روستایی بدون تولد نوزاد

روستايي که بافت سنتي خانه‌ها، وجود قنات‌ها و آب انبار‌هاي بي‌شمار به قدمت تاريخي‌ آن اشاره دارد. جمعيت ساکن و دائم اين روستا حدود ۲۰۰ نفر و جمعيت غير دائمش بيش از  هزار و ۵۰۰ نفر و مساحت آن حدود ۱۲ کيلومتر مربع است.

اين روز‌ها آن چه اين روستا را از ساير مناطق گناباد متمايز کرده و خبرساز شده، همين موضوع زاد و ولد است که به گفته ساکنانش اين اتفاق چند علت اساسي و مورد بحث دارد.

در کوچه‌هاي روستا که قدم مي زني خبري از هياهوي بچه‌ها نيست؛ چند سالمند را مشاهده مي‌کنم که مشغول به امورات کشاورزي خود هستند.

با آن‌ها به گفت و گو مي‌نشينم؛ از آن‌ها مي‌پرسم چرا به تنهايي کار‌هاي کشاورزي را انجام مي‌دهند؟ پيرمردي ۸۳ ساله در جوابم مي‌گويد: چهار پسر دارم کارمند هستند و از روستا مهاجرت کرده اند و من به تنهايي نمي توانم محصولات کشاورزي نظير گندم، جو و عدس را بکارم، ديگر در توانم نيست به تنهايي کار‌هاي کشاورزيم را انجام دهم.

پيرزني هم مي‌گويد: اکثرا به خاطر خشکسالي از اين روستا مهاجرت کرده اند و جواني براي زندگي در اين روستا نيست.

پيرمردي ديگر هم که مشغول کاشت نهال ميوه است از وضعيت نامناسب کشاورزي در اين روستا مي‌گويد: زمين‌هاي کشاورزي در بالا و پايين روستا به حال خود رها شده اند  و کشاورزي در اين روستا ديگر رونق گذشته را ندارد.

خشکسالي‌هاي پي در پي

فردوسي عضو شوراي اسلامي روستاي ديسفان مي‌گويد: ساکنين اين روستا در حال حاضر ۷۰ تا ۸۰ سال به بالا سن دارند و از سن باروري خارج شده اند، در حالي که در دهه‌هاي ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ هر کدامشان ۶ تا ۸ و بعضا ۱۰ تا فرزند داشته اند.

او مي‌افزايد: جوانان روستا به علت تحصيلات عاليه و به علت خشکسالي‌هاي پي در پي و عدم توجيه اقتصادي ترجيح دادند وارد کلان شهر‌ها شوند.

مهاجرت براي کسب تحصيلات عاليه

عضو شوراي اسلامي روستاي ديسفان ادامه مي‌دهد: روستاي ديسفان در گذشته چهار مدرسه داشت که شامل پايه‌هاي تحصيلي مختلف بود و کودکان و نوجوانان ما مشکلي در زمينه تحصيل نداشتند اما به مرور زمان کاهش جمعيت باعث تعطيلي همه اين مدارس شد. پس از آن، دو مدرسه به بخش خصوصي واگذار و يکي از آن‌ها تبديل به زا‌ئرسرا شد و ما با کمک اعضاي شوراي اسلامي ديسفان آخرين مدرسه را به خانه ورزش تغيير کاربري داديم.

فردوسي بيان مي‌کند: با وجودي که کمبود امکانات آموزشي افراد زيادي را وادار به مهاجرت از ديسفان کرده اما اين روستا زادگاه افراد تحصيل کرده است که برخي از آن‌ها به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.

او تصريح مي‌کند: از ميان اين افراد مي‌توانيم به مرحوم آيت‌الله فيض که در نجف اشرف تحصيل کرده و از مفاخر خراسان است، آقاي صلاحي که اولين مدرسه در گناباد را تاسيس کرده و همچنين دکتر فاطمه فيض ديسفاني که در مشهد طبابت مي‌کند، اشاره کنيم.

در ۱۸ سال اخير فقط يک تولد!

حسين مرادي بخشدار بخش کاخک مي‌گويد: متاسفانه از سال ۱۳۸۲ به بعد تنها يک مورد تولد در روستاي ديسفان داشتيم. قبل از سال ۱۳۶۵ جمعيت اين روستا بالاي هزار نفر بوده که با گذشت زمان، جمعيت اين روستا کاهش پيدا کرده است.

او مي‌افزايد: دو دهه خشکسالي، تحصيلات عاليه‌ي جوانان روستا و مهاجرت به شهر‌هاي بزرگ و عدم بازگشت به روستا به علت فراهم نبودن زمينه زندگي، از عوامل کاهش جمعيت در اين روستا بوده است.

سالمندان بيش از ۱۳ درصد جمعيت گناباد را تشکيل مي دهند

ليلا صادق مقدم عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي گناباد مي‌گويد: ما در قرن بيستم سالمندي را به عنوان يک موفقيت و در قرن ۲۱ به عنوان يک چالش به حساب مي آورديم و ايران هم مستثني از اين شرايط نيست؛ در سال ۱۴۱۰ هجري شمسي به عنوان سالمند‌ترين کشور منطقه غرب آسيا خواهيم بود و نياز است تا آمادگي‌هاي زيادي را براي اين بحران در کشور داشته باشيم.

او مي‌افزايد: گروه سني ميانسالان از ۳۰ تا ۶۰ سال با ۳۹.۸ درصد و گروه سني کودکان زير ۵ سال با ۳۹.۹ درصد، به ترتيب بيشترين و کمترين گروه‌هاي جمعيتي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکي گناباد را تشکيل مي‌دهند.

دکتراي سلامت سالمندي باور عمومي غلط که سنين بارداري ايمن براي يک زن را از سن ۲۵ تا ۳۵ سال اعلام مي‌کند، يکي از مهمترين چالش‌ها در موضوع جمعيت مي داند و ادامه مي‌دهد: آخرين يافته‌هاي علمي حاکي از اين است که بهترين سن بارداري ايمن و بالاترين قدرت باروري زنان بين سنين زير ۲۰ سال تا بالاي ۳۵ سال است و زنان در زير ۲۰ سال، بهترين ساختار بيولوژيکي را براي باروري دارند؛ به همين دليل بايد تلاش شود تا سن ازدواج را تا حد معقول پايين بياوريم.

صادق مقدم تصريح مي کند: يکي از مهمترين چالش‌ها در موضوع جمعيت کم شدن آمار مواليد است که از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴ نرخ مواليد در حال افزايش بوده اما اين آمار پس از سال ۱۳۹۴ با شيب تندي رو به افول گذاشته است و تعداد مواليد در سال ۱۳۹۸ نيز به شدت روند کاهشي داشته به طوري که اين کاهش در ۵۰ سال اخير بي سابقه اعلام شده است.

گناباد يکي از مسن‌ترين شهر‌هاي کشور

علي آراسته رئيس اداره بهزيستي گناباد مي‌گويد: گناباد به عنوان يکي از مسن‌ترين شهر‌هاي کشور است که از اين نظر شرايط بسيار خاصي دارد.

او مي‌افزايد: ۱۲.۳۰ درصد جمعيت بيش از ۹۰ هزار نفري گناباد را سالمندان تشکيل مي‌دهند و گناباد دومين شهرستان سالمند کشور است.

رئيس اداره بهزيستي گناباد ادامه مي‌دهد: به خاطر تداوم پديده خشکسالي و پيامد‌هاي اجتماعي و اقتصادي آن، مهاجرت از اين شهرستان به ديگر نقاط خراسان رضوي و شهر‌هاي ديگر کشور افزايش يافته و تعداد سالمندان گناباد در سال‌هاي گذشته بسيار زياد شده است.

تداوم پديده مهاجرت از روستا به شهر باعث نابودي کامل آبادي و شکوفايي مي‌شود چرا که انحطاط يک روستا چيزي شبيه از بين رفتن يک تمدن است، به ويژه روستا‌هايي مانند ديسفان که از قدمت بالايي برخوردار هستند، اکنون با تامين زيرساخت‌ها و ارائه تسهيلات لازم مي‌توان علاوه بر جلوگيري از مهاجرت، بر رونق و شکوفايي روستا‌ها افزود.