غذای دانشگاه‌ها «کافور» دارد؟

روزنامه شهروند/ سال‌هاست که در فضاي دانشگاهي درباره آن حرف مي‌زنند و سال‌هاست که مسئولان کل ماجرا را رد مي‌کنند؛ داستان کافور به قرن چهارم هجري و نظريات ابن‌سينا، پزشک نامدار ايراني برمي‌گردد که معتقد بود اگر کافور را با گلاب مخلوط کنند و ببويند ميل جنسي کم مي‌شود و اگر آن را بنوشند اين اثر بيشتر مي‌شود. اين‌که علم پزشکي و داروسازي درباره کافور الان به چه نتيجه‌اي رسيده است، تأثير چنداني در ادبيات روزمره نداشته و همچنان اين «کافور در غذاي سلف» به شوخي و جدي در ادبيات دانشجويان ديده مي‌شود. کافور از درختي به همين نام گرفته مي‌شود. «غذاهاي سلف واقعا بدبو و بدرنگ بود، بوي سردخانه مي‌داد و رنگ‌شان هم غيرطبيعي بود. کلا همه غذاها پررنگ بود. نمي‌شد که کلا از سلف غذا نخوريم، ولي تا جايي که مي‌توانستيم کم مي‌خورديم»؛ اين جملات را «مريم»، فارغ‌التحصيل روانشناسي از دانشگاه شيراز مي‌گويد. او ورودي ‌سال ۷۷ اين دانشگاه و ساکن خوابگاه بود. آن‌طور که مريم مي‌گويد تعداد زيادي از دختران آن ‌سال‌هاي دانشگاه سعي مي‌کردند از غذاي سلف دانشگاه استفاده نکنند: «هميشه اين بحث بود و همه مطمئن بوديم که چيزي در غذا مي‌ريزند. هر چه بود امکان اين‌که بر روي بدن تأثير بدي داشته باشد، وجود داشت. مي‌گفتند اين غذا باعث پرمويي مي‌شود، يا صدا را کلفت مي‌کند.» نزديک به ۲۰‌سال از ورود اين روانشناس به دانشگاه مي‌گذرد و او اکنون همه اتفاقات آن ‌سال‌ها را خاطره مي‌بيند و دلش براي تمام آن روزها تنگ شده است: «الان که فکر مي‌کنم حتي همين ترس‌ها و مسخره‌بازي‌ها هم خوب بود. در کل اين جريان کافور هم بيشتر سوژه خنده بود.» احتمال ريختن کافور در غذا و ترس از اثرات منفي آن، سال‌به‌سال و نسل‌به‌نسل به دانشجويان دوره‌هاي بعد هم انتقال پيدا کرد. «مصطفي»، ورودي ‌سال ۸۲ دانشگاه شهيد چمران اهواز است. او که در اين دانشگاه مهندسي عمران خوانده، مي‌گويد در بين دانشجويان آن دوره هم همين بحث وجود داشت: «من خوابگاهي نبودم، به همين دليل خيلي کم از غذاي سلف استفاده مي‌کردم. يادم هست که آن سال‌ها، نشريات دانشجويي با آشپزها يا مسئولان دانشگاه گفت‌وگو مي‌گرفتند و درباره اين‌که بالاخره چه چيزي در غذا مي‌ريزند، سوال مي‌پرسيدند. هميشه در طنزها هم بحث کافور وجود داشت.» مصطفي متفاوت‌بودن غذاي کارمندان و اساتيد دانشگاه با دانشجويان را هم دليلي بر احتمال‌ درست‌بودن استفاده از کافور در غذا مي‌داند: «چرا بايد غذاي اساتيد و کارمندها، با غذاي دانشجويان متفاوت باشد؟ تقريبا همه دانشگاه‌ها اين‌طوري بودند و غذاي استادها با دانشجويان متفاوت بود. بچه‌ها هم مي‌گفتند به استادها کافور نمي‌دهند و آنها مشکلي ندارند.» هر دانشجو يا فارغ‌التحصيل ايراني که روزي درگير دانشگاه‌ بوده است، روايتي از شائبه کافور و غذاي سلف دارد و به نظر مي‌آيد اين ماجرا همواره وجود داشته است. «سجاد» در دانشگاه شهيدبهشتي، فلسفه خوانده و اين روزها دوران سربازي خود را مي‌گذراند. آن‌طور که سجاد مي‌گويد بحث کافور در پادگان هم با شدت بيشتري وجود دارد: «اگر در دانشگاه درباره‌‌اش شوخي مي‌کرديم، اين‌جا داريم استفاده‌اش مي‌کنيم. حتما در اين غذا يک چيزي مي‌ريزند، ولي شنيدم که کافور نيست. مي‌گويند کافور گران يا بي‌اثر است و از اين حرفا. در کل اين‌جا هم مثل خوابگاه، کافور حضور فعال دارد.» اين‌روزها اما اين بحث کافور در دانشگاه‌ها تا اندازه‌اي فروکش کرده است؛ از يک طرف پزشکان و داروسازان با قطعيت از تأثير منفي کافور بر سلامت جسم سخن مي‌گويند و از طرف ديگر استفاده از غذاهاي دانشگاه کاهش پيدا کرده است يا اين‌که قيمت‌ غذاي سلف به‌حدي بالا رفته که تفاوت چنداني با غذاي بيرون ندارد. «سيما»، دانشجوي عکاسي دانشگاه تهران، از وضع اين روزهاي دانشگاه مي‌گويد: «ببين، الان ديگه نه غذاي سلف اونقد ارزونه و نه اين‌که کسي حال‌وحوصله اين شوخي‌هارو داره. به سنواتي‌ها که غذا نميدن و براي بقيه هم کلي ماجرا هست. مثل قبل نيست که غذاي دانشجو هميشه آماده باشد.» عضو هيأت‌مديره انجمن داروسازان ايران: کافور در هيچ دارويي به‌عنوان کاهنده ميل جنسي استفاده نمي‌شود «علي فاطمي»، داروساز و عضو هيأت‌مديره انجمن داروسازان ايران مي‌گويد که بعيد است الان در دانشگاه يا پادگاني از اين ماده به‌عنوان کاهش‌دهنده ميل جنسي استفاده شود و معتقد است در هيچ دارويي از کافور به‌عنوان کاهش‌دهنده ميل جنسي استفاده نمي‌شود. او در گفت‌وگو با «شهروند» از مطرح‌بودن اين بحث در دوران دانشجويي خود سخن مي‌گويد: «در دوره ما هم، در سربازي و دوران دانشجويي، همين بحث مطرح بود ولي همه، هم دانشگاه و پادگان تکذيب مي‌کردند و هيچ‌وقت هم استفاده از آن اثبات نشد هرچند هميشه اين شايعه وجود داشت.» اما استفاده از کافور براي کاهش ميل جنسي تا چه اندازه با علم روز داروسازي همخواني دارد؟ فاطمي در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: «براي کافور خواص زيادي تعريف شده است؛ ماده معطر، ماده خوش بو‌کننده و در بين عوام هم به‌عنوان ماده کاهش‌دهنده ميلي جنسي. ولي ما هيچ دارويي نداريم که در آن از کافور به‌عنوان کاهش‌دهنده ميل جنسي استفاده شود. در جنوب شرق آسيا از کافور به‌عنوان چاشني استفاده مي‌کنند و در بعضي داروها براي خوشبو کردن يا معطرکننده و براي بعضي فرآورده‌هاي پوستي استفاده مي‌شود. علاو‌ه‌براين براي دفع کردن حشرات هم از کافور استفاده مي‌شود، چون بوي آن دفع‌کننده است.» آن‌طور که اين داروساز مي‌گويد، پايه اين نظريه که کافور مي‌تواند ميل جنسي را کاهش دهد، به ابن‌سينا برمي‌گردد: «قانون ابن سينا هم به کافور اشاره دارد که بو کردن آن باعث کاهش ميل جنسي مي‌شود و حتي فرمول خوراکي هم براي آن تعريف کرده است. الان که مي‌دانيم کافور چنين خاصيتي ندارد و حتي مقدار زياد آن مي‌تواند اثر معکوس هم داشته باشد.» اما نگراني درباره آثار منفي کافور مثل پرمويي در زنان و عقيم‌شدن در مردان تا چه اندازه مي‌تواند درست باشد؟ فاطمي دراين‌باره مي‌گويد: «تا جايي که من اطلاع دارم عوارض آن گوارشي، قلبي است و اثر نازايي يا افزايش مو نادرست است. بعضي فکر مي‌کنند که اين ماده باعث افزايش نشانه‌هايي که به مردانگي منسوب است، مي‌شود؛ مثل صداي کلفت يا درآوردن سبيل يا ريش که هيچ‌کدام، هيچ‌وقت اثبات نشده است.» نايب‌رئيس کميسيون بهداشت مجلس: اين شايعات هيچ‌وقت تاييد نشده است نايب‌رئيس کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي هم از تاييد نشدن اين شايعات سخن مي‌گويد و معتقد است که هر افزودني به غذا قطعا اثرات ديگري هم دارد و نمي‌شود اين آثار سوء را ناديده گرفت. «مرتضي خاتمي» مي‌گويد که اين شايعات از دوران دانشجويي خودش تا به امروز وجود داشته است: «دوره ما هم بحثش بود. الان پسرم دانشجو است و يک‌روز گفت همچين چيزي را در دانشگاه مي‌گويند. منظور اين است که اين بحث از سال‌ها پيش وجود داشته و همين‌طور منتقل شده است. احساس يک موضوع، از وجود آن مي‌تواند قوي‌تر جلوه کند. احساس ناامني از خود ناامني مي‌تواند خطرناک‌تر باشد و الان اين احساس درباره کافور هم وجود دارد که قطعا درست نيست. اين شايعات هميشه بوده است، ولي هيچ‌وقت تاييد نشده است.» آن‌طور که اين عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي مي‌گويد، در اين کميسيون هيچ‌وقت بحثي درباره کافور مطرح نشده است: «در جلسات کميسيون که هيچ وقت اين موضوع بحث نشده است و همين‌طور که گفتم مسئولان هم مي‌گويند که از کافور در غذا استفاده نمي‌شود. الان مشکلات دانشجويان بيشتر از گذشته است و در اين دوره و زمانه به کافور نياز نيست.» او مي‌گويد که بعضي از اين بحث‌ها، همواره جنبه بذله‌گويي داشته و حتي خود افراد مطرح‌کننده هم چندان اعتقادي به آن ندارند: «من بعيد مي‌دانم همچين چيزي باشد. ممکن است بگويند امکان دارد يک غذا بر روي رفتار اجتماعي تأثير بگذارد، درحالي‌که من فکر مي‌کنم استانداردهاي حاکم بر آثار تغذيه غلبه دارد. شخصيت‌هاي آدم‌ها قوي‌تر از اين موارد است. در استاندارد غذاهاي دانشجويي و پادگان چنين چيزي تعريف نشده است، چون هر ماده‌اي اثرات ديگري هم دارد، بنابراين من به چنين نتيجه‌اي رسيدم و فکر مي‌کنم شايعه‌اي بيش نيست که در محافل دانشجويي مطرح است. همچين چيزي ما نشنيديم و در آن محيط‌ها شايد به دليل بذله‌گويي همواره مطرح است، ولي هيچ‌گاه چنين چيزي تاييد نشده است.» همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar