رمزگشایی از آمار ۳ میلیون مشمول غایب در کشور

حاميان داوطلبانه شدن خدمت سربازي، با استناد به آمار چشمگير ۳ ميليون نفري مشمولان غايب، خواستار تجديدنظر در مدل خدمت سربازي و طراحي مدل جديد هستند. با توجه به سابقه طولاني مديريتي‌اي که در اداره سرمايه انساني سرباز ستاد کل نيروهاي مسلح داريد، رويکردتان نسبت به اين استدلال چيست؟

هم‌اکنون در حوزه مهارت‌آموزي سربازان نيروهاي مسلح حضور دارم و اين موضوع در حوزه کاري‌ام نيست. موضوع تجديدنظر در مدل خدمت سربازي، يک بحث پيچيده نظامي است و بايد فرماندهان عالي‌رتبه نيروهاي مسلح و استراتژيست‌هاي نظامي در اين موضوع نظر بدهند. همچنين اين بحث‌ها بايد در جلسات تخصصي با حضور مسئولين دفاعي و امنيتي کشور مطرح شود نه در توييتر و با اطلاعات و آمار ضعيف و اشتباه.

از سوي ديگر آمار 3ميليون مشمول غايب، به‌طور ناگهاني پديد نيامده و براي غايبان يک سال و 2 سال و حتي ۱۰ سال اخير نيست. اين ميزان مربوط به تعداد غايبيني است که متولد سال‌هاي ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۲ هستند؛ يعني 3ميليون مشمول غايب طي حدود ۲۶ سال. بنابراين آمار ۳ ميليون غايب، به‌طور دفعي و در يک بازه زماني کوتاه پديد نيامده است. لذا آمار ميليوني غايبان، پديده جديدي نيست. هميشه چه در دوران طاغوت، چه دوران دفاع‌مقدس و بعد از آن، پديده غايبين وجود داشته است.

هم‌اکنون تعداد غايبين حدود ۲ ميليون و ۹۰۰ هزار نفر است و حتي در سال ۱۴۰۰ هم ممکن است افزايش پيدا کند. با توجه به تجربه‌اي که در اداره سرمايه انساني سرباز ستاد کل نيروهاي مسلح دارم، روند صعودي شدن تعداد غايبين اتفاق تعجب‌برانگيزي نيست چون در گذشته هم وجود داشته است. ضمن اينکه مواردي نظير کاهش استخدام در مراکز دولتي باعث شده است اثرگذاري محدوديت‌هايي نظير منع استخدام مشمولان غايب در مراکز دولتي، کم‌اثر شوند.

همچنين مصوبات مجلس شوراي اسلامي در زمينه حذف برخي محدوديت‌ها براي غايبين، نظير برداشته شدن محدوديت اخذ گواهينامه يا محدوديت ثبت اموال نيز در افزايش آمار غايبين اثرگذار بوده است. حتي وعده‌هايي که در مورد حذف سربازي داده مي‌شود نيز تأثير زيادي در افزايش غيبت دارد.

بحث داوطلبانه شدن خدمت سربازي هم ازجمله مطالباتي است که در دوره‌هاي زماني مختلف مورد توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌هاي اجتماعي بوده، اما اين مطالبه به‌تازگي از زبان نمايندگان مجلس هم مطرح مي‌شود. آيا درصورتي که مجلس پيگير موضوع جمع شدن سربازي اجباري شود، در اجراي آن تسريع خواهد ‌شد؟

بعضي طوري جو درست مي‌کنند که انگار تا چند‌ماه ديگر سربازي وظيفه‌اي حذف مي‌شود. يک‌سري بحث‌هاي عامه‌پسند در فضاي مجازي انجام مي‌شود. نمي‌توان در اين حوزه، عاميانه نظر داد. اينکه از سوي برخي جوانان در فضاي مجازي اين جو ساخته شود که ديگر دوران سربازي وظيفه‌اي به‌سر رسيده است و جواناني هم که با اين جو روبه‌رو مي‌شوند، خوش‌شان بيايد و آفرين و بارک‌الله بگويند، نمي‌تواند گامي جدي براي بهينه کردن دوران خدمت باشد.

برخي مدافعان داوطلبانه شدن خدمت سربازي، بر اين باور هستند که سازندگي کشور و جهش توليد به نيروي جوان نياز دارد لذا جواناني که به سن مشمولي رسيده‌اند - به‌خصوص جوانان تحصيلکرده دانشگاهي - به جاي اينکه به سمت مراکز نظامي هدايت شوند، با توجه به تخصصي که دارند براي آباداني کشور به‌کار گرفته شوند و آن دسته هم که داوطلبانه به‌سوي حوزه نظامي مي‌روند، به استخدام نيروهاي مسلح درآيند. آيا جنابعالي به‌عنوان يک مقام ارشد نظامي، اين ايده را قابل پذيرش مي‌دانيد؟

بحث درباره طراحي مدل جديد خدمت وظيفه عمومي، شباهت‌هايي با موضوع حذف کنکور دارد. همانطور که برگزاري يا حذف کنکور، هر کدام داراي مزايا و معايبي است؛ باقي ماندن خدمت دوره ضرورت به شيوه فعلي يا داوطلبانه شدن آن هم، هر کدام مزايا و معايبي دارد. بحث کنکور را مطرح کردم، چون هم کنکور و هم سربازي دو مقوله‌اي هستند که غالبا به اوايل دوران جواني افراد مربوط مي‌شوند.

قدمت بحث حذف کنکور در فضاي رسانه‌اي کشور و برنامه‌ها و وعده‌هايي که در اين‌باره از سوي دولت‌ها و در دوره‌هاي مختلف مجلس شوراي اسلامي مطرح شده و مي‌شود را ملاحظه کنيد. با وجود اين قدمت اما هنوز موضوع حذف کنکور به‌طور کامل اجرايي نشده است.

بحث تغيير مدل سربازي و داوطلبانه شدن سربازي هم اگر بخواهد تثبيت و اجرا شود و منابع آن تامين شود، مانند حذف کنکور سال‌ها طول مي‌کشد و اتفاقي نيست که بتواند با يک تصميم در عرض چند‌ماه يا چند سال عملياتي شود؛ ضمن اينکه تصميم‌گيري درباره سربازي که به مسائل دفاعي و امنيتي ربط دارد، موضوع مهم‌تري از کنکور هم محسوب مي‌شود و نيازمند تصميم‌گيري در سطوح عالي دفاعي و نظامي است.