جزایر ایرانی چرا میزبان واکسیناسیون نشدند؟

همشهري/ مديرکل فرهنگي‌اجتماعي شوراي عالي مناطق آزاد: مناطق آزاد کل ايران اعلام آمادگي کرده‌اند که با توجه به شرايط موجود و ظرفيت‌ها، واکسيناسيون با نگاه گردشگري به صورت صفر تا ۱۰۰ زير نظر وزارت بهداشت در اين مناطق صورت گيرد.

چند روز پيش سازمان غذا و دارو از موفق‌نبودن بخش خصوصي در واردات واکسن کرونا با وجود صدور ۳۸ مجوز خبر داد و اين اولتيماتوم را داد که به‌زودي مجوزها لغو مي‌شود. در شرايطي که مردم در تب و تاب سفر به ارمنستان براي واکسيناسيون بودند، فيلمي در فضاي مجازي منتشر شد که در آن از سوي يکي از مجريان تلويزيون، اين ادعا مطرح شد که وزارت بهداشت با واردات يک ميليون دوز واکسن آسترازنکا به کيش و تزريق به شهروندان اين جزيره و گردشگران مخالفت کرده است.

---

بازار

---

آنطور که در اين ويدئو اعلام شد، چندماه پيش سرمايه‌گذاران جزيره کيش براي واردات واکسن اعلام آمادگي کردند تا اين جزيره را به قطب گردشگري واکسن خاورميانه تبديل کنند اما وزير بهداشت با اين اقدام مخالفت کرده است. البته ماجرا تنها به کيش محدود نمي‌شود، در جزيره قشم، مسئولان خبر از اجراي طرحي براي واکسيناسيون توريست‌ها و افراد محلي داده‌اند، هرچند هنوز به مرحله اجرا نرسيده است. مسئولان حوزه گردشگري معتقدند که اين اتفاق، فرصتي براي تسريع روند واکسيناسيون در کشور بود. هر چند که کارشناسان نظام سلامت تأکيد مي‌کنند که اينگونه واکسيناسيون، با عدالت در سلامت مغايرت دارد.

تزريق در کيش، سرعت واکسيناسيون را سريع‌تر مي‌کرد
پيش از اين در اواخر ارديبهشت، مديرعامل سازمان منطقه آزاد کيش از تمايل اين سازمان براي واردات يک ميليون دوز واکسن و تزريق آن به گردشگران و کيش‌وندان، خبر داده بود. جعفر آهنگران، گفته بود اين اقدام براي رونق گردشگري و جلوگيري از خروج ارز، انجام مي‌شود. او و ساير مسئولان در اين جزيره اعلام کرده بودند که اين اقدام براي کمک به وزارت بهداشت و توزيع واکسن در قالب سند ملي واکسيناسيون کشور انجام مي‌شود و قرار نيست اين واکسن‌ها فروخته شود.

محسن قريب، دبيرکل انجمن سرمايه‌گذاران و کارآفرينان کيش جزئيات بيشتري درباره مخالفت وزارت بهداشت با واردات واکسن و واکسيناسيون در اين جزيره بيان مي‌کند و به همشهري مي‌گويد: «پس از فراخوان رئيس‌جمهور در فروردين امسال مبني بر دعوت بخش خصوصي براي واردات واکسن، ما هم در کيش اين مسئله را پيگيري کرديم و مجوز گرفتيم. قرار شد يک ميليون دوز واکسن آسترازنکا وارد کنيم. هدف ما واکسيناسيون رايگان ساکنان جزيره و معرفي کيش به‌عنوان شهر سالم بود. پس از آن هم تزريق رايگان واکسن به توريست‌ها و گردشگران واکسن با هدف رونق گردشگري منطقه در دستور کار قرار داشت که قرار بود به‌عنوان تورهاي واکسن برگزار شود.»

او ادامه مي‌دهد: «ما پيش از اتفاقاتي که هم‌اکنون در ارمنستان در حال رخ‌ دادن است، مي‌خواستيم در جزيره اين کار را انجام دهيم تا بدون خروج ارز از کشور، جذب گردشگر داشته باشيم، اما اين اتفاق نيفتاد.» قريب، درباره منتفي‌شدن واردات واکسن از سوي اين بخش هم مي‌گويد: «وزارت بهداشت در ابتدا با کليات اين موضوع، موافقت کرد اما بعد از تکميل پروفرم‌ها براي تامين يک ميليون دوز واکسن آنها به ما اعلام کردند که بايد کل محموله تحويل وزارتخانه شود و امکان استفاده از اين واکسن‌ها صرفا براي جزيره کيش ميسر نيست.

آنها گفتند واکسن‌هاي وارداتي براساس سند ملي واکسيناسيون در سراسر کشور مصرف خواهد شد. اين مسئله به نوعي براي ما نقض غرض بود؛ چراکه از ابتدا عنوان کرده بوديم اين واکسن‌ها با منابع مالي بخش خصوصي و براي جزيره کيش وارد شود و در غيراين صورت هدف ما برآورده نمي‌شود، به همين دليل اين طرح متوقف شد.» به‌گفته او، اگر در چندماه گذشته که روند واکسيناسيون کند بود، اين طرح‌ها تأييد مي‌شد، مي‌توانست به روند واکسيناسيون سرعت بخشد، به‌ويژه براي افرادي که مايل بودند زودتر از زمانبندي وزارت بهداشت واکسن دريافت کنند. اما در اين مدت، نه اين طرح اجرايي شد نه واکسن به اندازه کافي تزريق.

وزارت بهداشت: مخالفت نکرديم
با اين که مسئولان در کيش از مخالفت وزارت بهداشت با اجرايي‌شدن اين طرح سخن به ميان مي‌آورند، اما سخنگوي سازمان غذا و دارو اين موضوع را رد مي‌کند و مي‌گويد: اين وزارتخانه هيچ مخالفتي با واردات واکسن از سوي شرکت‌هاي خصوصي نداشته و ندارد. او اين توضيح را به خبرگزاري ميزان مي‌دهد و تأکيد مي‌کند که وزارت بهداشت ۳۸ مجوز واردات واکسن صادر کرده اما شرکت‌هاي خصوصي در اين زمينه موفق عمل نکرده‌اند، حتي رئيس سازمان غذا و دارو به آنها اخطار داده که مهلت ۳‌ ماهه مجوزهاي واردات آنها در حال تمام‌ شدن است، اگر واکسن نمي‌آورند، مجوزها لغو مي‌شود. براساس اعلام کيانوش جهانپور، اين موضوع تنها براي جزيره کيش مطرح نبود و در مناطق ديگر هم موضوع واردات واکسن مطرح شد اما تا اين لحظه حتي يک دوز واکسن از سوي بخش خصوصي وارد نشده است.

رفت و آمدها خود باعث انتقال ويروس مي‌شود
در اين ميان اما با اين که بخش خصوصي همچنان بر واردات واکسن کرونا، تأکيد مي‌کنند، حميد سوري، رئيس کميته کشوري اپيدميولوژي کوويد-۱۹ که هم‌اکنون به‌عنوان نماينده وزير بهداشت در استان سيستان و بلوچستان به سر مي‌برد ، معتقد است که ديگر نيازي به کمک اين بخش نيست. او در واکنش به ماجراي واکسيناسيون در برخي مناطق با هدف کمک به برنامه وزارت بهداشت و ايمن‌کردن جمعيت، به همشهري مي‌گويد که کشور در توليد و توزيع واکسن به مرحله مناسبي رسيده و ديگر نگراني از بابت ايجاد چنين شرايطي نيست. به‌گفته او، همين رفت‌وآمدها به شهرهاي ديگر، مي‌تواند منجر به انتقال ويروس شود.

سوري معتقد است که به ۲ دليل، ديگر نيازي به واردات واکسن از سوي بخش خصوصي وجود ندارد؛ يکي اينکه، ديگر کمبود واکسن وجود ندارد، بنابراين لازم نيست که مردم با پرداخت هزينه‌هاي زياد، به سفر بروند و واکسن بزنند. دومين دليل هم، بي‌توجهي به موضوع عدالت در سلامت است؛ چرا که واکسيناسيون توريستي، براي افراد پولدار است که بدون محدوديت مالي و اولويت، مي‌توانند واکسن تزريق کنند، درحالي‌که براساس سند ملي واکسيناسيون، نه‌تنها در ايران بلکه در تمام کشورهاي دنيا، اولويت واکسيناسيون براساس پول و شرايط خاص مالي، تعريف نشده است.

او درباره اين که گفته مي‌شود وزارت بهداشت با واکسيناسيون در مناطق آزاد مخالفت کرده، توضيح مي‌دهد: «مجوز صادر شده از سوي سازمان غذا و دارو براي بخش خصوصي و واردات واکسن، تامين و ورود واکسن به کشور براي تمام افراد جامعه و براساس سند ملي واکسيناسيون و مديريت وزارت بهداشت است. البته تا چند هفته پيش با همين شرايط ورود واکسن از سوي بخش خصوصي مي‌توانست کمک‌کننده باشد و به روند واکسيناسيون سرعت دهد، اما هم‌اکنون نقش چنداني در سبد واکسيناسيون کل کشور نخواهند داشت، چراکه ديگر کمبودي وجود ندارد.»  

نمي‌توان مانع سفر به کشورهاي ديگر شد
ماجراي عدالت در سلامت موضوعي است که از سوي محمدرضا واعظ مهدوي، رئيس انجمن علمي اقتصاد سلامت ايران هم مطرح مي‌شود. او به همشهري مي‌گويد که دليلي ندارد که واکسن براي افراد خاصي تزريق شود؛ چرا که اين موضوع تبعيض ايجاد مي‌کند. از ابتدا، صدور مجوز براي بخش خصوصي به شرط تحويل واکسن به وزارت بهداشت بوده است.

عدالت در سلامت به اين معناست که يک خدمت يا براي همه باشد و يا براي هيچ‌کس نباشد. اگر اين اتفاق رخ مي‌داد همين الان رسانه‌ها، منتقد اصلي برخورداري مردم جزيره کيش از واکسن بودند. او درباره ادعاي بخش خصوصي براي واردات واکسن به همشهري مي‌گويد که هيچ‌کدام از توليدکننده‌ها، واکسن را به بخش خصوصي نمي‌فروشند. اين رويه از ابتداي توليد واکسن وجود داشته و صرفا دولت‌ها حق خريد واکسن دارند؛ چرا که جامعه جهاني نمي‌خواهد در برخورداري از واکسن، تبعيض ايجاد شود.

او معتقد است که واردات واکسن از سوي بخش خصوصي منجر به ايجاد بازار سياه مي‌شود، به همين دليل، از همان ابتداي مقررات خريد و فروش واکسن، مسئله فروش به بخش خصوصي ممنوع شد. اين متخصص حوزه سلامت، درباره تلاش براي واکسيناسيون شهروندان کيش و توريست‌هاي اين جزيره، هم نکاتي را يادآور مي‌شود.

واعظ مهدوي در پاسخ به اين انتقاد که اگر وزارت بهداشت چنين مجوزي را صادر مي‌کرد، مردم ديگر مجبور به سفر به ديگر کشورها براي برخورداري از واکسن نبودند، مي‌گويد: «ما مسئول کشور خودمان هستيم و نمي‌توانيم مردم را براي برخورداري از خدمات بهداشتي و سفر به ديگر کشورها منع کنيم. دولت ارمنستان دوزهايي که به‌دليل انقضاي تاريخ مصرف نتوانست براي مردم کشورش تزريق کند، حالا براي مسافران خارجي، درنظر گرفته است. اين مسئله غيرمنطقي است اگر بگوييم که اين ميزان واکسن در ارمنستان، به‌دليل واردات ۶۰ ميليون دوز واکسن با وجود جمعيت ۳ ميليون‌ نفري آنهاست و مسئولان آنها اين تعداد را براي گردشگران درنظر گرفته‌اند.»

مي‌توانستند از ظرفيت‌هاي بخش گردشگري استفاده کنند
اما اين نظر فعالان حوزه گردشگري نيست. آنها معتقدند که وزارت بهداشت در خريد، توزيع و حتي مديريت واکسن عملکرد ضعيفي داشته است. محسن حاجي‌سعيد، رئيس کانون راهنمايان گردشگري در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: «ما بارها جلساتي برگزار کرديم که به بخش خصوصي حوزه گردشگري اجازه ورود واکسن با هدف رونق گردشگري دهند اما نه‌تنها اين اتفاق رخ نداد و دسترسي هموطنان به واکسن فراهم نشد بلکه با حمايت  نکردن درست وزارت بهداشت، اکنون شاهد موفق‌نبودن تمام بخش‌هاي خصوصي در واردات واکسن هم هستيم؛ اتفاقي که نياز به ورود نهادي نظارتي براي پيگيري اين شرايط دارد.» به اعتقاد او، سفر ايرانيان به ترکيه و ارمنستان براي تزريق واکسن، نشان مي‌دهد که وزارت بهداشت از مديريت واکسيناسيون، ناتوان است: «اين اتفاق و درآمدزايي‌ها مي‌توانست براي صنعت گردشگري ايران رخ دهد اما مانع شدند.

حالا شنيده مي‌شود که پليس ارمنستان با ايرانيان برخورد بدي داشته و حتي در خيابان برخورد و ضرب‌وشتم هم ميان آنها رخ داده است. بنابراين در اين شرايط، نخستين تصميمي که بايد گرفته شود، تشکيل اتاق فکر است تا روند واکسيناسيون در کشورمان سروسامان بگيرد.» او، به اقدام جدي برخي فعالان حوزه گردشگري براي واردات واکسن اشاره مي‌کند: «در زمينه واکسن اگر از کمک گردشگري استفاده مي‌کردند با توجه به ارتباطات بين‌المللي قفل واردات واکسن مي‌شکست. وزارت بهداشت در حوزه کرونا نبايد تصميم‌گيرنده درباره تمام ارکان مملکت باشد و فعاليت اقتصادي تمام صنايع را زيرسؤال ببرد.»  

امضاي تفاهمنامه جديد براي انجام واکسيناسيون در مناطق آزاد
حالا از جزيره قشم هم خبر مي‌رسد که قرار است طرحي شبيه به آنچه قرار بود در کيش اجرا شود، عملياتي شود. پيش از اين، مهدي زارعي، معاون فرهنگي، اجتماعي و گردشگري سازمان منطقه آزاد قشم به ايرنا گفته بود که «اين سازمان به‌دنبال تامين واکسن مورد نياز گردشگران اين جزيره است. البته تزريق واکسن به گردشگران پس از واکسيناسيون خارج از نوبت تمام مردم روستايي جزيره قشم خواهد بود و جزيره‌نشينان در اولويت اين طرح قرار دارند.» هر چند به‌نظر مي‌رسد، واکسيناسيون خارج از سند ملي وزارت بهداشت اقدامي پيچيده است.

با اين حال، مرتضي شيخ‌زاده، مديرکل فرهنگي، اجتماعي  وگردشگري شوراي‌عالي مناطق آزاد در گفت‌وگو با همشهري، از ارسال درخواست جديدي به وزارت بهداشت و اعلام آمادگي براي واکسيناسيون کرونا با نگاه ويژه به حوزه گردشگري در اين مناطق خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «براساس تفاهمنامه‌اي که‌ ماه گذشته با سازمان غذا و دارو امضا کرديم و نامه‌اي که براي وزير بهداشت فرستاديم، سازمان مناطق آزاد ايران، اعلام آمادگي کرده تا با توجه به شرايط موجود و ظرفيت‌ها واکسيناسيون با نگاه گردشگري به‌صورت صفر تا ۱۰۰ زيرنظر وزارت بهداشت در اين مناطق صورت بگيرد.

در اين طرح کساني که مي‌خواهند واکسن دريافت کنند مي‌توانند در مراکز اقامتي مناطق آزاد ساکن شوند و واکسن هم روي تور گردشگري آنها به‌صورت رايگان درنظر گرفته شود.» او مي‌گويد: «اين درخواست هفته گذشته به وزارت بهداشت ارسال شده و با توجه به سياست‌هاي وزارت بهداشت اميدواريم بتوانيم با موافقت آنها کمکي براي رونق صنعت گردشگري داشته باشيم.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar