برج «سلمان» مشهد در انتظار سامان

خراسان/ يک سال ازحادثه آتش سوزي برج سلمان مي گذرد، حادثه اي که با گذشت ماه ها از وقوع آن، همچنان بسياري از ابهامات گذشته را با خود به همراه دارد؛ چرايي نداشتن پايان کار بهره برداري، نبود نظارت سازمان نظام مهندسي در مراحل ساخت، وجود ايرادهاي گسترده فني و ايمني در اين برج، طولاني شدن روند نوسازي و ده ها ابهام ديگر که تاکنون نه تنها به پاسخگويي متقن در اين مورد منجر نشده بلکه در برخي موارد با سلسله متعددي از اتهام سازي دستگاه هاي نظارتي، مجريان ساخت پروژه و حتي بهره برداران نسبت به يکديگر همراه شده است. آن‌چه گذشت ساعت 19:52 بيستم تير ماه سال گذشته شعله هاي آتش از طبقه پنجم يعني از پشت بام تابستاني برج 18 طبقه سلمان زبانه کشيد و علاوه بر تمام نماي کامپوزيت اين برج، به بخش هايي از فضاي اداري و پارکينگ آن نيز آسيب جدي وارد ساخت، بلافاصله بعد از اين اتفاق 88 خودرو و 250 آتش نشان در ساعاتي پر از رعب و وحشت که به چاشني شايعه احتمال ريزش و تخريب برج نيز آغشته شده بود، در نبردي با آتش، موفق به مهار شعله هاي سرکش و ويرانگر آتش شدند اما آن چه باقي مانده بود خسارات متعدد آتش به طبقات اداري و از بين رفتن 50 درصدي نماي ساختمان بود.فرداي همان روز براي جلوگيري از انتشار حجم قابل توجهي از شايعات بي‌اساس در شبکه هاي اجتماعي و براي تنوير افکار عمومي، مديرعامل سازمان آتش نشاني مشهد به ميان خبرنگاران آمد و در نشستي خبري به شرح آن چه رخ داده بود، پرداخت و به ابهامات نمايندگان افکار عمومي پاسخ گفت.دو روز بعد از حادثه نيز طبق گزارشي که در سايت سازمان نظام مهندسي ساختمان خراسان رضوي منتشر شد، از قول «ذوقي» معاون فني سازمان نظام مهندسي ساختمان استان اعلام شد: «نخستين پروانه ساخت برج سلمان مشهد مهندس ناظر و مجوز بهره برداري نداشته است، پروژه سلمان مربوط به سال 1382 است و در آن زمان از نظام مهندسي هيچ درخواستي براي معرفي مهندس ناظر نشده است و وقتي اداره راه و شهرسازي وقت در مورد مهندس ناظر و مجري داراي صلاحيت اين ساختمان استعلام کرد، اعلام کرديم اين ساختمان مهندس ناظر ندارد... شواهد و گفته ها نشان مي دهد که سامانه اعلام حريق در آتش سوزي برج سلمان درست عمل نکرده است.»در ادامه اظهار نظرهاي داغ مسئولان در مورد برج سلمان، 27 تير ماه سال گذشته و در فاصله يک هفته پس از وقوع اين حادثه، قاضي «شريعت يار» سرپرست معاونت اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم دادسراي عمومي و انقلاب مشهد در گفت و گو با خراسان، با اعلام ضرب الاجل به شهرداري و نظام مهندسي براي رفع نواقص سيستم اعلام و اطفاي حريق بيان کرد: هنوز 30 پروژه بزرگ ساختماني موارد ايمني را رعايت نکرده اند و در صورت نداشتن تأييديه آتش نشاني، تا زمان رفع اين نواقص، پلمب خواهند شد. اوايل شهريور «صيفي» رئيس اسبق سازمان نظام مهندسي ساختمان استان، در گفت وگو با خراسان رضوي، از وجود مشکلات متعدد در مراحل ساخت اين پروژه گلايه کرد و گفت: «پروژه سلمان با اين که متعلق به شهرداري است اما پايان کار بهره برداري ندارد.»اما از آنجا که معاونت اقتصادي شهرداري مشهد در کنار شرکت فلات توس و شرکت اتوبوسراني مشهد، يکي از سه ضلع سازنده اين برج بود، سخنگوي اين معاونت 12 مهر سال گذشته در جمع خبرنگاران حاضر و طبق اعلام خبرگزاري مهر مدعي شد: «بعد از حادثه در برج سلمان، استانداردهاي اين پروژه و تمامي برج‌هاي مشهد به‌روز رساني شد و ديگر واحدهاي تجاري از بُعد نما، در و پنجره و سيستم اطفاي حريق وغيره مورد بازنگري قرار گرفت.» وي در همان خبر در مورد نحوه پرداخت خسارات اين برج نيز اعلام کرد: «با پيگيري‌هاي مستمر شهرداري براي پرداخت بيمه خسارت ناشي از حادثه، بيمه سرمد به تعهدات خود عمل کرد ... اما بازسازي نماي برج سلمان به‌دليل خالي‌بودن صندوق بهره‌برداري آن انجام نشد که اکنون اين مشکل با پرداخت حق بيمه حل شده و تغييرات برج سلمان بلافاصله پس از اين شروع مي‌شود و مبلغ 92 ميليارد و 304 ميليون ريال براي جبران خسارت برج سلمان توسط بيمه سرمد پرداخت شده است.چندي بعد و در ششم آبان سال گذشته، «جعفري» مديرعامل سازمان آتش نشاني در گفت وگو با گزارشگر ما، از گرفتن تصميم هاي جديدي براي ايجاد و گسترش چتر ايمني در ساخت و سازهاي مرتفع خبر داد و اعلام کرد: «در مورد پروژه هاي بزرگ و ساختمان هاي ويژه، لايحه اي با عنوان «دستورالعمل واکنش در شرايط اضطراري و مديريت بحران در ساختمان هاي بلند و ويژه» در دست تهيه است».با اين حال در 16 بهمن سال گذشته، شهردار مشهد در نشستي خبري و در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درباره اظهار نظر رئيس اسبق سازمان نظام مهندسي استان که مدتي قبل اعلام کرده بود نظارتي بر پايان کار پروژه هاي مشارکتي شهرداري صورت نمي‌گيرد و اين نهاد فرآيند قانوني نظارت سازمان نظام مهندسي را در مورد پروژه هاي مشارکتي که يک نمونه آن برج سلمان است به طور معمول نمي پذيرد، اعلام کرد: قطعا مسئولان سازمان نظام مهندسي هم مي دانند که توان فني و مهندسي شهرداري مشهد به مراتب بالاتر از اين سازمان است ... مگر وقتي سازمان مسکن و شهرسازي يا اداره کل نوسازي مدارس اقدام به ساخت و اجراي پروژه اي مي کنند، از نظارت سازمان نظام مهندسي استفاده مي کنند؟ ... پروژه برج سلمان مربوط به زمان گذشته بوده و هنوز هم پايان کار شهرداري را ندارد، ضمن اين که تذکرات جدي هم از شهرداري دريافت کرده است.» سه الزام براي صدور پايان کار بهره برداري از برج سلمان اکنون پس از گذشت يک سال از ماجراي آتش سوزي برج سلمان ، «فرامرز ذوقي» معاون فني سازمان نظام مهندسي ساختمان خراسان رضوي با بيان اين که براي صدور مجوز آغاز فعاليت مجدد واحدهاي اداري اين برج، چندي پيش نظر خود را اعلام کرده ايم، مي گويد: براي صدور مجوز در اين باره از هيئت مديره اين مجموعه، نقشه هاي برج، اعلام نام مهندسان ناظر و ارائه مدارک و نتايج آزمايش هاي فني مبني بر اين که آتش سوزي صدمه اي به استحکام برج نزده باشد را درخواست کرده ايم.وي، ادامه مي دهد: هيئت مديره هم براي اين موضوع اقداماتي انجام و با کارشناسان رسمي سازمان نظام مهندسي براي تهيه و ارجاع مستندات ياد شده مذاکراتي انجام داده است و حتي اين کارشناسان نيز بازديدهايي انجام داده اند اما نتيجه نهايي در اين مورد حاصل نشده است.ذوقي تصريح مي کند: متأسفانه هنوز پيگيري لازم از سوي مسئولان و هيئت مديره اين برج براي انجام الزامات اعلام شده از سوي سازمان نظام مهندسي ساختمان صورت نگرفته و آزمايش هاي استحکام بنا نيز در اين باره انجام نشده است تا پس از تأييد نهايي سازمان نظام مهندسي، پايان کار بهره برداري اين برج صادر شود. بدون بررسي عملي، اعلام نظر نمي کنيم معاون فني سازمان نظام مهندسي ساختمان خراسان رضوي مي افزايد: تا موارد ياد شده به تأييد نهايي سازمان نظام مهندسي ساختمان نرسد، در اين مورد اظهار نظر نخواهيم کرد.وي ادامه مي دهد: متأسفانه براي برج سلمان از ابتدا و در مرحله ساخت، نظارت سازمان نظام مهندسي ساختمان پذيرفته نشد و اين امر نيز بيشتر از گذشته بر ابهامات موجود افزود و کار تأييد و صدور پايان کار بهره برداري را نيز مشکل تر کرد. وي مي گويد: در اين موارد وقتي کار يک ساختمان بدون نظارت به پايان مي رسد، وظيفه تشکيلاتي سازمان هاي ناظر نيز براي نظارت هاي بعدي به مراتب سخت تر مي شود.ذوقي با بيان اين که مسئولان اين برج بايد همکاري بيشتري براي پيشرفت روند نظارتي اين برج داشته باشند، بيان مي کند: اگر مسئولان اين مجموعه انتظار دارند تنها با ارائه برخي مدارک، پايان کار بهره برداري، آن هم بدون بررسي هاي لازم صادر شود، اعلام مي کنم به هيچ وجه چنين اتفاقي نخواهد افتاد زيرا برج سلمان به عنوان ساختماني بسيار مهم، همه روزه پذيراي جمعيت زيادي است و تا زماني که از اعمال موارد ايمني در اين مجموعه مطمئن نشويم، مجوزهاي مورد نظر صادر نخواهد شد.وي با ارائه اطلاعاتي در مورد نحوه نظارت اين سازمان بر برج سلمان مي گويد: براي طبقه هاي در حال بهره برداري، به لحاظ ضوابط ايمني يعني ضوابط مربوط به آتش نشاني، حريق، تأسيسات برقي و مکانيکي، پيگيري هايي انجام شده و نمي توان با نگاه بدبينانه از خطرناک بودن وضعيت اين برج سخن گفت.معاون فني سازمان نظام مهندسي ساختمان خراسان رضوي اظهار مي کند: يکي از مهم ترين مسائل موجود، استحکام سازه است که بايد در اين مورد آزمايش هايي انجام شود اما در مجموع نبايد بدبينانه به ماجرا نگاه کنيم و بگوييم اين ساختمان مشکل ساختاري قابل توجهي دارد.وي بيان مي کند: پيش بيني ما اين است که پس از انجام آزمايش هاي استحکام، اين مجموعه مجوزهاي لازم براي صدور پايان کار بهره برداري را دريافت خواهد کرد. اجراي اقدامات ايمني در شهر «حسن جعفري» مديرعامل آتش نشاني مشهد نيز با بيان اين که بعد از حادثه برج سلمان مجموعه اقدامات امنيتي و قوانين ايمني جديدي را پس از تصويب در شهر اجرايي کرديم، مي افزايد: اولين اقدام آتش نشاني، تلاش براي نصب شيرهاي هيدرانت (شيرهاي بزرگ مهار آتش) در مقابل مجتمع هاي بزرگ تجاري و مسکوني بود که در اين راستا 70 مکاتبه با متصديان برج هاي تجاري و مسکوني و مجتمع هاي مسکوني بزرگ انجام شد.وي ادامه مي دهد: در نتيجه اين پيگيري ها، 10 شير هيدرانت در مراکز ياد شده نصب شد، ضمن اين که آتش نشاني نيز 90 مورد شير هيدرانت در مناطق مختلف و پر تردد شهر نصب کرد.وي همچنين از تهيه دستورالعمل «اقدامات پيشگيرانه در شرايط اضطراري و مديريت بحران در ساختمان هاي بلند» در آتش نشاني طي يک سال گذشته خبر داد و افزود: اين دستورالعمل پس از نهايي شدن، در قالب لايحه اي از تصويب شوراي شهر نيز گذشت که در آن تشکيل تيم ايمني و وظايف آن ها، شناسايي ايمني ساختمان و چک ليست هاي آتش نشاني مد نظر قرار گرفته است.جعفري ادامه مي دهد: اقدام بعدي ارائه لايحه اي در زمينه ساخت ايستگاه آتش نشاني در پروژه هاي شهري بود که اين لايحه هم به تصويب شوراي شهر رسيد اما هنوز اقدامات عملي در مورد آن آغاز نشده است.وي بيان مي کند: تهيه شناسنامه ايمني براي 201 ساختمان مرتفع شهر در يک سال اخير، مکاتبه با اداره راه و شهرسازي، نظام مهندسي و معاونت شهرسازي شهرداري در حوزه ساختمان هاي بزرگ و براي فراهم کردن امکان استقرار خودروهاي عملياتي در هنگام وقوع حادثه از ديگر اقدامات انجام شده طي يک سال اخير بود، ضمن اين که در همين مدت 67 دوره آموزشي اطفاي حريق و برخورد با بحران در مجتمع هاي بزرگ برگزار شد. تغييرات ايمني يک ساله در برج سلمان وي درباره الزامات و دستورالعمل هاي اين سازمان براي برج سلمان طي يک سال اخير نيز مي گويد: طي اين مدت و طبق تأکيد کارشناسان آتش نشاني، قسمت تجاري به طور کامل از بخش اداري جدا شد و طي مکاتبه هاي انجام شده، انشعابات آب، گاز و برق بخش اداري نيز از بخش تجاري، تفکيک شد.جعفري بيان مي کند: در همين راستا، راه هاي دسترسي بخش هاي اداري و تجاري، به طور کامل از هم جدا شد، به گونه اي که هم اکنون بخش تجاري، تقريبا ايمني نسبي مطلوبي دارد و ضوابطي که آتش نشاني اعلام کرده نيز در بخش تجاري اعمال و راه اندازي شده اما هنوز مشکلاتي در اين حوزه در بخش اداري وجود دارد و تا اين موارد مرتفع نشود، اجازه بهره برداري صادر نخواهد شد.وي از برگزاري يک دوره آموزشي ايمني براي کارکنان برج سلمان خبر داد و اضافه کرد: در نصب نماي ساختمان نيز الزامات ويژه آتش نشاني براي نصب ورق هاي مقاوم در برابر آتش به هيئت مديره اين برج اعلام شده و اين الزامات توسط مسئولان اين برج در حال پيگيري است. تعهد سازندگان براي جبران مابه التفاوت خسارت برج سلمان «فتحعلي رياحي» رئيس هيئت مديره برج سلمان نيز درباره اقدامات يک ساله انجام شده براي رفع نواقص و مشکلات اين برج مي گويد: پس از رفع نقص و راه اندازي قسمت هاي تجاري، هم اکنون اصلي ترين دغدغه، اجراي هر چه سريع تر موارد ايمني در بخش هاي اداري براي راه اندازي کامل برج است.وي اظهار مي کند: بعد از پيگيري و بررسي هاي لازم، بيمه 9 ميليارد و 200 ميليون تومان خسارت به اين پروژه پرداخت کرد درحالي که برآوردهاي نهايي ازخسارت 14 تا 15 ميليارد تومان به اين مجموعه حکايت دارد.وي ادامه مي دهد: از آن جا که سازمان اتوبوسراني، معاونت اقتصادي و شرکت فلات توس سازندگان اين مجموعه هستند، با توجه به اشکالات ايمني اعلام شده در اين برج، قرار شد با حضور نمايندگان اين سه مجموعه، کميته بازسازي تشکيل و مابه التفاوت هزينه بازسازي توسط سازندگان پرداخت شود.رياحي با اشاره به نواقصي که در مراحل ساخت اين برج به وجود آمد، مي گويد: قرار بود طبقه سوم اين مجتمع به طور کامل «فود کورن» (مجموعه رستوران، فست فود و کافي شاپ) باشد تا استقبال مشتريان از مجموعه هم بيشتر شود اما اين اتفاق نيفتاد، ضمن اين که طبق قرار بايد 20 دستگاه پله برقي در کل برج نصب مي شد اما تنها 10 دستگاه پله برقي نصب و به جاي مسيرهاي رفت و برگشت براي هر پله برقي، تنها يک مسير تعبيه شد.وي در پاسخ به اين که چرا مجموعه بزرگي همانند برج سلمان پايان کار بهره برداري ندارد؟ نيز تصريح مي کند: هر سه مجموعه معاونت اقتصادي، اتوبوسراني و شرکت فلات توس اقدام به ايجاد دفاتر فروش براي واگذاري واحدهاي خود کردند و بيشتر خريداران نيز به صورت نقد و اقساط واحدها را خريدند و 5 تا 10 درصد از پول را براي اتمام کار و صدور سند پرداخت نکردند.رييس هيئت مديره برج سلمان مي افزايد: براي نماي اين برج نيز قرار است از ورق هاي کامپوزيتي که مورد تأييد آتش نشاني و در مقابل حرارت و آتش سوزي مقاوم است استفاده شود و در اين باره هيچ کدام از محصولات توليدي داخلي مورد تأييد آتش نشاني قرار نگرفته و در حال رايزني و امضاي قرارداد براي خريد اين محصول از دبي هستيم. هزينه 4 ميليارد توماني بازسازي نماي برج وي هزينه اتمام نماي برج را 4 ميليارد تومان برآورد مي کند و مي گويد: با توجه به نماي سياه و نازيباي برج، شهردار مشهد خواستار تغيير وضعيت نماي آن شد که در اين راستا به طور موقت و با استفاده از آهک، نماي برج سفيد شده است.«آيا تعداد پله برقي ها اضافه خواهد شد؟» اين پرسشي است که رياحي در پاسخ به آن مي گويد: سازندگان براي «دوبل» کردن پله برقي ها زير بار نمي روند، ضمن اين که کارهاي داخلي طبقات اداري همانند سراميک، کاشي کاري، نصب درها، رنگ آميزي و نصب پنجره ها به پايان رسيده است.وي ادامه مي دهد: از مجموع 17 طبقه اين ساختمان، تنها در 2 طبقه اداري هنوز کارهايي باقي مانده که تا يک هفته آينده اين امور انجام مي شود و ظرف دو ماه آينده کليه امور داخلي ساختمان نيز به پايان خواهد رسيد. تأخير 45 روزه در تحويل برج وي در پاسخ به اين سوال که چرا روند نوسازي با تأخير همراه بود، نيز مي گويد: از مدتي قبل نماينده يکي از سه طرف سازنده براي انجام تعهدات خود مشکل تراشي کرده و اين امر باعث تأخير در روند بازسازي شده است.رياحي با بيان اين که تعهد پيمانکار براي تحويل برج 9 ماهه است و بايد تا 20 شهريور برج آماده تحويل شود، مي افزايد: به دليل مشکلات ايجاد شده و بي توجهي يکي از سه شريک سازنده به تعهداتش ، احتمالا اتمام کار و تحويل برج با 45 روز تأخير، در مهر ماه خواهد بود.وي درباره مباحث ايمني برج نيز مي گويد: لوله هاي آب مصرف شده در برج، نقشه آب پاش هاي سقفي و مواردي از اين دست مورد تأييد آتش نشاني قرار گرفته است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد