موزه‌های متروک در خوزستان

روزنامه شهروند/ ساختمان موزه هنرهاي معاصر آبادان تخريب شده و آثار گنجينه موزه اهواز درحال پوسيدن‌ است.
 
موزه هنرهاي معاصر آبادان، ساختماني متروکه و ويران است. ديگر هيچ‌کدام از آثار بر ديوارها نيست و ساختمان ‏پاتوق معتادان شده است. سال‌هاست گنجينه موزه آبادان را به ساختمان موزه هنرهاي معاصر اهواز برده‌اند اما همين چند روز پيش، ‏به اين موزه دستبرد زده شد. دست دزدها به گنجينه نرسيد اما دو‌سال است که آثار ارزشمند در سالني بدون تهويه رها شده و ‏اکنون در گرماي ٥٢ درجه اهواز درحال پوسيدن‌ است.
موزه‌هاي هنرهاي معاصر آبادان و اهواز بلاتکليف‌اند. موزه آبادان سه‌سال پيش نونوار شده بود اما اکنون مدت‌هاست ميزبان هيچ اثر ‏نمايشگاهي نبوده، قفل در را شکسته، پنجره‌ها را از جا درآورده‌اند و هر آنچه بردني بود از لامپ و کولر و ميز و صندلي برده‌اند. ‏موزه اهواز هم دست بهره‌برداري داده شده که در آن مراسم عروسي برگزار مي‌کند و سالن‌هايش به نمايشگاه گل و گياه ‏اختصاص دارد. موزه آبادان که حالا دزدان ديوارهايش را تخريب کرده‌اند،‌ سال ٨٢ در زمان افتتاح جور ديگري بود. ١٠٠ تابلو ‏از هنرمندان برجسته بر ديوارهايش نشسته بود؛ پرويز کلانتري، جعفر روح‌بخش،‌ هانيبال الخاص و ... همين در و ديوار به هم ‏ريخته امروزي، روزگاري انبار اکسسوار يکي از فيلم‌هاي احمدرضا درويش بود اما رفته‌رفته اتفاقات ديگري در موزه رقم خورد؛ ‏يک بار نمايشگاه مبل شد، يک بار محل توزيع مرغ و رب گوجه‌فرنگي. ‏
‏«وضع ملال‌آوري است.» جليل‌هاجري، کارتونيستي که در دهه٧٠ در موزه هنرهاي معاصر آبادان فعاليت داشته با حسرت از ‏وضع موزه هنرهاي معاصر آبادان مي‌گويد: «اين برهم‌ريختگي وضع موزه، به دليل مديريت بدون برنامه و ضعيف آن است. ‏موزه را مدتي به منطقه آزاد اروند سپردند اما باز هم عملکرد مناسبي نداشت؛ گاهي باز بود، گاهي بسته. چند نمايشگاه هم برگزار ‏شد اما نصفه و نيمه و مبهم. او دهه٧٠، در زمان افتتاح اين موزه، در نمايشگاه اين موزه شرکت ‏کرد:   «آن زمان مسابقه و همايش هنرهاي تجسمي در اين موزه برگزار شد. گنجينه‌اي از آثار نفيس هنرمندان مطرح کشور و ‏هنرمندان خارجي در موزه هنرهاي معاصر آبادان نگهداري مي‌شد.» به گفته او پس از مدتي اين گنجينه را «به دليل ناکارآمدي ‏مديران» به موزه اهواز بردند و ديگر هيچ خبري از آنها نشد. ‏دوران رکود را گذرانديم و زحمت کشيديم تا ديگر شبيه متروکه نباشد. همه‌چيز خوب بود تا اينکه سال‌هاي ٩٣ و ٩٤ مدير جديد آمد.»‌ هاجري از دوران مديريت احمد نشان ‏ياد مي‌کند؛ فرزند خسرو نشان، مديرکل پيشين ميراث فرهنگي استان خوزستان.

---

بازار

---

موزه را به چشم «سالن» مي‌ديدند
سال ١٣٩٣ اداره ارشاد خوزستان تفاهم‌نامه‌اي با احمد نشان نوشت و موزه هنرهاي معاصر آبادان به او سپرده شد. در اين سال‌ها ‏اطلاع چنداني از عملکرد او در دست نيست و مديرکل فرهنگ و ارشاد اسلامي اروند مي‌گويد از مفاد تفاهم‌نامه اطلاعي ندارد و ‏اصلا مشخص نيست در آن چه مواردي ذکر شده است. نشان، آبان ‌سال پيش موزه را به حال خود رها کرد و بدون آنکه فهرستي از ‏اموال موجود و کليدها به اداره ارشاد تحويل دهد ساختمان را گذاشت و رفت. او به «شهروند» مي‌گويد: «هفت، هشت ماه است ‏در اين موزه نيستم. قبل از آنکه بيايم، ساختمان موزه شبيه همين وضع تخريب‌شده امروزش بود. سختي کشيديم، از کارشناسان و ‏مشاوران مطرح کمک گرفتيم و ساختمان را استاندارد کرديم. آن ساختمان به بهترين بناي موزه‌اي تبديل شده بود. هنرمنداني از ‏ايتاليا براي بهبود وضع آن مشاوره دادند. بازسازي‌اش کرديم و نمايشگاه‌هاي خارجي، مثل نمايشگاه بيژن بصيري برگزار ‏کرديم که از معماران برجسته ايتالياست. من به‌عنوان رئيس موزه، يک‌سال مسئول دفتر نمايندگي فرهنگي کشورهاي اکو بودم، اما ‏درنهايت با ناهماهنگي‌هايي که وجود داشت، ديگر نمي‌خواستم آنجا بمانم. چهار ماه بدون حقوق مانده بودم و قبول نمي‌کردند شخص ‏ديگري بيايد. با مدير ارشاد اروند دچار مشکل شده بوديم و ديدگاه‌هاي غيرحرفه‌اي‌شان را به ما تحميل مي‌کردند.» او ادامه مي‌دهد: ‏‏«تعريف‌شان از موزه فقط سالن است نه موزه. موزه اهواز را ببينيد که نمايشگاه گل و مدارس در آن برگزار کردند. در آبادان هم ‏همين را از ما مي‌خواستند. موزه را سالن نمايشگاهي مي‌بينند، اما ما داشتيم زيرساخت‌هاي نمايشگاهي را آماده مي‌کرديم تا گنجينه را ‏از اهواز به ساختمان موزه در آبادان بياوريم. حتي قرار بود گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران را بياوريم، اما هيچ‌کدام نشد.» به ‏گفته او، آثار موزه آبادان ٧٤ عدد بود و قرار بود ١٧ اثر از آنها براي نمايشگاه موزه به آبادان برگردانده شود.‏

سارقان دستگير شدند
رضا مرداني، مدير کل فرهنگ و ارشاد اسلامي اروند اما به «شهروند» مي‌گويد نبود نگهبان باعث شده از موزه دزدي شود:   «اين ‏موزه در پارک بزرگ بازسازي قرار دارد و خود پارک هم نگهبان ندارد. موزه هم نگهبان نداشته و همين، کار را براي سارقان آسان ‏مي‌کند.» اسفند گذشته و هنگام شيوع کرونا از موزه سرقت شد. «اموال سرقت‌شده کابل و سيم برق، کولر و از اين دست ‏وسايل است. سارقان چهار نفر بودند و دستگير شدند. دادگاه اول‌شان تيرماه برگزار شد و دادگاه ديگري در شهريورماه خواهند داشت. ‏ساختمان موزه هم متعلق به شهرداري است و آسيب‌هاي واردشده به آن بر اثر ورود دزدان بايد مورد بررسي شهرداري و اداره ‏حقوقي‌اش قرار گيرد که اين‌طور نشده و نيازمند تعامل هستيم.» تصاوير منتشر شده از موزه، تخريب گسترده‌اي نشان مي‌دهد، اما ‏مرداني مي‌گويد اين تخريب‌ها در ساختمان اصلي موزه رخ نداده و ساختمان شماره ٢ تخريب شده؛ ساختماني که محل برگزاري ‏نمايشگاه بود.‏
با اينکه منابع مختلف مي‌گويند گنجينه آبادان در موزه اهواز نگهداري مي‌شود، مرداني مي‌گويد اين آثار در تالاري که زير نظر ‏وزارت ارشاد است، نگهداري ‌مي‌شود. به گفته او، بعد از اين اتفاقات، فراخواني به موسسات فرهنگي و هنري داده شده تا براي در ‏دست گرفتن موزه و تعمير آن پاي کار بيايند. تاکنون سه موسسه داوطلب شده‌اند و قرار است تا آخر هفته آينده وضع موزه آبادان ‏مشخص و به دست موسسه‌اي معتبر سپرده شود. «تجربه قبلي عاملي شد تا حالا قرارداد و تفاهم‌نامه‌اي دقيق نوشته ‏و تضمين‌هاي گوناگون از موسسه‌اي که مسئوليت را مي‌پذيرد، گرفته شود. ما نمي‌دانيم چطور با احمد نشان تفاهم‌نامه نوشته شد و ‏چه بندهايي داشت، اما از او هم شکايت خواهيم کرد و بايد پاسخگوي اتفاقاتي که افتاده باشد. بايد زماني که مي‌خواست موزه را رها کند ‏به ما اطلاع مي‌داد. ما همچنين تعيين خسارت کرده‌ايم و اين خسارت هم بايد پرداخت شود.» درحال حاضر نبود ليست از اموال ‏موزه ازجمله مواردي است که هيچ پاسخ دقيقي برايش وجود ندارد و مرداني هم نمي‌تواند به صراحت از اموال موزه در طول ‏ساليان گذشته صحبت کند.  ‏
اين درحالي است که موزه اهواز هم در وضع نامناسبي به سر مي‌برد. موزه پيش از اين به مالک شخصي داده شده و قرار ‏بود آن را به تالار عروسي تبديل کند تا وضعيتش فروردين ماه مشخص شود و حالا بعد از گذشت بيش از سه ماه همچنان وضعيتش ‏نامشخص است. محمد جوروند، مديرکل فرهنگ و ارشاد اسلامي خوزستان هم در پاسخ به «شهروند» درباره وضع موزه ‏اهواز تنها به گفتن اينکه در ميهماني خانوادگي است و نمي‌تواند پاسخگو باشد، اکتفا کرد. محمد عديلي‌پور، رئيس انجمن هنرهاي ‏تجسمي خوزستان هم درباره وضع موزه هنرهاي معاصر اهواز به «شهروند» مي‌گويد: «موزه را به سالن عروسي تبديل کردند. ‏کافه ترياي موزه را با مجوز ارشاد گازکشي و تبديل به رستوران کردند. بعد، اعتراضات باعث شد تابلو را پايين بياورند. الان ‏هم نزديک به دو‌ سال است درِ موزه بسته است و هيچ برنامه‌اي ندارند. دو ‌سال است برق اين موزه قطع است، کولر ندارد و ‏در تمام اين مدت، در گرماي تند اهواز، آثار ارزشمند گنجينه رها شده است. چند وقت پيش هم دزد به موزه زد، اما خوشبختانه ‏دستش به گنجينه نرسيد.‌» به گفته او، خلاف ادعاي مدير فعلي موزه، اين مجموعه کارشناس موزه‌اي ندارد و فقط يک نگهبان دارد. ‏‏«قرارداد واگذاري موزه اهواز هفت‌ساله است و هيچ اقدام قضائي براي پس گرفتن آن جواب نمي‌دهد. دو‌ سال ديگر از اين قرارداد ‏که بدون ضمانت بانکي است و حتي بدون اجاره باقي مانده است. موزه به کسي واگذار شده که نه در زمان عقد قرارداد در ايران بوده، نه حالا در ايران است. ‏امضاهاي پاي قرارداد اسم ندارد. سراسر تخلف است و اين تخلف تا دو ‌سال ديگر ادامه دارد.»‏


به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar