برگزیده

برآورد انستیتو پاستور از میزان ابتلای ایرانیان به کرونا

ايسنا

بروزرسانی 1399/05/19 - 17:27

برآورد انستیتو پاستور از میزان ابتلای ایرانیان به کرونا

ايسنا/ رئيس مرکز تحقيقات بيماري‌هاي نوپديد و بازپديد انستيتو پاستور درباره مطالعات انجام گرفته شده به وسيله تست‌هاي سرولوژي گفت: تست‌هاي سرولوژي مبتني بر کيت‌هاي الايزا است و از فروردين ماه براي انجام مطالعات مختلف مورد استفاده قرار گرفت. مطالعاتي که توسط معاونت تحقيقات وزارت بهداشت در شهرهاي مختلف و به خصوص شهرهاي بزرگ انجام شد، نشان مي‌دهد حدود ۱۸.۵ درصد جمعيت عمومي در اوايل ارديبهشت ماه سرم مثبت براي کوويد-۱۹ بودند. اگر برخي ايراداتي که به اين مطالعه‌ها وارد است را جدي نپنداريم، امروز حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد جمعيت کشور آلودگي به کرونا را تجربه کرده‌اند.

دکتر احسان مصطفوي امروز در لايو اينستاگرامي کرسي ترويج علم يونسکو درباره اپيدميولوژي کروناويروس در ايران و جهان با بيان اين که کوويد-۱۹ بيماري‌اي با تظاهرات تنفسي است که اواخر دسامبر ۲۰۱۹ توسط چين به دنيا معرفي شد، گفت: مقالاتي که بعدتر منتشر شد، نشان داد که اين ويروس ماه‌ها زودتر در چين و کشورهاي ديگر در حال گسترش بوده است.

وي با اشاره به اين که اين بيماري در ابتدا به عنوان يک بيماري تنفسي شناخته مي‌شد، اما بعدتر نشانه‌هاي ديگري هم به علائم آن اضافه شد، خاطرنشان کرد: امروزه مطرح مي‌شود ۴۰ تا ۵۰ درصد افرادي که به اين ويروس آلوده مي‌شوند، ممکن است هيچ تظاهراتي از بيماري نشان ندهند و درصد قابل توجهي از مبتلايان نيز به صورت خفيف به اين بيماري دچار شوند که اصلا شايد شک به کروناويروس براي آن‌ها مطرح نشود. درصد کمي از افراد به فرم‌هاي شديد بيماري مبتلا مي‌شوند و به ناچار شايد بستري شوند و متاسفانه فوت کنند. افرادي که به صورت شديدتري به اين بيماري مبتلا مي‌شوند، اغلب سن بالا و بيماري‌ زمينه‌اي دارند.

عضو هيئت علمي انستتيو پاستور خاطرنشان کرد: اگر بتوانيم براي اين ويروس واکسن موثري به جامعه جهاني معرفي کنيم، مي‌توانيم خوش‌بين باشيم که شيوع ويروس تحت کنترل بيشتري قرار گيرد، ولي بايد در خصوص واکسن واقع‌بين باشيم. واکسن قرار نيست معجزه‌اي ايجاد کند؛ چرا که ابهام‌هاي زيادي در خصوص اين بيماري وجود دارد. در توليد واکسن‌هايي که قرار است ساخته شوند هدفگذاري صددرصدي مطرح نيست، بلکه کارخانه‌هاي واکسن‌سازي به دنبال اثرگذاري ۶۰ تا ۷۰ درصدي هستند.

مصطفوي بيان کرد: با در نظر گرفتن مدت زماني که واکسن ايمني مي‌دهد، دفعات تزريق واکسن و زمان توزيع آن در ايران، در کوتاه‌مدت نبايد به ابزار استفاده از واکسن اميدوار باشيم. فاصله‌گذاري فيزيکي، شست‌وشوي مرتب دست‌ها و استفاده از ماسک همچنان ابزارهايي هستند که انتظار مي‌رود از واکسن اثرگذاري بيشتري داشته باشد.

به گفته‌ رئيس مرکز تحقيقات بيماري‌هاي‌ نوپديد و بازپديد انستيتو پاستور، دو شاخص case fatality rate و infection fatality rate در بيماري‌هاي عفوني وجود دارد. مورد اول ميزان مرگ‌ومير در افرادي که تظاهرات باليني را نشان مي‌دهند مشخص مي‌کند در خصوص کوويد-۱۹ از همان روزهاي ابتدايي شيوع اين ميزان دو تا سه درصد مشخص شده بود. اما با توجه به اين که بخش قابل توجهي از افراد بدون علائم باليني به اين بيماري مبتلا مي‌شوند شاخص infection fatality rate مطرح مي‌شود. اين شاخص ميزان مرگ‌ومير در افرادي که عفوني شده‌اند را بيان مي‌کند که در کوويد-۱۹ ۰.۴ الي ۰.۵ است. يعني ازهر هزار نفر چهار الي پنج نفر در اثر ابتلا به اين ويروس ممکن است فوت کنند. در مقايسه با آنفلوآنزاي فصلي، ميزان کشندگي کرونا چهار الي پنج برابر آنفلوآنزاي فصلي است.

وي با اشاره به آمار جهاني ابتلا و مرگ‌ومير کوويد-۱۹ گفت: سازمان بهداشت جهاني اعلام کرده است که تاکنون ۲۰ ميليون نفر در دنيا به اين بيماري مبتلا شده‌اند و از ميان آن‌ها ۷۳۰ هزار نفر جان باخته‌اند. اين آمار و ارقام با تست pcr تاييد شده‌اند و اکثر قريب به اتفاق افرادي که از آن‌ها نمونه گرفته شده است، داراي علائم بوده‌اند. انتظار داريم در جامعه‌ جهاني تعداد مبتلايان ده‌ها يا صدها برابر آن چه که اعلام مي‌شود باشد. ميزان مرگ‌مير ناشي از کرونا هم از آن چه توسط سازمان بهداشت جهاني اعلام شده، بيشتر است. تست pcr در همه‌ جاي دنيا به راحتي قابل‌دسترسي نيست، زمان، ابزار و مهارت نمونه‌گير مهم است و همه‌ اين موارد در تعداد مبتلايان مهم است.

مصطفوي درباره کانون‌هاي شيوع کوويد-۱۹ بيان کرد: بيماري ابتدا از چين آغاز شد، اما بعد از يکي دو ماه کانون اصلي شيوع بيماري اتحاديه اروپا شد و پس از مدتي هم کانون اصلي بيماري به قاره آمريکا منتقل شد. خاورميانه و شمال آفريقا چهارمين منطقه درگير کرونا در جهان محسوب مي‌شود. ايران در مقايسه با ساير کشورهاي دنيا نسبتا زودتر درگير اپيدمي شد و در نتيجه تعداد موارد گزارش شده ايران را در رتبه دهم يا يازدهم تعداد موارد ابتلا قرار داده است.

عضو هيئت علمي انستيتو پاستور ادامه داد: يکي از مهم‌ترين عوامل جايگاه قرارگيري در اين رتبه‌بندي، جمعيت و امکانات و تجهيزات کشورها است. انتظار مي‌رود کشورهايي که داراي جمعيت بيشتر و يا تجهيزات پيشرفته‌تري هستند، موارد ابتلاي بيشتري را گزارش کنند. علاوه بر آن، کشورهايي که شفافيت بيشتري دارند گزارش‌هاي دقيق‌تري نيز ارائه مي‌دهند. اگر جدول آمار مبتلايان را بر اساس تعداد ابتلا در يک ميليون‌نفر دسته‌بندي کنيم، ايران جايگاهي بالاتر از ۵۰ دارد و قطر در اين رتبه‌بندي کشور اول است.

اين اپيدميولوژيست با بيان اين که روند بيماري اکنون در دنيا متفاوت است، گفت: اروپا در هفته‌هاي اخير به طور نسبي شيوع بيماري را کنترل کرده است، اما گزارش‌هاي چند هفته‌ اخير در آلمان و ايتاليا گوياي اين است که شيوع بيماري در اين کشورها در حال افزايش است.

وي ادامه داد: قاره آمريکا همچنان روندي صعودي را طي مي‌کند، اين موضوع در خصوص آسياي جنوب شرقي و آفريقا نيز مطرح است. در منطقه خاورميانه شرقي کشورهاي مختلف وضعيت‌هاي متفاوتي دارند و هنوز شيوع بيماري در کل اين منطقه شرايط تثبيت‌شده‌اي ندارد. ايران در مقايسه با همسايگان جنوبي خود وضعيت بهتري در ميزان ابتلا در يک ميليون نفر جمعيت دارد.

رئيس مرکز تحقيقات بيماري‌هاي نوپديد و بازپديد انستيتو پاستور با بيان اين که در ايران تا به امروز بيش از ۳۰۰ هزار مبتلا و بيش از ۱۶۰۰۰ مرگ داريم، گفت: اولين موارد ابتلا به بيماري در ايران در ۳۰ بهمن ماه در قم اعلام شد. مسلم است که هنگامي که بيماري با مرگ شناسايي مي‌شود؛ يعني در شناسايي آن تاخير وجود داشته است و اگر دوره زماني ابتلا و مرگ را حدود سه هفته در نظر بگيريم، يعني گردش ويروس در قم و هم زمان در برخي استان‌هاي ديگر حدود يک ماه قبل‌تر از شناسايي رسمي ورود آن به کشور وجود داشته است. گزارش‌هاي ساير کشورها نيز حاکي از اين است که شناسايي بيماري در برخي ديگر از کشورها نيز با تاخير روبه رو بوده است.

به گفته مصطفوي، در ايران حدود سه چهارم درگذشتگان اين بيماري سن بالاي ۶۰ سال داشته‌اند. افرادي که حداقل يک بيماري زمينه‌اي و سن بالاي شصت سال دارند، حدود ۸۵ درصد موارد فوتي کشور را شامل مي‌شوند. در کشور ما و ساير کشورهاي دنيا آقايان بيش از خانم‌ها مبتلا مي‌شوند و ميزان مرگ‌ومير نيز در آنان بيشتر است

وي خاطرنشان کرد: با وجود اقدامات کنترلي‌اي که از نيمه دوم اسفندماه در کشور آغاز شد، پيک بيماري در نيمه اول فروردين ماه در کشور تجربه شد، اما با اقدامات کنترلي انجام شده و فاصله‌گذاري اجتماعي و همچنين همراهي جدي مردم توانستيم پيک اپيدمي را بشکنيم. کاهش روند ابتلا تا اوايل خرداد ادامه داشت.

عضو هيئت علمي انستيتو پاستور با بيان اين که از نيمه دوم فروردين ماه ظرفيت تست آزمايشگاهي گسترش پيدا کرد گفت: بعد از حدود يک ماه و نيم که صرفا مي‌توانستيم بيماران بستري در بيمارستان‌ها را تست کنيم، شرايط تست از بيماران سرپايي نيز فراهم شد. تقريبا از اوايل خرداد روند صعودي موارد گزارش‌شده در کشور اتفاق افتاد و تا دو هفته پيش ادامه داشت، در نتيجه پيک موارد گزارش شده روزانه مجددا بيشتر از نيمه‌ي اول فروردين شد.

وي افزود: خوشبختانه در هفته‌هاي اخير روند کاهشي نسبي در اغلب استان‌هاي کشور در حال رخ دادن است.
مصطفوي با اشاره به اقدامات انجام شده در راستاي شناسايي بيماران، گفت: روزانه ۲۵ تا ۳۰ هزار تست در روز گرفته مي‌شود و به طور متوسط ۲۵۰۰ بيمار نيز روزانه معرفي مي‌شوند. مراکز ۱۶ و ۲۴ ساعته‌اي براي بيماران مشکوک طراحي شده است. علاوه بر آن، پروتکل‌هاي رعايت بهداشت به اصناف مختلف ارائه شد تا همزمان با بازگشايي مراکز دنبال شود. همه‌ اين ابزارها دست به دست هم داد تا در کنار پروتکل‌هاي درماني از شيوع اين بيماري جلوگيري شود.

عضو هيئت علمي انستيتو پاستور با بيان اين که حدود ۲.۵ ميليون شغل در کشور شناسايي و پروتکل‌هاي لازم به آن‌ها ابلاغ شده است، گفت: واقعيت اين است که درصد رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي در اصناف مختلف يکسان نيست. گزارش‌هاي معاونت بهداشت وزارت بهداشت در هفته‌هاي اخير حاکي از اين است که در برخي از اصناف و مکان‌ها مانند مطب‌ها، مساجد، هتل‌ها و پاساژها رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي نسبت به ماه قبل کاهش داشته است و اين يعني اين مکان‌ها بايد مورد پايش مستمر قرار بگيرد.

وي در بخش ديگري از سخنانش درباره مطالعات انجام گرفته شده به وسيله تست‌هاي سرولوژي گفت: تست‌هاي سرولوژي مبتني بر کيت‌هاي الايزا است و از فروردين ماه براي انجام مطالعات مختلف مورد استفاده قرار گرفت. مطالعاتي که توسط معاونت تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت در شهرهاي مختلف و به خصوص شهرهاي بزرگ انجام شد، نشان مي‌دهد حدود ۱۸.۵ درصد جمعيت عمومي در اوايل ارديبهشت ماه سرم مثبت براي کوويد-۱۹ بودند. اين يعني بيش از ۸۰ درصد افراد آلودگي را تجربه نکرده‌اند. البته در خصوص محل‌هاي نمونه‌گيري و حساسيت تست تشخيصي مورد استفاده حرف و حديث‌هايي وجود دارد، اما مطالعات سرولوژي‌ ديگري نيز در ارديبهشت ماه به صورت محدودتر در سازمان انتقال خون کشور انجام شده است که سطح سرم مثبت بودن را حدود ۲۰ درصد نشان مي‌دهد.

اين اپيدميولوژيست ادامه داد: اگر برخي ايراداتي که به اين مطالعه‌ها وارد است را جدي نپنداريم، امروز حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد جمعيت کشور آلودگي به کرونا را تجربه کرده‌اند. ممکن است افرادي که آلوده مي‌شوند مجددا نيز ابتلا يابند، هر چند که گفته مي‌شد در ابتلاي مجدد فرم‌هاي بيماري خفيف‌تر از فرم اوليه است. علاوه بر آن، مدت زمان ايمني‌زايي نيز مشخص نيست؛ بنابراين افرادي که مبتلا شده‌اند نبايد چندان هم خوش‌بين باشند.

وي با بيان اين که برخي از کشورها مانند ايران و عربستان دو موج اپيدمي را تجربه کرده‌اند و در اين موضوع عوامل مختلفي مانند عادي پنداري شرايط توسط مردم و بازگشايي‌ها دخيل بوده‌اند، گفت: نکته‌ مهم ديگري که در خصوص ايران وجود دارد، اين است ما هنوز بافت نسبتا جواني از جمعيت را داريم و ميانگين سني جمعيت در کشور ۳۱ سال است. اين عدد دراتحاديه اروپا ۴۲ سال و در آمريکا ۳۸ سال است. کشوري که جوانتر است، قاعدتا با ميزان مرگ‌ومير کمتري نيز روبه‌رو مي‌شود.

عضو هيئت علمي انستيتو پاستور با اشاره به ابعاد اقتصادي کوويد- ۱۹ وجود تحريم‌ها و کاهش قيمت نفت را در تحت فشار قرار گرفتن ايران طي مبارزه با اين بيماري موثر دانست.

مصطفوي درباره لزوم اهميت دادن کشورها به شيوع بيماري‌هاي واگيردار گفت: کرونا نشان داد کشورها همچنان بايد اپيدمي‌هاي عفوني را به عنوان يک بحث مهم در امنيت بهداشتي مد نظر قرار دهند. کرونا مهار نخواهد شد، مگر اين که همه‌ سازمان‌ها، کشورها و نهادها براي کنترل اين بيماري دست به دست يکديگر بدهند.

رئيس مرکز تحقيقات بيماري‌هاي نوپديد و بازپديد انستيتو پاستور در پاسخ به پرسشي درباره ادعاي انگليس و روسيه در دستيابي به واکسن کرونا گفت: در حالت عادي، توليد واکسن براي يک بيماري عفوني پنج الي ۱۰ سال زمان نياز دارد. هنگامي که در يک شرايط اضطراري هستيم، قطعا اين بازه زماني به دلايل مختلف کمتر خواهد شد؛ مثلا کمپاني‌هاي واکسن‌ساز ريسک بيشتري را مي‌پذيرند و برخي از فازهايي که بايد به طور نرمال در يک فاصله زماني طولاني طي شود را کوتاه‌تر مي‌کنند. هدفگذاري اوليه هم اين نيست که واکسني توليد شود که اثربخشي بسيار بالايي داشته باشد. هدف مرکز کنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي امريکا اين است که در فاز اول به واکسني با اثرگذاري ۶۰ درصد برسد. خوشبينانه‌ترين حالت اين است که پس از گذشت يک تا يک و نيم سال از آغاز تحقيق بر روي واکسن، واکسن به توليد انبوه برسد.

مصطفوي خاطرنشان کرد: به نظر مي‌رسد کشورهايي مانند روسيه، چين، انگلستان و آمريکا در توليد واکسن در فازهاي مختلف پيشروتر هستند. اين که گفته مي‌شود برخي از اين کشورها به فاز تزريق انساني رسيده‌اند، تازه آغاز مراحل کارآزمايي‌هاي باليني است که خود فازبندي‌هاي مختلف دارد. پس از اين که کشوري ادعا کند واکسن مطلوبي را توليد کرده است، اين ادعا بايد توسط سازمان‌هاي جهاني مختلفي بررسي شود.