالاب بین‌المللی گاوخونی در شرق اصفهان یکی از بزرگترین و مهمترین تالاب‌های ایران محسوب می‌شود و حقابه آن در سال و در شرایط معمول بارش‌ها، ۱۷۶ میلیون متر مکعب است.

این تالاب پیش از آغاز خشکسالی‌های اخیر، علاوه بر ایجاد فضای فرحبخش در شرق اصفهان، مأمن پرندگان مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بود اما به دلیل کمبود منابع آبی و نرسیدن آب زاینده رود به آن در معرض خشکی قرار گرفت.

به گفته کارشناسان، ادامه این روند می‌تواند تالاب بین‌المللی گاوخونی را به کانون تولید گرد و غبار تبدیل کند و تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری خود را تحت تاثیر قرار دهد، مسأله ای که تامین حقابه آن را به ضرورتی انکارناپذیر بدل می‌کند.