١٧ استان ایران در مسیر بیابان شدن

تسنيم/ هفده استان کشور به عنوان مناطق بياباني توسط دفتر بيابانزدايي ايران شناخته شده است که حدود ۷۰ درصد جمعيت ايران در اين نواحي زندگي مي کنند.
وبينار «هم انديشي روز جهاني مقابله با بيابانزايي» به مناسبت روز جهاني بيابانزدايي در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري برگزار شد. در اين وبينار دکتر محمد رضا پيروان «عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري» با بيان اينکه مساله بيابانزايي معضل بسياري از کشورهاي جهان است گفت: هفده استان کشور به عنوان مناطق بياباني توسط دفتر بيابانزدايي ايران شناخته شده است که حدود ۷۰ درصد جمعيت ايران در اين نواحي زندگي مي کنند.
پيروان با اشاره به اينکه بيابان اکوسيستم زوال يافته اي است که پتانسيل توليد بيولوژيک خود را يا از دست داده يا در حال از دست دادن است افزود: بيابانزايي به فرايند تخريب سرزمين، زوال زيست هاي طبيعي با کاهش توان توليد زيستي اراضي در مناطق خشک، نيمه خشک و خشک نيمه مرطوب ناشي از عوامل انساني و محيطي اطلاق مي شود.
عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري با اشاره به اينکه احياي منطقه هنديجان کانون ريزگرد نمونه بارز از مديريت پايدار سرزمين و همزيستي مسالمت آميز انسان و طبيعت است، اظهار داشت: ترکيب ۵ عامل اقليم، پوشش گياهي، ژئومورفولوژي، خاک و زمين شناسي نشان مي دهد حدود ۸۶ تا ۹۳ ميليون هکتار ايران مناطق بياباني تشکيل مي دهد.
به گفته عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري حدود يک سوم کشور داراي پتانسيل بياباني شدن متوسط است و اين بدان معنا است که با مديريت نادرست بهره برداري از منابع آب و خاک، اين بخش از کشور هم به سرعت به بيابان هاي با شدت بالا تبديل مي شوند.
پيروان خاطر نشان کرد: از عوامل انساني بيابانزا در ايران مي توان به افزايش جمعيت، برداشت بي رويه از سفره هاي آب زيرزميني، آلودگي آب هاي زيرزميني از طريق پساب هاي صنعتي، شهري و کشاورزي و نيز تغيير شديد و سريع کاربري اراضي اشاره کرد.
ضياء الدين شعاعي «عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري» نيز با اشاره به رويکرد اقتصادي دنيا در بيابانزدايي گفت: تجربه ديوار سبز آفريقا و کمربند سبز چين دو نمونه برجسته طرح هاي بيابانزدايي در سطح دنيا به شمار مي رود.
به گفته ضيايي در طرح کلان بيابانزدايي چين در بيش از ۵۰۰۰ کيلومتر مربع عمليات احيا و پوشش گياهي در ۱۰۰ هزار کيلومتر مربع و با احداث حدود ۵۰۰ کيلومتر راه داراي حاشيه و فضاي سبز اجرا شده است و موفقيت اين طرح به نحوي بوده است که برخي از بازديدکنندگان آن را به يک معجزه در شمال چين تعبير کردند و متعاقبا به دليل موفقيت هاي متنوع، طرح به صورت يک مدل در سطح جهان تحت عنوان مدل کوبوچي ناميده شده است.
عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري گفت: ايجاد صنعت منطق با محيط زيست در پروژه کلان زيست محيطي چين به مرور توانسته است حدود ۵۰۰۰ فرصت شغلي ايجاد کند و اين مشاغل ايجاد شده در طرح هاي مقابله با بيابانزايي، خدمات گردشگري، کشت و صنعت، حتي صنايع جانبي توسعه يافته و اين مساله باعث افزايش درآمد افراد محلي شده است.
ضيايي با اشاره به اينکه ۵۵ درصد از مساحت ايران را بيابان تشکيل مي دهد گفت: طبق مطالعات انجام شده، تلفيق نقشه هاي پنج عامل اقليم، زمين شناسي، ژئومورفولوژي، خاکشناسي و پوش گياهي مورد مطالعه دخيل در ايجاد شرايط بياباني ايران، بيانگر آن است که مجموع سطوح بياباني زيرپوشش اين عوامل اعم از سطوح مشترک و غيرمشترک معادل ۹۰۷ هزار و ۲۹۰ کيلومتر معادل بيش از ۹۰ ميليون هکتار است.
محمدرضا غريب رضا «عضو هيئت علمي پژوهشکده حفاظت خاک و آبخيزداري» در اين وبينار گفت: ۲۰ ميليون هکتار از اراضي کشور (۱۲ درصد) در معرض فرسايش بادي و استعداد توليد گردوغبار را دارند. نسبتي که در مقايسه با متوسط جهاني آن بيش از ۶ برابر را نشان مي دهد. از اين مساحت حدود ۷ ميليون هکتار منطقه برداشت، حدود ۹ ميليون هکتار منطقه حمل و ۶ و نيم ميليون هکتار منطقه رسوب هستند. افزون بر آن، ۶.۴ ميليون هکتار اراضي تحت تهديد فرسايش بادي است که از اين ميزان ۲.۱ ميليون هکتار شرايط بحراني درجه يک، ۲.۲ ميليون هکتار شرايط بحراني درجه دو و ۲.۱ ميليون هکتار شرايط بحراني درجه سه را دارد و در مجموع ۱۷۸ نقطه در محدود ۸۲ شهرستان و ۱۷ استان همواره در معرض اين پديده شوم قرار دارند.