زالی: تهران روی لبه تیغ مرگ ایستاده است

ايران/ عليرضا زالي اظهار داشت: در تهران رکوردشکني جديد داشتيم به عدد ۷ هزار و ۴۰۰ نفر در مجموع بستري رسيديم؛ وقتي اين عدد را نسبت به روز قبل مقايسه کنيم مي‌بينيم در کمتر از ۲۴ ساعت عدد روبه افزايش است.

روزنامه ايران سه شنبه ۳۱ فروردين در گفت وگو با عليرضا زالي فرمانده ستاد مقابله با کرونا، نوشت: در دومين هفته موج چهارم کرونا، آمار مبتلايان به حدود ۲۵ هزار نفر و فوتي‌ها نيز به بيش از ۴۰۰ نفر  در روز رسيده و حالا در اين شرايط، تهران بالاترين سهم را از ميزان شيوع، فوتي و بستري داشته است. تهران در وضعيت فوق قرمز به سر مي‌برد و هر هفته شرايطش بحراني‌تر از هفته قبل گزارش مي‌شود. عليرضا زالي، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران طي روزهاي گذشته نسبت به اوضاع خطرناک تهران هشدار داده و نگران وضعيت آينده گردش بالاي ويروس موسوم به انگليسي در تهران است. 

در سه هفته گذشته شما به‌طور مرتب از وضعيت سخت و پيچيده تهران صحبت کرديد. به‌طور کلي چرا وضعيت تهران در مقايسه با شهرهاي ديگر تا اين ميزان پيچيده شده است و در ادامه چه عواملي باعث شد به اين سرعت تغيير رنگ‌ها از قرمز به سياه در پايتخت اتفاق بيفتد؟
براي اينکه تحليل وضعيت تهران را داشته باشيم، بهترين کار اين است يک بار به آخرين آمار در شرايط فعلي اشاره داشته باشيم. در تهران (تاريخ ۲۶ فروردين) ميزان مراجعان سرپايي در بخش بهداشت و درمان بالغ بر ۱۴ هزار و ۸۰۰ نفر بود. اين عدد نسبت به همه دوره‌ها و خيزهاي قبلي عدد بالايي است. بالاترين عدد ثبت شده در دوره‌هاي قبلي معمولاً حداکثر به عدد ۱۲ هزار مراجعه مي‌رسيد.

نکته دوم؛ عدد ابتلاها را بايد بپذيريم که واقعي نيست چون بخش زياد مراجعين ما با علائم تب و تنفسي و عفوني قبل از آنکه به بخش‌هاي بهداشتي مراجعه کنند به مطب‌ها مراجعه مي‌کنند، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد خدمات در مطب‌ها  ارايه مي‌شود، قابل انتظار است اين عدد در حوزه مراجعين سرپايي به مراتب بالاتر است. نکته بعدي، امروز تنها در استان تهران هزار و ۷۷۵ بيمار جديد بستري کرديم. عدد خيلي بزرگي است از اين تعداد بيش از ۲۵۰ نفر در بخش مراقبت‌هاي ويژه بستري شدند براي اينکه بزرگي اين عدد را بدانيد در برخي استان‌ها که شرايط بحراني دارند جمع جبري مبتلايان بستري‌شان خيلي کمتر از عدد بستري‌هايي است که فقط در يک روز در تهران بستري شدند. اين سايز بزرگ مراجعان را در تهران نشان مي‌دهد. امروز ۲۰۰ بيمار به دليل بدحالي در بيمارستان بستري شدند نشان‌دهنده حدت بيماري در تهران است.

همچنين در تهران رکوردشکني جديد داشتيم به عدد ۷ هزار و ۴۰۰ نفر در مجموع بستري رسيديم؛ وقتي اين عدد را نسبت به روز قبل مقايسه کنيم مي‌بينيم در کمتر از ۲۴ ساعت عدد روبه افزايش است. در سخت‌ترين شرايط و در بدترين روزهاي آبان سال گذشته مجموع بستري هيچ‌وقت به عدد ۷ هزار نرسيد که نشان مي‌دهد اين‌بار موج توفنده‌تر و سنگين‌تر از خيزهاي قبلي است و حجم زيادي از تخت بيمارستاني به سرعت در تهران اشغال مي‌شود. نکته بعدي؛ ما در تهران به يک توازن منفي در ميزان بستري رسيديم.

هر موقع در تهران ميزان بستري به ميزان ترخيص پيشي مي‌گيرد به دو دليل مهم است وقتي ميزان ترخيص کاهش پيدا مي‌کند نشان‌دهنده بيماران بدحال ما است يعني نياز به اقامت بيمارستاني بيشتر شده و نکته بعدي وقتي ترخيص کاهش پيدا مي‌کند ظرفيت شناور براي استفاده از تخت‌ها براي بيماران جديد با محدوديت مواجه مي‌شود. تقريباً از روز ۱۱ فروردين کماکان اين بالانس منفي است.

يعني مي‌توانيم بگوييم ويروس جهش‌يافته انگليسي موجب شده بيماران دير از بيمارستان ترخيص شوند؟
علتش روشن است. بحث مهم اين است چقدر بيماري در تهران فعال است و چقدر ويروس نقش فعال‌تري را به خود تخصيص داده و چه ميزان آلودگي در تهران بالاتر است. مهم‌ترين شاخص ما ميزان مثبت شدن تست‌هاست چه در حوزه سرپايي و اعم ازمراکز بهداشت و چه در حوزه مراجعان بيمارستاني بين ۴۶ تا ۴۸ درصد مراجعان ما وقتي با علامت به بيمارستان مراجعه مي‌کنند تست پي‌سي‌آرشان مثبت است يعني از هر دو نفر مراجعه‌کننده تست يکي‌شان مثبت است تازه يادمان باشد تست پي‌سي‌آر در بهترين شرايط بين ۷۵ تا ۸۰ درصد مثبت مي‌شود و به‌رغم ابتلا به کرونا ممکن است مثبت نباشد.

تست سريع يا رپيد هم داريم در اسفند ماه ميزان چرخش ويروس در تهران به قدري پايين آمده بود که ميزان رپيد تست‌ها به کمتر از ۵ درصد رسيده بود. اين عدد الان تقريباً ۱۵ تا ۲۰ درصد شده است درحالي که منفي کاذب اين تست نسبت به پي‌سي‌آر زياد است. سرعت شتابان در رسيدن به خيز چهارم نسبت به خيز سوم نرخ چهار برابر را نشان مي‌دهد يعني در ابتداي کار ۴ برابر با شتاب‌تر نسبت به خيز سوم حرکت مي‌کنيم. همان‌طور که گفتيد ويروس جهش‌يافته ويروس غالب است و نسبت به ويروس کلاسيک سرايت‌پذيري و قدرت انتقال بيشتري دارد در جمع‌هاي خانوادگي و عمومي بيشتر افراد را مبتلا مي‌کند.

نقض پروتکل‌هاي بهداشتي از سوي مردم هميشه موجب گلايه شما بوده است و تداوم اين مشکل که قطعاً تبعات و خسارت سنگيني به‌بار خواهد آورد با وجود اين چرا ستاد مقابله با کروناي تهران تصميمات اورژانسي و سخت‌گيرانه‌تري را اعمال نمي‌کند؟
ما هم با شما هم نظر هستيم. بارها در مصاحبه‌ها گفتم حوزه عملياتي ستاد ما تهران است. اين موضوع به عنوان مطالبه در ستاد ملي مطرح بوده است. تأکيد مي‌کنيم ما نيازمند به برخي محدوديت‌هاي بيشتر در تهران هستيم حداقل در کوتاه مدت تا بتوانيم موج سنگين را از سر خودمان عبور دهيم.

مطالعات قبلي ما نشان داد هميشه بين ميزان رعايت پروتکل‌ها و ميزان بروز بيماري ارتباط مستقيم و پيوسته وجود دارد در تهران در بهترين شرايط ۵۲ درصد شيوه‌نامه‌ها رعايت مي‌شود اما مهم‌ترين فاکتور در بحث شيوه‌نامه‌هاي بهداشتي فاصله‌گذاري اجتماعي است که در تهران مخدوش است و در برخي جاها رعايت آن غيرممکن است در محيط‌هاي پرازدحام مثل بازار نيز اين شدني نيست. عميق‌تر و سنگين‌تر از زدن ماسک بحث فاصله‌گذاري اجتماعي است.

حتي موارد زيادي از بستري‌ها را سؤال کرديم که ماسک مي‌زدند اما دليل ابتلاي‌شان عدم رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي است. فاصله‌گذاري اجتماعي شرط لازم بر عدم ابتلا به بيماري است. اينجوري نيست که کسي که ماسک زده حتماً کرونا نمي‌گيرد در محيط‌هاي پرازدحام با ماسک هم آلوده مي‌شويم.

در بحث مديريت کنترل بيماري برخي از شواهد و قرائن نشان مي‌دهد در بين تصميم‌گيري‌ها و سياست‌گذاري‌هاي ستاد کرونا پايتخت و برخي از مسئولان و مديران اجرايي استان اختلافات و تناقضاتي وجود دارد مثلاً همين بحث دورکاري در بسياري از اداره‌ها رعايت نمي‌شود. همين عاملي است که برخي مردم را دچار سرگرداني و بلاتکليفي مي‌کند. دراين‌باره چه نظري داريد؟
در تهران هميشه با چالشي که از روزهاي اول روبه‌رو بوديم، وجود همزمان دستگاه‌هاي ملي و استاني است. هيچ استاني اين ويژگي را ندارد. تهران، پايتخت سياسي و اقتصادي کشور است.

---

بازار

---

دستگاه‌هاي ملي بايد در کنار دستگاه‌هاي استاني باشند اينها در اوضاع کرونا خيلي به دستورات ستاد تمکين نکردند چون بخشي از مسئوليت‌شان فراتر از تهران تعريف مي‌شد تعداد زيادي از وزارتخانه‌ها مثال‌هاي روشني براي اين قضيه هستند حتي مواردي که بخشنامه‌هاي رسمي استانداري براساس مصوبات شکل مي‌گرفت هم اين دستگاه‌ها تمکين نمي‌کردند کارمندان را دورکار نمي‌کردند ساعت محدود شدن کار را تقليل نمي‌دادند و يکي از مهم‌ترين مسائلي که مردم در سيستم‌هاي نظرسنجي ما به عنوان گلايه مطرح مي‌کنند؛ کارمندان دستگاه‌هاي غيراستاني مثل بخش خصوصي کار مي‌کنند به اجبار سر کار مي‌آيند و تهديد مي‌شوند اين تناقض در تهران وجود دارد از نظر ما وقتي ويروس آلوده مي‌کند فرقي نمي‌کند کارمند براي دستگاه دولتي است يا بخش خصوصي. ويروس همه را آلوده مي‌کند.

اين مسأله معتنابه ما در تهران است و هميشه اين موضوع به شيوه‌نامه‌ها خدشه وارد کرده البته نسخه‌اي که براي تهران اعمال مي‌شود با ساير استان‌ها متفاوت است. بايد مسئولان استاني مقابله با بيماري کرونا از قدرت عمل بيشتري برخوردار باشند. بتوانند تصميمات مقتضي را سريعتر بگيرند و در انتظار مداخلات نباشند اگر تصميمي در ستاد تهران گرفتند ولو غلط هم باشد، وتو نشود. ما در شهرستان‌ها اين مشکل را نداريم  چون همه مسئولان عالي‌رتبه کشور در تهران هستند هرگونه تصميم را اول آنهامي‌گيرند، ما بيشتر از بقيه در تهران زير رصد هستيم.

در استان‌هاي ديگر استاندار و فرماندار قدرت عمل بيشتري دارند در تهران اين‌گونه نيست و اينها صدمه وارد مي‌کند. زمان در اپيدمي‌ها مهم است گاهي معطل شدن و وتو و ملغي شدن تصميمات مي‌تواند عواقب منفي داشته باشد.

آماري از مرگ‌ومير تهران منتشر مي‌شود که نشان مي‌دهد يک‌سوم مرگ‌ومير کرونا در تهران اتفاق مي‌افتد. آيا رقم فوتي در تهران در تناسب با جمعيت پايتخت است يا اينکه وضعيت سبک زندگي و شلوغي، ترافيک و حمل‌ونقل عمومي در تهران به گونه‌اي است که پايتخت را در مقابل ويروس کرونا تهديدپذيرتر مي‌کند؟
از نظر بازتوزيع سني افراد مسن بيشتر در استان تهران حضور دارند خيلي از شهروندان تهراني فاکتورهاي خطر متعدد دارند مثل ديابت، فشار خون کنترل نشده، افزايش وزن و تغييرات متابوليک در تهراني‌ها خيلي شايع است. هم فاکتور سن و هم عامل بيماري‌هاي زمينه‌اي بشدت در مرگ‌ومير تهراني‌ها تأثير مي‌گذارد. نکته بعد اينکه امکانات تشخيصي در تهران بيشتر است؛ تعداد بيشتر افرادي که در تهران متوفي مي‌شوند تست پي‌سي‌آر داده‌اند، بنابراين آمار ما را عدد واقعي‌تري مي‌کند.

در بسياري از شهرستان‌ها تعداد بيماراني که فوت مي‌کنند و تست پي‌سي‌آر ندارند در آمار مرگ‌و مير گنجانده نمي‌شوند. بسياري از متوفيان کرونا در تهران در پيوست پرونده‌شان تست پي‌سي‌آر دارند و اين آمار در شهرستان‌ها جزو آمار محتمل است ولي در تهران جزو آمار قطعي است. به دليل بالا بودن درصد سرانه تست بيشتر در تهران و دسترسي بيشتر به بيمارستان و آزمايشگاه خود به خود اين عدد فوتي قطعي در تهران بالاتر است. از طرفي تهران مرکز ارجاعي است. بيماران بدحال از نقاط مختلف کشور به تهران مي‌آيند مثلاً بعضي روزها بين ۲۰ تا ۲۵ درصد متوفيان بعد از اتمام ترخيص در بهشت زهرا تدفين نمي‌شوند اينها شهرستاني هستند که با حال عمومي بد به تهران مي‌آيند.

از طرفي تهران معادل ۵ الي ۶ استان جمعيت دارد فقط منطقه ۴ شهري تهران نزديک يک ميليون جمعيت دارد يعني يک منطقه از مناطق ۲۲ گانه شهري با يک استان با جمعيت ۸۰۰ هزار نفر برابري مي‌کند يعني يک جمعيتي در تهران معادل جمعيت يک استان در زير زمين و از مترو تردد مي‌کنند. در بحث حمل و نقل عمومي ما با چالش روبه‌رو شديم هرچند از روز اول شهرداري تهران همراه ما بود ضدعفوني کردن و غربالگري رانندگان، بازتوزيع خطوط مترو و همه اقدامات انجام شد اما مشکل اصلي کمبود اتوبوس و واگن است.

ستاد مقابله با کروناي تهران نقشه‌اي از پراکندگي آلودگي تهران دارد که نشان مي‌دهد بيشتر در چه مناطقي مردم پروتکل‌ها را رعايت نمي‌کنند، منظورم اين است مي‌توانيم طبقه‌بندي کنيم که در مناطق خاصي يا قشر خاصي در تهران بيشترين عدم رعايت را داشتند؟
در حال حاضر ما جغرافياي آلودگي در تهران را داريم که صرفاً به معناي عدم رعايت شيوه‌نامه‌هاي بهداشتي نيست اما به‌طور مثال بالاترين ميزان ابتلا از نظر آلودگي مراجعان و مرگ‌ومير در مناطق ۴، ۲، بخشي از مناطق ۱۳ و ۱۵ بوده است. مناطق مرکزي، شرقي و جنوب شرقي تهران آلودگي بيشتري داشته‌اند، دليل اصلي اش هم تراکم جمعيت بالاتر است خانه‌ها در هم تنيده هستند. در خيز چهارم مقداري اين نقشه در تهران گسترده‌تر شده و همه مناطق ۲۲ گانه قرمزند و همه مناطق ابتلا و مرگ‌ومير بالاتر است. همه تهران نقطه داغ تلقي مي‌شوند.

چرا آنقدر گردش بيماري را در تهران زياد مي‌بينيم؟ آيا اينها کساني بودند که سفر رفتند و ويروس را آوردند؟ اگر اين‌گونه است چرا شما به دليل خطرپذيري تهران دروازه‌هاي شهر را پيشنهاد نداديد ببندند؟
تهران چند ويژگي دارد؛ بيشتر از آنکه در ايام تعطيلات مسافرپذير باشد بيشتر مبدأ سفر است امسال اين عدد تأييد کرد بالاترين ميزان مسافران در کشور که به سفر رفتند از مبدأ تهران بوده است هم جمع کثيري از شهروندان تهران به سفر مي‌روند و هم اينکه مقاصد متنوعي دارند چون اقوام مختلفي در تهران هستند و به خانواده‌هاي‌شان سر مي‌زنند. ما در تهران هميشه نگران بازگشت مسافران تهراني هستيم.

دليل اينکه چرا ويروس جهش‌يافته غالب شد روشن است بخشي به روزهاي منتهي به آخر سال برمي‌گردد که وجود ازدحام‌هاي مختلف جمعيت و بازارهاي پرتراکم و برخي مراسم خانگي موجب شد آثاري داشته باشد اين آثار را هفته اول تا روز دهم فروردين ديديم.  مبتلايان ما در ۱۰ روز اول فروردين مسافر نبودند. اينها در شرايطي بود که تهران جزو اوليه‌ترين مواردي بود که ويروس جهش يافته را رديابي کرديم.

نکته دوم، همه مسئولان نظرشان اين بود سفرها حتي‌المقدور انجام نشود چون با ويروس جهش يافته با قدرت سرايت بالا روبه‌رو بوديم و سفرها هم چرخش ويروس را بيشتر مي‌کند و هم زمان اينکه ويروس کلاسيک از حالت غالب خارج و ويروس غالب ويروس چموش‌تر باشد، کوتاه مي‌شود. دليل اينکه شمار زيادي از بيماران را در شرايط فعلي در بيمارستان‌ها مي‌بينيم آثار سفرهاي نوروزي هستند. برخي عوارض به‌شدت موجب افزايش ابتلا شد مثل صف ارزاق که بويژه افراد سالمند بدون فاصله‌گذاري کنار هم ازدحام ايجاد کردند.

با توجه به آمار بالاي مبتلايان و فوتي‌هاي کرونا و اشغال کامل تخت‌هاي بيمارستاني شما به عنوان فرمانده ستاد مقابله با کرونا پايتخت فکر مي‌کنيد در اين شرايط چطور مي‌توان شيوع کوويد ۱۹ در تهران را کنترل کرد؟ چه اقداماتي بايد در اولويت باشد؟
اولين کاري که پيشنهاد داديم و البته تنها کوتاه مدت‌ترين روشي که مي‌توان انجام داد، انجام لاک‌داون و محدوديت‌هاي خيلي سختگيرانه است هيچ کاري جز اين شدني نيست اما لاک‌داون به تنهايي نمي‌تواند بيماري را کنترل کند لاک داوني بايد صورت بگيرد که پشتش استراتژي نهفته باشد وگرنه ما شهر را تعطيل کنيم اما پشتش هيچ اتفاقي نيفتد ارزشي ندارد.

اگر مردم در خانه‌ها بمانند و جمعيت سيال شهر در خانه‌ها مستقر شوند مي‌توانيم برنامه‌هاي بهداشتي را در حوزه «کانتکت تريسينگ» فعال کنيم يعني اگر بتوانيم تيم‌هاي عملياتي را در گام‌هاي بيماريابي فعال، تقويت کنيم مؤثر است چون شهر شلوغ باشد بيماريابي ارزشي نقش ندارد آن موقع مي‌توان بعد از اتمام لاک‌داون حرکتي هم کرده باشيم پيشنهاد ما ترکيب لاک‌داون و سرعت بخشيدن به فرآيند بيماريابي است. البته بيماريابي نياز به نيروي انساني کافي و تدارکات و تست‌هاي مورد لزوم دارد.

رعايت کردن يا رعايت نکردن پروتکل‌هاي بهداشتي چقدر روي شدت شيوع تأثير مي‌گذارد؟ مي‌توانيم بگوييم برخي ناهماهنگي‌ها و تناقضات در سياست‌ها و اجراي پروتکل‌ها باعث بي‌تفاوتي اجتماعي و عادي‌انگاري مردم شده است؟
در پاندمي که بيماري مزمن مي‌شود و جنبه فرسايشي مي‌گيرد، هميشه خطر حساسيت زدايي وجود دارد. در همه جاي دنيا هم مردم خسته شده‌اند و نافرماني اجتماعي را مي‌بينيد و برخوردهاي خشن بين مردم و پليس را مي‌بينيم. مقدار زيادي نشاط اجتماعي کاهش پيدا کرده مرگ‌ومير و فوبيا و اضطراب ناشي از بيماري آثار منفي در مردم و همراهي و همگامي مردم دارد، همه سوگوارند.

مشکلات اقتصادي در تهران به چشم مي‌خورد بسياري افراد شغل‌شان را از دست دادند و دغدغه اقتصادي جدي پيدا کردند و برخي افراد دچار بحران‌هاي اقتصادي جبران‌ناپذير شدند مثل دستفروشان و کارگران فصلي. انتظار رعايت شيوه‌نامه‌هاي بهداشتي از اين افراد شوخي است خيلي از اينها مي‌گويند ما از فقر مي‌ميريم بگذاريد از کرونا بميريم بايد پکيج ابعاد روانشناختي و اقتصادي و اجتماعي در نظر گرفته شود. البته موافق اين هستم که هرگونه تناقضات مي‌تواند سرمايه اجتماعي را کاهش دهد مثل برگزاري برخي آزمون‌ها تناقضات زيادي وجود دارد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar