برگزیده

وزیر سابق آموزش‌و‌پرورش: "آموزش مجازی" تیغی دولبه است

تسنيم

بروزرسانی 1399/06/02 - 10:36

وزیر سابق آموزش‌و‌پرورش: "آموزش مجازی" تیغی دولبه است

تسنيم/ وزير سابق آموزش‌و‌پرورش با اشاره به اينکه وقتي حضور فيزيکي را تبديل به حضور مجازي کرديم، در اين صورت خود را از بخش عمده‌اي از اهداف مدرسه‌اي محروم کرديم، گفت: بايد به شدت نگران اين موضوع باشيم و به همين دليل است که بر "روش ترکيبي" تاکيد دارم.

سال تحصيلي جديد دانش‌آموزان از 15 شهريور آغاز مي‌شود، در کنار وضعيت بازگشايي مدرسه با توجه به شرايط مختلف قرمز، زرد و سفيد مسائل و موضوعات مهم ديگري هم مطرح است که در سال تحصيلي متفاوت پيش‌رو نمي‌توان آنها را ناديده گرفت.

کيفيت آموزش‌هاي مجازي دانش‌آموزان، تکيه صرف به آموزش مجازي و درهاي بسته مدارس به روي دانش‌آموزان و در مقابل ضرورت توجه به آموزش ترکيبي "مجازي و حضوري" البته با حفظ سلامت دانش‌آموزان موضوعاتي است که اين روزها محل نقد و بررسي کارشناسان آموزشي و معلمان است.

از سوي ديگر بحث هزينه‌هاي اينترنت در آموزش مجازي موضوع ديگري است که نمي‌توان نسبت به آن بي‌توجه بود چرا که گاه يک خانواده با داشتن چند فرزند دانش‌آموز بايد هزينه قابل توجهي را در سبد هزينه‌هاي ماهانه خانوار براي آموزش مجازي در نظر بگيرد.

در نظرسنجي اخير وزير ارتباطات نيز در پاسخ به اين پرسش که در سال تحصيلي گذشته، کداميک براي شما چالش بزرگتري بود،‌ هزينه شبکه يا کيفيت خدمات شاد؟ 59 درصد اعلام کردند هزينه و 41 درصد کيفيت.

در همين رابطه ميزبان "سيد محمد بطحايي" وزير سابق آموزش و پرورش و معاون آموزش‌هاي عمومي و مهارتي (سازمان سما) دانشگاه آزاد اسلامي بوديم تا درباره محورهايي همچون شروع متفاوت سال تحصيلي جديد و ضرورت‌هاي توجه به آموزش ترکيبي دانش‌آموزان، نقش اپراتورها براي تأمين اينترنت رايگان در آموزش مجازي دانش‌آموزان گفت‌وگويي داشته باشيم.

سال تحصيلي جديد از 15 شهريور آغاز مي‌شود و قرار است آموزش دانش‌آموزان براساس 3 سناريو پيش برود، با اين حال برخي کارشناسان آموزشي و خانواده‌ها نسبت به کيفيت پايين آموزش‌هاي مجازي نگراني‌هايي را مطرح مي‌کنند، از سوي ديگر تکيه صرف به آموزش‌هاي مجازي در آموزش دانش‌آموزان چالش‌هايي را رقم خواهد زد، از نظر شما امکان ارائه آموزش‌هاي ترکيبي و حضور دانش‌آموزان در مدارس در شرايط کرونايي چقدر نياز است؟

هم‌اکنون در شرايط بحراني قرار داريم و بايد با توجه به امکاناتي که در اختيار داريم، خدمات مناسبي را براي دانش‌آموزان فراهم کنيم، هيچ فردي در اينکه آموزش مجازي يک مُسکن و داروي موقت براي جبران ياددهي و يادگيري در شرايط کرونايي است، شکي ندارد.

اما همانند بسياري از زمينه‌هاي ديگر که هميشه آموزش و پرورش مورد کم توجهي قرار مي‌گيرد در آموزش مجازي نيز اين کم توجهي ديده مي‌شود و اين کم‌توجهي پلتفرم، اينترنت و سامانه‌هايي که بايد خدمات آموزش مجازي را در اختيار دانش‌آموزان و معلمان قرار دهد را شامل مي‌شود، چون شبکه ملي اطلاعات در کشور راه‌اندازي نشده است همچنان دستمان زير سنگ اينترنت است و اينترنت در کشور محدوديت‌هاي خاص خودش را دارد البته قصدم اين نيست که بگويم در اين شرايط بحراني دولت و افراد مسئول شبکه ملي اطلاعات را راه‌اندازي کنند چون اين طرح به زودي‌ها اتفاق نمي‌افتد.

مدارس را به شيوه ترکيبي اداره کنند
البته در شرايط فعلي مدارس مي‌توانند به صورت ترکيبي اداره شوند، روش‌هاي آموزش ترکيبي در شرايط کرونايي در بسياري از کشورها جريان دارد هر چند آموزش و پرورش در تلاش براي برقراري چنين وضعيتي است.

در برخي کشورها با شيوه‌هايي همچون استفاده از جدا‌کننده‌هاي پلاستيکي، ميز دانش‌آموز از سايرين جدا شده است و تلاش شده تا فاصله آنها از يکديگر حفظ شود؛ تصور مي‌کنم ما در ايران بايد از روشهايي که کشورهاي ديگر هم تجربه کرده‌اند، استفاده کنيم و از روش آموزش ترکيبي بهره ببريم.

آموزش مجازي تيغ دو لبه!
از مسئولان موثر در تصميم‌گيري تقاضا دارم که به آموزش مجازي به عنوان تيغ دو لبه توجه داشته باشند، درست است که نيامدن دانش‌آموزان به مدرسه و پيگيري آموزش‌ها به شکل مجازي سلامت آنها را تضمين مي‌کند اما در سوي مقابل هم قطع ارتباط طولاني مدت دانش‌آموزان با مدرسه و فضاي حضوري در کلاس درس لطمات بسياري را به آنها وارد مي‌کند.

مي‌توان براي حضور دانش آموزان در مدرسه آنها را به چند گروه تقسيم کرد و حتي آنها به جاي 5 يا 6 ساعت، روزانه دو يا سه ساعت به مدرسه بيايند و بعضي از درس‌ها به صورت حضوري ارائه شود و برخي دروس کاملاً مجازي تدريس شوند حتي مي‌توان دانش‌آموز را هفته‌اي دو يا سه ساعت به مدرسه بياوريم تا محيط مدرسه را حس کرده و رابطه‌اش با مدرسه قطع نشود.

اگر بحث آموزش حضوري در کنار آموزش مجازي طرح شود، ممکن است اين موضوع پيش بيايد، مدارس امکانات کافي براي حضور دانش‌آموزان و حفاظت از سلامت آنها را ندارند؛ تراکم کلاس‌هاي درس بالاست و از سوي ديگر امکانات لازم براي رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي در اختيار مدارس قرار ندارد.

بنده هميشه مخالف هستم که يک نسخه واحد براي تمام مدارس کشور پيچيده شود، قطعاً در کلاسي که 40 دانش‌آموز دارد اجراي روش ترکيبي دشوار است اما بسياري از کلاس‌هاي درس 20 يا 25 دانش‌آموز دارند چرا مي‌خواهيم با يک نسخه واحد با تمام مدارس رفتار کنيم.

دانش‌آموزان حتي يک هفته در ميان به مدرسه بيايند

در مدارسي که تراکم دانش‌آموزان آنها خيلي بالاست امکان آموزش ترکيبي وجود ندارد و بايد با روش ديگري براي آنها اقدام کرد اما بنده مي‌گويم حتي اگر مي‌توانيم دانش‌آموزان را يک هفته درميان براي ساعات محدود به مدارس بياوريم حتي کلاس 40 نفره را مي‌توان به گروه‌هاي 10 نفره تقسيم کرد و دانش‌آموزان دو هفته يک بار به مدرسه بيايند مثلاً به هر دانش‌آموزي بگوييم هر 15 روز يک بار به مدرسه بيايد، اين روند بسيار بهتر از نيامدن کامل به مدرسه و قطع ارتباط با کلاس درس است.

دغدغه‌مندان تعليم و تربيت نگران فاصله دانش‌آموز با مدرسه باشند

همه افرادي که دغدغه تعليم و تربيت دارند بايد نگران فاصله دانش‌آموز با مدرسه باشند که به صورت قهري ايجاد شده و شرايطي که اتفاق افتاده اين فاصله را ايجاد کرده است اما اگر اين روند ادامه يابد ممکن است به تدريج اين تفکر درجامعه ايجاد شود پس مي‌توانيم مدرسه نداشته باشيم و برخي دروس را از طريق مجازي ارائه کنيم.

اين سبک يعني ارائه بخشي از دروس به شيوه مجازي مي‌تواند در کاهش هزينه‌هاي آموزش و پرورش و از سوي ديگر مقوله کمبود معلم به دولت کمک کند.

بنده از همين جمله مي‌ترسم چرا که بحث بسيار مهمي در اين ماجرا مطرح بوده و اين است که محتواي کتاب‌هاي درسي بخش کوچکي از سبد يادگيري دانش‌آموزان است و آنها در مدرسه طي تعامل با يکديگر بسياري از مسائل را فرا مي‌گيرند، اينکه دانش‌آموز صبح‌ها بايد رأس ساعت معيني به مدرسه بيايد نظم را فرا مي‌گيرد و بخش عمده‌اي از اهداف دوران مدرسه اين موارد است نه حفظ کردن فرمول‌ها.

وقتي حضور فيزيکي را تبديل به حضور مجازي کرديم و به دانش‌آموزان اعلام شد آن چيزي که در مدرسه ياد مي‌گرفتيد در خانه با استفاده از فلان پلتفرم فرا بگيريد در اين صورت خود را از بخش عمده‌اي از اهداف مدرسه‌اي محروم کرديم بنابراين "بايد به شدت نگران اين موضوع باشيم" به همين دليل است که تأکيد دارم روش ترکيبي که طي آن دانش‌آموزان برخي روزها به مدرسه مي‌آيند بسيار اهميت دارد.

در بحث آموزش مجازي، مسئوليت اجتماعي شرکت‌ها و اپراتورها براي آموزش دانش‌آموزان و تامين اينترنت رايگان چه اندازه مي‌تواند موثر باشد و چرا نسبت به اين مسئله احساس مسئوليت نمي‌شود؟

متأسفانه با اين مشکل مواجه هستيم که آسفالت کوچه و خيابان را يک الزام مي‌دانيم اما برايمان مهم نيست حياط مدرسه دانش‌آموزان آسفالت دارد يا خير؛ طي چند ماه اخير مصرف اينترنت و استفاده از فضاي مجازي توسط دانش‌آموزان و معلمان و حتي مردم بسيار افزايش يافت و شرکت‌هايي که خدمات اينترنت ارائه مي‌دهند، سود کلاني به دست آوردند.

شرکت‌هاي ارائه دهنده بايد مکلف به ارائه اينترنت رايگان به دانش‌آموزان شوند

اين شرکتها بايد مکلف شوند بخشي از مسئوليت اجتماعي خود را در قبال دانش‌آموزان اين کشور بپذيرند در حقيقت بايد مکلف شوند براي دانش‌آموزان و معلمان در ساعات معين که از پلتفرم آموزشي آموزش و پرورش استفاده مي‌کنند، اينترنت را به‌صورت رايگان يا با هزينه بسيار اندک تأمين کنند؛ هم اکنون برخي دانش آموزان توانايي پرداخت هزينه اينترنت را ندارند بماند که در برخي نقاط کشور هم دسترسي به اينترنت وجود ندارد.

اعداد و ارقام منتشر شده نشان مي‌دهد شرکت‌هايي که خدمات اينترنت ارائه مي‌دهند سودهاي سرشاري مي‌برند چه اشکالي دارد در مناطقي که به دليل عدم دسترسي به اينترنت، دانش‌آموزان از آموزش مجازي بازمانده‌اند، هفته‌اي يک بار با تجهيزات فني که اعزام مي‌کنند آموزش مجازي دانش‌آموزان را پيگيري کنند، اين همان مسئوليت اجتماعي است در حقيقت اين شرکت‌ها بايد نگران وضعيت تحصيل دانش‌آموزان اين سرزمين باشند.

وقتي دولت و مجلس هم بي‌تفاوتند!

البته دولت و مجلس هم نسبت به اين موضوع بي‌تفاوت هستند نبايد شرايط اينگونه باشد که بگوييم اگر شرکت‌ها احساس مسئوليت کردند، براي تأمين اينترنت رايگان دانش‌آموزان اقدام کنند! اينگونه نمي‌شود؛ اينکه در کشوري که در شرايط بحران قرار گرفته، مدارس تعطيل شده‌اند، معلم و دانش‌آموز تجهيزات ندارند، اپراتور ارائه دهنده خدمات اينترنت به سودهاي کلان خود در 6 ماه گذشته ببالد، جاي تأسف دارد.

از دولت و مجلس تقاضا دارم با تصويب قوانين و ابلاغ آيين نامه‌هايي لازم، شرکت‌ها را مکلف به پذيرش مسئوليت اجتماعي کنند تا آنها وادار شوند که خدمات لازم در زمينه اينترنت رايگان را ارائه دهند.

آموزش و پرورش براي آموزش مجازي دانش‌آموزان، پلتفرم "شاد" را انتخاب کرده است؛ در زمان حضور شما در وزارت آموزش و پرورش بحث شبکه "سينا" مطرح بود که در دوره جديد پرونده آن بسته شد و اعتقاد بر اين است که "سينا" بستر مناسبي براي آموزش مجازي نيست، هم‌اکنون پلتفرم "شاد" و الزام مدارس براي تدريس مجازي در آن را چگونه مي‌بينيد؟

زماني که "سينا" را راه‌اندازي کرديم، چنين روزهايي را مي‌ديديم در حقيقت "سينا" با اين هدف شروع به کار کرد که اگر زماني بحراني داشتيم بلافاصله بتوانيم جلسات مجازي را از طريق آن راه‌اندازي کنيم و ارتباط بين جامعه مخاطبان برقرار شود.

"شاد" از قالب‌هاي "سينا" الگوبرداري کرده است

اگر معتقدند "سينا" براي آموزش مجازي مناسب نيست، اين انگاره صحيح نيست و با اين پلتفرم آشنايي کافي ندارند؛ "سينا "در مدت کوتاهي که متولد شد در آن شرايط کشور سير رشد خود را طي کرد و جلو رفت اما چون توفيق ارائه خدمت در آموزش و پرورش را از دست دادم کار "سينا" متوقف شد؛ تيم جديد نيز تا چند ماه به سراغ آن نرفت و بعد از مدتي که با کرونا مواجه شدند ناگزير اسم جديدي را انتخاب کردند و گفتند طرح جديدي باشد بهتر است بنابراين پلتفرم "شاد" را ايجاد کردند درحاليکه پلتفرم "شاد" تقريبا از قالبهاي "سينا" الگوبرداري کرده است.

بايد به "شاد" براي رفع اشکالات فرصت دهيم

معتقدم اگر پلتفرمي مانند "شاد" شروع به فعاليت مي‌کند بايد به آن قدري مجال دهيم تا اشکالات خود را برطرف کند آن هم در کشور ما که زيرساخت‌هاي فني ضعيف است اگر همه به پلتفرم شاد کمک کنند، اشکالات آن به تدريج برطرف خواهد شد و حتماً يک روزي که ممکن است 6 ماه يا يک سال بعد باشد قطعاً به پلتفرم جامع تبديل خواهد شد که مي‌تواند در ابعاد مختلف به آموزش کمک کند.