جلوگیری از تکرار فاجعه‌ بیروت در تهران؛ روایت عملیات آتش‌نشانان برای مهار آتش‌سوزی در پالایشگاه تهران

همشهري/ آتش‌سوزي مي‌توانست به انفجاري مهيب شبيه به آنچه سال گذشته در بندر بيروت اتفاق افتاد، تبديل شود، اما آتش‌نشانان با ازخودگذشتگي آتش‌سوزي را در کمتر از ۲۴ ساعت مهار کردند.

شعله‌هاي آتش زبانه مي‌کشيد و دود ناشي از آن از نقاط مختلف پايتخت ديده مي‌شد. پالايشگاه نفت تهران آتش گرفته بود و خطر بزرگي شهر را تهديد مي‌کرد؛ حادثه‌اي که به گواه کارشناسان مي‌توانست ابعاد گسترده‌اي پيدا کند و به انفجاري مهيب شبيه به آنچه سال گذشته در بندر بيروت اتفاق افتاد، تبديل شود، اما آتش‌نشانان با ازخودگذشتگي آتش‌سوزي را در کمتر از ۲۴ ساعت مهار کردند تا بسياري از پايتخت‌نشينان که نفس‌هاي‌شان در سينه حبس شده بود، نفس راحتي بکشند.

روز چهارشنبه لکه‌اي سياه مهمان ناخوانده آسمان جنوب تهران شد. لکه سياه از آتش‌سوزي خبر مي‌داد اما هيچ‌کس به‌درستي نمي‌دانست چه اتفاقي افتاده است. دقايقي بعد اما معلوم شد که پالايشگاه نفت شهيد تندگويان دچار آتش‌سوزي شده است. از آن پس سيل خودروهاي آتش‌نشاني بود که به‌سوي پالايشگاه سرازير شد. آنطور که شواهد نشان مي‌داد، يکي از مخازن ضايعات نفتي دچار آتش‌سوزي شده بود اما ابعاد ماجرا هنوز به‌طور کامل مشخص نبود.

سيدجلال ملکي، سخنگوي آتش‌نشاني تهران يکي از نخستين آتش‌نشاناني بود که دقايقي پس از اين حادثه خود را به پالايشگاه رساند. او مي‌گويد: «در ۲۵ سالي که آتش‌نشان هستم، آتشي به اين وسعت نديده بودم. آتش‌سوزي آنقدر وسعت داشت که حتي از فاصله‌هاي دور ديده مي‌شد. حتي از کرج دودش را ديده بودند يا اين که فردي با من تماس گرفت و گفت که از ولنجک آن را مي‌بيند. آنطور که مسئولان پالايشگاه گفتند، مخزني که در آن ضايعات نفتي نگهداري مي‌شد، آتش گرفته بود.»

اما مخازني که در اطراف محل حادثه وجود داشت، خطر اصلي بود و هر لحظه اين امکان وجود داشت که با سرايت شعله‌هاي آتش به آنها و يا حتي با رسيدن گرما، اين مخازن منفجر شوند. شايد به همين دليل بود که چند نفر از مسئولان نفتي مي‌گفتند اگر مخازن ديگر منفجر شوند، حادثه‌اي همسان يا بزرگ‌تر از انفجار در بيروت اتفاق خواهد افتاد.
 
وحشت در جنوب پايتخت
وجود مخازن عظيم سوخت در پالايشگاه و دود ناشي از آتش‌سوزي از يک‌سو و صداهاي مهيبي که از آنجا به گوش مي‌رسيد از ديگر سو، بسياري از ساکنان جنوب تهران را به وحشت انداخته بود. به همين دليل بود که فرماندار ويژه شهرستان ري در همان ساعت‌هاي اوليه درباره صداهايي که از پالايشگاه به گوش مي‌رسيد، توضيحاتي داد.

حسين توکلي گفت: از ابتداي حادثه هيچ انفجاري نداشته‌ و تغيير فرم مخزن فلزي درحال احتراق موجب توليد صدا مي‌شود و هيچ خطري ساير مخازن پيراموني محل حادثه را تهديد نمي‌کند چراکه نوع مخزني که دچار حريق شده، به‌گونه‌اي است که امکان انفجار ندارد.
 
جدال با آتش
آتش‌نشانان براي مهار شعله‌هاي سرکش آتش کار دشواري را پيش‌رو داشتند. از سويي احتمال وقوع انفجار جان آنها را تهديد مي‌کرد. سخنگوي آتش‌نشاني تهران در اين‌باره مي‌گويد: آتش‌سوزي از يک مخزن آغاز شد و شعله‌هاي آتش در محوطه پخش شده بود و مخازن ديگر با اينکه هنوز آتش نگرفته بود، اما خطر آتش‌سوزي آنها را تهديد مي‌کرد. با توجه به حجم گسترده آتش‌سوزي چندين گروه ديگر در همان ساعت اول به پالايشگاه اعزام شديم و مهندس داوري، مديرعامل آتش‌نشاني تهران فرماندهي عمليات را برعهده گرفت.

او ادامه مي‌دهد: با وجود همه خطراتي که وجود داشت  اما همکاران آتش‌نشانم با علم به اين موضوع اصلا به فکرشان هم خطور نمي‌کرد که مثلا بترسند يا پا پس بکشند و اين افتخار ما آتش‌نشانان است. آتش‌نشانان در حادثه پلاسکو به‌خاطر جان مردم، جان خودشان را به خطر انداختند و تعدادي شهيد شدند اما در اين حادثه علاوه بر جان مردم، سرمايه مردم هم در خطر بود. 
 
عمليات تدافعي
آتش‌نشانان ابتدا بايد از وسعت آتش‌سوزي مي‌کاستند و از سرايت شعله‌هاي آتش به ساير مخازن جلوگيري مي‌کردند. به همين دليل عمليات تدافعي را کليد زدند. ملکي در اين‌باره مي‌گويد: کنترل آتش‌سوزي و سردکردن ساير مخازن شروع شد. نمي‌شد بي‌گدار به آب زد. مخازن مجاور شرايطي داشتند که با حرارت دچار جنبش مولکولي مي‌شدند و انفجار دور از ذهن نبود. از اين‌رو سرلوله‌هاي آب به طرف مخازن مجاور گرفته شد تا آنها سرد نگه داشته شود.

عمليات تدافعي آتش‌نشانان حدود ۴ ساعت طول کشيد و بعد از آن بود که آتش‌سوزي به‌طور کامل به کنترل آنها درآمد. به اين معني که مطمئن بودند ابعاد حادثه گسترده‌تر نخواهد شد. در اين زمان بود که عمليات تهاجمي کليد خورد. ملکي درباره اين مرحله از عمليات مي‌گويد: وقتي تا حدودي خيال‌مان از رفع خطر آتش‌سوزي در ساير مخازن راحت شد، به‌تدريج تلاش‌ها معطوف به خاموش‌کردن آتش شد.

---

بازار

---

طوري که ديگر مي‌شد نزديک‌تر رفت و به‌سوي شعله‌هاي آتش هجوم برد. همکارانم از چندين جهت و با کمک بالابرها به‌سوي شعله‌هاي آتش حمله مي‌کردند و علاوه بر آن چندين مرتبه کف‌پاشي انجام شد.

ما مي‌دانستيم که بايد صبر کنيم تا مواد سوختي بسوزد و تمام شود. مخزني که دچار حادثه شده بود موادي شبيه گازوئيل داشت. اين نوع مواد قدرت اشتعال و انفجار بالايي ندارند اما درصورتي که دچار آتش‌سوزي شوند، حرارت بالايي از خود بروز مي‌دهند و خاموش‌کردن آنها دشوارتر است. اين مرحله تا پايان عمليات ادامه داشت تا اين که سرانجام با گذشت حدود ۲۴ ساعت از شروع اين حادثه آتش‌سوزي به‌طور کامل مهار شد.

ملکي مي‌گويد: به لطف خدا توانستيم آتش‌سوزي را در کمتر از ۲۴ ساعت خاموش کنيم. در اين حادثه يک مورد هم مصدوميت حاد نداشتيم و فقط چند مورد دودگرفتگي و گرمازدگي اتفاق افتاد و همه‌چيز به‌خوبي پيش رفت؛ از فرماندهي عمليات تا هماهنگي با ساير دستگاه‌ها. اگر غيراز اين بود، اين حادثه بايد چندين کشته و خسارات زيادي بر جا مي‌گذاشت.
 
‌عکس افتخارآميز
در جريان حادثه آتش‌سوزي پالايشگاه نفت تهران عکسي از آتش‌نشاناني که روي زمين در حال استراحت بودند، در شبکه‌هاي اجتماعي منتشر شد که بازتاب گسترده‌اي داشت و همه به تحسين آتش‌نشانان و قدرداني از فداکاري‌هاي آنها پرداختند. ملکي درباره اين عکس مي‌گويد: در اين عمليات حدود ۲۰۰ آتش‌نشان حضور داشتند اما کارکردن در آن شرايط واقعا سخت و طاقت‌فرسا بود.

در دقايق اوليه آنچنان شدت آتش زياد بود که از فاصله حدود ۱۰۰ متري نمي‌شد نزديک‌تر شد و وقتي جلو مي‌رفتي، حرارت را حس مي‌کردي. با اين حال، آتش‌نشانان در گروه‌هاي حدود ۷۰ نفره مشغول اطفاي حريق بودند و بعد از دو سه‌ساعت کار استراحت مي‌کردند و گروه بعدي جايگزين مي‌شدند. حرارت آتش‌سوزي از يک‌سو، آفتاب سوزان از سوي ديگر و لباس‌هاي سنگين حريق تاب و توان آتش‌نشانان را گرفته بود. 

به همين دليل ‌وقتي که گروه ديگري مشغول به‌کار مي‌شد، گروه قبل با همان لباس‌ها در سايه ساختمان يا درختان روي زمين  استراحت مي‌کردند. 
 

علت حادثه و ميزان خسارت
در جريان اين حادثه بيژن نامدار زنگنه، وزير نفت نيز در محل حضور پيدا کرد و در جريان عمليات اطفاي حريق قرار داشت. او درباره علت وقوع اين آتش‌سوزي به ايسنا گفت: اين حادثه مربوط به نشت ۲ مخزن بوده که نقشي در فرايند توليد نداشته‌اند و هيچ اخلالي در تامين فرآورده کشور ايجاد نمي‌شود و ذخاير کافي نيز وجود دارد. پالايشگاه نيز توليد را از سر مي‌گيرد.

همچنين شاکر خفايي، سخنگوي پالايشگاه نفت تهران درباره ميزان خسارات وارده گفت: ميزان خسارت را نمي‌توانيم برآورد کنيم و بايد پس از بررسي‌هاي دقيق ميزان خسارت اعلام شود. ولي خوشبختانه در اين حادثه تلفات جاني نداشته‌ايم و خسارت اقتصادي نيز به آن صورت نيست، ولي بايد پس از کارشناسي در اين‌باره اظهارنظر کرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar