قطع دسترسی دانشجویان به ایرانداک

فارس/ يک ماهي است که امکان دسترسي به متن پايان‌نامه‌ها در ايرانداک وجود ندارد و اين موضوع در شرايط کرونا، دانشجويان تحصيلات تکميلي را با چالش مواجه کرده است.

پايان‌نامه يک بخش مهم براي به پايان رساندن تحصيلات تکميلي و دکتري محسوب مي‌شود و به عبارت ديگر تا دانشجو پايان نامه خود را ننويسد و از آن دفاع نکند و نمره قبولي را نگيرد، از مقطعي که در آن تحصيل مي‌کند، گذر نخواهد کرد.
پايان‌نامه، نوشته‌اي است که از راه تجزيه و تحليل منطقي و انجام پژوهش و تحقيق‌هاي علمي اقدام به پاسخگويي به سؤالي علمي مي‌کند» اين تعريف از پايان نامه جنبه تحقيقاتي و پژوهشي پايان نامه را نشان مي‌دهد. البته پايان‌نامه نوشتن هم مراحل دارد و دانشجو بايد اين مسير را البته کمک استاد راهنما طي کند.
دانشجويان براي نوشتن پايان نامه نياز به مطالعه و تحقيق دارند؛ کتاب‌ها، مقالات و پايان‌نامه‌هاي متعددي را بايد مطالعه کنند تا مسير درستي را در پيش بگيرند.

---

بازار

---

* وقتي دسترسي به پايان‌نامه‌ها در ايرانداک قطع شد

در زماني که کرونا نبود، دانشجويان با حضور در کتابخانه‌ها، مطالعه کرده و پاسخ بخشي از پرسش‌هاي خود را مي‌گرفتند اما از زماني که کرونا، مهمان ناخوانده مردم شده است و افراد مجبور به قرنطينه خانگي شدند، همه چيز تغيير کرد و فضاي مجازي بيشترين مسير براي مطالعه دانشجويان بود.

يکي از اين امکانات هم سايت پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران(ايرانداک) است که پايان‌نامه‌هاي دانشجويان سال‌هاي قبل را در اختيار دانشجويان فعلي قرار مي‌دهد اما از دي ماه امسال، اين امکان در سايت ايرانداک قطع شد

در توضيحاتي که ششم دي روي سايت ايرانداک آمده، اشاره شده است: «به آگاهي جامعه علمي کشور مي‌رساند که دسترسي آزاد و رايگان به تمام‌متن پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) در پايگاه اطلاعات علمي ايران (گنج)، بر پايه فصل سوم «آيين‌نامه ثبت و اشاعه پيشنهادها، پايان‌نامه‌ها، و رساله‌هاي تحصيلات تکميلي و صيانت از حقوق پديدآوران در آنها» مصوب ششم آذر ۱۳۹۵ وزارت علوم، تحقيقات، و فناوري؛ با پرچم‌داري دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاي اين وزارت آغاز شد.

بر پايه اين آيين‌نامه، اطلاعات کتاب‌شناختي، چکيده، و ۲۰ برگ نخست هر پارسا، بي‌درنگ پس از ثبت در ايرانداک در دسترس گذارده مي‌شوند. در همين چارچوب، دسترسي آزاد و رايگان به تمام‌متن پايان‌نامه‌هاي کارشناسي ارشد پس از ۱۸ ماه و رساله‌هاي دکتري پس از ۳۰ ماه از زمان دفاع، براي همگان در گنج فراهم شد.

ايرانداک براي پيروي از آيين‌نامه ياد شده، از دي سال ۱۳۹۵ تا دي سال ۱۳۹۹، دسترسي رايگان به تمام‌متن ۳۹۴.۵۵۱ پايان‌نامه کارشناسي ارشد و ۴۰.۵۳۵ رساله دکتري را در پايگاه اطلاعات علمي ايران (گنج) فراهم کرد که در اين دوره، بيش از ۲۸۵ هزار کاربر، نزديک به چهار ميليون دانلود داشتند.

اکنون و بنا بر گزارش يکي از دستگاه‌هاي نظارتي، به استناد ماده هشت «آيين‌نامه اجرايي قانون پيشگيري و مقابله با تقلب در تهيه آثار علمي»، مصوب ۲۵ آذر ۱۳۹۸ هيأت وزيران، ايرانداک نمي‌تواند تمام‌متن پارسا را اشاعه دهد و «مؤسسه مکلف است متن کامل پايان‌نامه‌هاي فاقد طبقه‌بندي را حداکثر پنج سال پس از تاريخ دفاع منتشر کند».

گفتني است که ايرانداک هوادار دسترسي آزاد و رايگان به تمام‌متن پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها در گنج است و بنيادهاي اين ديدگاه را در «چرا تمام‌متن پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) در گنج و رايگان اشاعه يابد؟» آورده است. با اين همه، ايرانداک خود را پاي‌بند قوانين و مقررات و تفسير و حکم نهادهاي مسؤول مي‌داند و بر همين پايه نيز دسترسي به تمام‌متن پارساها را از يکم دي پايان داده است.

ايرانداک اميدوار است که با همکاري و پشتيباني هيأت گرامي وزيران؛ وزارت علوم، تحقيقات،‌ و فناوري؛ و همچنين جامعه علمي کشور؛ دسترسي به تمام‌متن پارساها مانند گذشته براي همگان فراهم و دستاوردهاي آن براي پيشبرد علم و پژوهش، بيش از پيش آشکار شود. ايرانداک خدمت به جامعه علمي کشور را مايه سربلندي خود مي‌داند و پيشاپيش از همراهي و شکيبايي آن‌ها سپاسگزاري مي‌کند و براي همگان آرزوي کاميابي و تندرستي دارد».

* عدم دسترسي به پايان‌نامه از سرقت علمي جلوگيري نمي‌کند
اما تعدادي از دانشجويان تحصيلات تکميلي و دکتري در پي تصميم پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ايرانداک) به منصور غلامي وزير علوم، تحقيقات و فناوري نامه نوشتند و نسبت به اين اتفاق، ابراز تأسف کردند.
در بخشي از اين نامه آمده است: «با در نظر گرفتن همه گيري ويروس کرونا و عدم دسترسي پژوهشگران به کتابخانه‌ها و منابع آنها، مراحل نوشته پايان نامه دانشجويان تحصيلات تکميلي و رساله دانشجويان دکتري با مشکلات جدي مواجه خواهد شد.
ما خواستار آزاد شدن دسترسي به پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها هستيم چرا که اين تصميم نه تنها از سرقت علمي جلوگيري نکرده و از حق مؤلف صيانت نمي‌شود بلکه موجب راه‌اندازي بازارهاي سياه و غيرقانوني در اين زمينه خواهد شد.
با در دسترس قرار دادن آزاد و رايگان به تمام متن پايان‌نامه‌ها و رساله‌ها، پژوهشگران را در راستاي اهداف پژوهشي آنان ياري کنيد نه اينکه بر سر راه آنان موانعي قرار دهيد که اين امر موجب بي‌انگيزگي مي‌شود و پژهشگران توانايي انجام پژوهش‌هاي با کيفيت را ندارند».

* پيگيري وزارت علوم براي حل مشکل با سازمان بازرسي
براي پيگيري آخرين وضعيت پايان‌نامه‌ها در ايرانداک به سراغ  غلامحسين رحيمي معاون پژوهش و فناوري وزير علوم رفتيم؛ رحيمي در گفت‌وگو با خبرنگار تعليم و تربيت خبرگزاري فارس، اظهار کرد: وزارتخانه با انتشار تمام متن با قيدهايي که گذاشته بود، موافق بود اولا متن، پايان‌نامه يا رساله‌اي نباشد که طبقه‌بندي شده باشد يعني نتايج را نتوان منتشر کرد که البته خيلي کم از اين موارد داريم.
وي افزود: قيد ديگر اين بود که 18 ماه از تاريخ دفاع کارشناسي ارشد و 30 ماه از تاريخ دفاع دکتري گذشته باشد. اين موارد قيدهايي است که وزارت علوم چند سال است که گذاشته است و گفته است اگر اين قيدها نباشد، تمام متن مي‌تواند در اختيار دانشجويان و اساتيد قرار گيرد.
رحيمي ادامه داد: اين موضوع هم تا يک ماه قبل انجام مي‌شد منتها سازمان بازرسي دلايل خاص خود را داشت و عملا نامه‌اي نوشت و گفت خلاف آيين‌نامه مصوب دولت است و در نتيجه متوقف کرد اما نظر ما اين نبود که خلاف آيين‌نامه است. به هر حال برداشت آنها، اين بود. 
وي درباره اقدامات وزارت علوم براي حل اين مشکل گفت: صحبت و تأکيد کرديم که اين امکان فراهم شود که تمام متن در اختيار قرار گيرد و علاوه بر آن هم به موازات پيگيري مي‌کنيم که اگر لازم شد آن ماده 8 از آيين‌نامه قانون اصلاح شود و طوري باشد آنجا که مي‌گويد مؤسسات مي‌توانند بعد از 5 سال، تمام متن را منتشر کنند، به جاي مؤسسات وزارت علوم و وزارت بهداشت بيايد و آنها در زماني که مناسب است در چارچوب صفر تا 5 سال، اجازه انتشار تمام متن را بدهند.
معاون پژوهشي وزارت علوم گفت: کماکان نظر وزارت علوم هم اين است که 18 ماه يعني يک سال و نيم از دفاع پايان‌نامه ارشد و 30 ماه يعني دو سال و نيم از دفاع پايان‌نامه دکتري بگذرد مي‌توان متن را در اختيار قرار داد؛ البته در گذشته همين است.
وي افزود: هنوز مشکل با سازمان بازرسي حل نشده است اما تلاش مي‌کنيم و برداشتم اين است که در نهايت به طرف حل شدن خواهد رفت اما دانشجويان کماکان منتظر باشند البته وزارت علوم به صورت جدي پيگير است تا تمام متن در اختيار دانشجويان تحصيلات تکميلي قرار گيرد.
به گزارش فارس، حالا بايد ديد که وزارت علوم مي‌تواند با سازمان بازرسي، اين مشکل را حل کند تا به دانشجويان تحصيلات تکميلي به نتيجه برسند و در اين شرايط کرونا، دسترسي به پايان‌نامه‌ها داشته باشند. 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar