حکایتی از مهمترین مشکل داروخانه‌ها

ايسنا

بروزرسانی 1400/06/05 - 09:45

ايسنا/ نايب رئيس انجمن داروسازان ايران مهم‌ترين مشکل داروخانه‌ها در کشور را کمبود دارو دانست و با بيان اينکه يکي از مشکلات مهم داروخانه‌ها، واقعا مشکل مردم است و اصلي‌ترين مشکل مردم هم در اين زمينه، نبودن دارو است، گفت: چراکه اکنون ۵۲ درصد بازار داروي ايران در اختيار ۳۰۰ داروخانه‌ دولتي و ۴۸ درصد ديگر در اختيار ۱۳ هزار داروخانه خصوصي است و اين اصلا متوازن نيست.

يکي از مشکلات مهم داروخانه‌ها، واقعا مشکل مردم است و اصلي‌ترين مشکل مردم هم در زمينه داروخانه نبودن دارو است که متاسفانه به جاي اينکه وضعيت‌مان با گذشت اين سال‌ها بهتر شود، هر سال بدتر مي‌شود. در عين حال خيلي هم به کرونا ربط ندارد و شاهديم که در حال حاضر بسياري از داروهاي غير کرونايي هم در داروخانه‌ها ناياب شدند.

تيمي سرکار آيد که توجه بيشتري به تامين دارو داشته باشد
وي افزود: اميدواريم در دولت جديد تيمي سر کار آيد که توجه بيشتري نسبت به برنامه‌ريزي براي تامين دارو داشته باشند؛ چه در واردات چه در حوزه توليد داخلي تا دچار اين ميزان از کمبود نباشيم و قرار نباشد که مردم در مقابل همکاران ما در داروخانه‌ها قرار بگيرند و ما نتوانيم پاسخگوي آنها باشيم.

کمبود داروي قارچ سياه!
فاطمي ادامه داد: در حال حاضر بيشترين کمبودهايي که به گوش مردم مي‌رسد، داروهاي مربوط به کروناست که البته چند روزي است که با تغيير سياست وزارت بهداشت و خروج برخي از اين داروها از پوشش بيمه‌اي، کمبود کمتر شده است. دارويي که همچنان مقداري موثر است مانند اکتمرا، کماکان ناياب است و مردم به دنبال آن هستند که فعلا فقط در داروخانه‌هاي دولتي توزيع مي‌شود و در داروخانه‌هاي خصوصي تقريبا اصلا وجود ندارد. در عين حال اخيرا با بروز بيشتر بيماري قارچ سياه داروي آمفوتريسين که دارويي تزريقي و وارداتي است و بسيار کم‌مصرف بوده هم يافت نمي‌شود و مردم را دچار مشکل کرده است. البته وزارت بهداشت اعلام کرده که اين دارو را سفارش داده و هفته آينده به کشور مي‌رسد. يا همين مشکل سرم که يکي دو ماه خيلي ما را اذيت کرد. البته اکنون مقداري وضع بهتر شده است، اما مردم دچار مشکل شدند. در حالي که با يک برنامه‌ريزي صحيح مي‌شد از کمبود سرم جلوگيري کرد.

مهمترين اقدام وزير بهداشت جديد در حوزه دارو
ذخاير استراتژيک دارويي را دريابيد
وي تاکيد کرد: مهمترين اقدامي که وزير بهداشت جديد بايد انجام دهند، بحث ذخاير دارو است. بايد در کشور ذخاير استراتژيک دارو وجود داشته باشد. آن هم در کشوري مانند ايران که همواره بحران و حوادث غيرمترقبه در کمين ما است. حالا اکنون بحث پاندمي است و قبل از آن زلزله و سيل و ... بود. بايد توجه کرد که کشورهاي بزرگ معمولا دو تا سه ماه ذخاير استراتژيک دارو دارند و اين موضوع برايشان مهم است. به طوري که انبارهاي خاصي دارند که اين ذخاير را در آن نگه مي‌دارند. آمار اين داروها اصلا در آمار کشوري نمي‌آيد و در مواقع عادي سراغ آن نمي‌روند و براي مواقع بحران از آن استفاده مي‌کنند، اما متاسفانه به صورت عادي به اين مساله در کشور توجهي نمي‌شود و به محض اينکه کمبود ايجاد مي‌شود، همه به دنبال تامين دارو هستند. تقريبا مي‌توان گفت که ما هميشه در کشور از نظر ميزان دارو سر به سر هستيم و به اندازه نياز دارو در کشور خريداري مي‌شود.

سوءمديريت؛ مهمترين علت کمبود دارو
فاطمي درباره علت اين چالش، گفت: در بروز اين چالش تحريم و مشکلات ارزي تاثير دارد، اما به نظر من اين دو موضوع باعث شده که مقداري سوء مديريت‌ها پنهان شود. به عنوان مثال در زمينه سرم مشکل نه ربطي به ارز داشت و نه به تحريم، بلکه مشکل مديريتي بود. يک شرکت ايراني تصميم گرفت کارخانه را چند ماه تعطيل کند. شايد اصلا درست نبود که در اين وضعيت بحراني به شرکت اجازه تعطيلي مي‌دادند. حال وقتي اجازه را دادند، بايد از قبل پيش‌بيني مي‌کردند که يا از طريق ساير توليدکنندگان يا از طريق واردات تامين سرم دچار مشکل نشود که متاسفانه اين اقدامات انجام نشد و ديديم که شرکت هم نتوانست به موقع به مدار توليد بازگردد و در اين دو سه ماه مردم از کمبود سرم صدمه ديدند.

چرايي دلالي و قاچاق در بازار دارو
لزوم شناسايي و برخورد با دلالان دارو
نايب رئيس انجمن داروسازان ايران در ادامه صحبت‌هايش درباره يکي از چالش‌هاي مهم حوزه دارويي کشور مبني بر قاچاق دارو و دلال‌هايي که حتي در کنار خود داروخانه‌ها به مردم دارو مي‌فروختند، گفت: علت مساله بازار سياه يا کسانيکه دلالي مي‌کنند، کمبود دارو است. اگر کمبود دارو با مديريت درست از بين رود، ديگر اصلا دليلي وجود ندارد که پاي دلالان به بازار دارو باز شود. در عين حال موضوع ديگر دلالاني است که از اين شرايط سوءاستفاده مي‌کنند. بايد توجه کرد که دلالي و بازار سياه، خاص بازار دارو نيست. بلکه مي‌بينيم به محض اينکه هر محصولي دچار مشکل مي‌شود، دلالي پيش مي آيد. با اين حال بايد توجه کرد کمبود مرغ، ميوه و ... را مردم مي‌توانند تحمل کنند، اما دارو بايد در همان لحظه استفاده شود. مي‌توان گفت براي مدتي فلان محصول را استفاده نکنيد، اما اين درباره دارو صدق نمي‌کند. متاسفانه مسئولان ما دارو را فوريتي در نظر نمي‌گيرند. در حالي که هم بايد براي تامين آن برنامه‌ريزي شود و هم اينکه اگر کساني جلو در داروخانه‌ها يا هر جاي ديگري مانند بازار ناصرخسرو و اينترنت داروي مورد نياز مردم را با قيمت چند ده برابر مي‌فروشند، نيروهاي امنيتي بايد دنبال اين افراد باشند و شناسايي کرده و آنها را گرفته و با آنها برخورد کنند. البته دلالي در هيچ بازاري پسنديده نيست، اما در حوزه دارو بايد با دلالان بسيار بسيار جدي برخورد کنند که متاسفانه اين برخورد را هم زياد جدي نمي‌بينيم و کم مي‌شنويم که دلال‌هاي دارو يا قاچاقچيان آن گرفته شوند. به هر حال نبايد با دارو شوخي کرد. هرچند بهترين کار از بين بردن علت است، اما به هر حال بايد با اين افراد برخورد قهري هم انجام شود تا از درد و ناراحتي مردم سوءاستفاده نکنند.

فاطمي تاکيد کرد: مهمترين مساله داشتن ذخاير استراتژيک دارو است که اميدواريم مسئولان اين موضوع را جدي بگيرند. همانطور که هر کشوري براي مهمات، انبارهاي مهمات دارد، بايد انبارهاي خاص نگهداري دارو هم دور از دسترس بمباران دشمن وجود داشته باشد. در بحث پدافند غيرعامل موضوع ذخاير دارو بسيار مهم است و بايد جدي گرفته شود.

چرايي مخالفت داروسازان با آيين نامه جديد تاسيس داروخانه
وي درباره موضوع آيين‌نامه تاسيس داروخانه‌ها، گفت: به طور مشخص پيش از اين داروسازان براي اينکه بتوانند در شهرهاي بزرگ داروخانه تاسيس کنند، سال‌ها مي‌رفتند و در شهرهاي کوچک و روستاها خدمت ارائه کرده و امتيار جمع مي‌کردند. هرچقدر منطقه‌اي محروم‌تر بود، امتياز بيشتري داشت و داروساز انگيزه بيشتري داشت تا به مناطق محروم و دور افتاده خدمت‌رساني کند تا امتياز جمع کند و بعد بتواند به شهرهاي برخوردار آمده و داروخانه تاسيس کند. اکنون با اين آيين‌نامه اين شرط را برداشتند و اکنون با يکسري معيارهاي مادي جايگزين کردند. به طوري که اگر داروخانه‌اي بزرگ‌تر باشد، يکسري امکانات تاسيساتي مانند پارکينگ، بالابر و ... داشته باشد، امتياز بيشتري مي‌گيرند. اين موضوع باعث مي‌شود که داروسازان بسياري از شهرهاي کوچک به شهرهاي بزرگ مهاجرت مي‌کنند و عملا شهرهاي کوچک خالي از داروخانه مي‌شود. از طرف ديگر تاسيس داروخانه هم در شهرهاي بزرگ به صورت بي‌رويه زياد مي‌شود. با اين اقدامات مشکلي هم از مردم حل نمي‌شود. مردم به جاي اينکه به 10 داروخانه مراجعه کنند و داروي‌شان را پيدا نکنند، تمايل دارند که در اولين داروخانه داروي‌شان را پيدا کنند.

فاطمي با بيان اينکه يک دِه آباد بهتر از صد شهر ويران است، گفت: بجاي اينکه داروي مورد نياز داروخانه‌هاي فعلي را تامين کنند، دارند تعداد داروخانه‌ها را بيشتر مي‌کنند. بدون اينکه بتوانند بازار و ميزان دارو را افزايش دهند يا از داروخانه‌هاي دولتي سهم بگيرند. ما شاهديم که هر روز داروخانه‌هاي دولتي دارند شعبه مي‌زند، اين راه‌حل مشکلات ما نيست. بايد به جاي تقويت داروخانه‌هاي دولتي، داروخانه‌هاي خصوصي را تقويت کنند.

پول، جايگزين معيارها شده است
وي گفت: قبلا هر سال کار در منطقه محروم ۱۲۰ امتياز داشت، در عين حال حداقل متراژ داروخانه‌ها بايد ۳۰ متر باشد، اما اکنون اگر فردي بجاي ۳۰ متر فضا، ۶۰ متر فضا داشته باشد، ۵۰۰ امتيار به او مي‌دهند. حال فرد بجاي اينکه پنج سال برود و در منطقه محروم کار کند، کافي است مغازه بزرگتري پيدا کند تا امتيازش جبران شود. عملا پول جايگزين معيارها شده است. براي اينکه داروسازي بتواند در کلان‌شهري داروخانه بزند، بايد حدود ۲۷۰۰ امتياز داشته باشد. داروساز به دليل مدرک تحصيلي‌اش ۲۰۰۰ امتياز دارد. بايد توجه کرد که بيش از ۴۰ درصد شهرهاي ايران شهرهاي زير ۵۰ هزار نفر هستند، حال فرد براي تاسيس داروخانه در اين شهرها نياز به کار خاصي ندارد و با همان ۲۰۰۰ امتياز مي‌تواند در ۴۰ درصد شهرهاي ايران، داروخانه تاسيس کند.

۱۳ هزار داروخانه خصوصي در کشور
فاطمي با بيان اينکه در حال حاضر ۱۳ هزار داروخانه خصوصي در کشور داريم، گفت: همانطور که گفتم مهمترين مشکل در داروخانه‌ها بحث کمبود دارو است. در حال حاضر عمده مردم نسخه به دست فقط به داروخانه‌هاي دولتي رفته و صف مي‌ايستند و به داروخانه خصوصي مراجعه نمي‌کنند. زيرا بيشتر داروهاي کمياب را به داروخانه‌هاي دولتي يا منتخب مي‌دهند. اين اشکال بزرگي است و بايد روند به گونه‌اي باشد که دارو بين همه داروخانه‌ها به صورت عادلانه توزيع شود.

۶۰ درصد داروخانه ها در آستانه ورشکستگي
وي ادامه داد: در حال حاضر بر اساس آمارهايي که سازمان‌هاي بيمه‌گر بر اساس تعداد نسخ داروخانه‌ها و ميانگين دريافتي‌شان از بيمه‌ها ارائه مي‌کنند، واقعا شايد نزديک به ۶۰ درصد داروخانه‌هاي ايران از نظر درآمد و هزينه در نقطه سر به سر هستند؛ يعني واقعا در آستانه ورشکستگي هستند و درآمدشان فقط هزينه‌هايشان را پوشش مي‌دهد. نزديک ۱۰ تا ۱۵ درصد از داروخانه‌ها عملا ورشکسته‌اند و وقتي دخل و خرج‌شان را نگاه مي‌کنيد، عملا منفي هستند. شايد فقط ۱۰ درصد داروخانه‌ها در موقعيت‌هاي خاص بوده و ممکن است وضعيت خوبي داشته باشند. يکي از علل اصلي اين موضوع عدم توزيع عادلانه دارو، بين داروهاي خصوصي است. به هر حال ما ۱۳ هزار داروخانه خصوصي و ۳۰۰ داروخانه دولتي داريم. حال ۵۲ درصد بازار داروي ايران در اختيار داروخانه‌هاي دولتي است. ۴۸ درصد ديگر در اختيار ۱۳ هزار داروخانه خصوصي است و اين اصلا متوازن نيست. اگر دولت مي‌خواهد به داروسازان جوان کمک کند، بهترين کار اين است که سهمش را واگذار کند و پايش را از فروش دارو بيرون کشيده و آن را به داروخانه بخش خصوصي واگذار کند. زيرا قيمت دارو در داروخانه دولتي و خصوصي يکسان است. تمرکز داروها در داروخانه‌هاي دولتي فقط باعث ازدحام مي‌شود.

فاطمي گفت: در عين حال با سامانه‌هاي هوشمند مي‌توانند بحث‌هاي نظارتي را پيش برند و همچنين مردم از طريق اين سامانه‌ها مشاهده کنند که نزديکترين داروخانه نزديک منزل‌شان که دارو را دارد، کدام است و دارو را از آنجا بگيرند. همچنين همه داروهاي سهميه‌اي و از جمله داروهاي کرونايي برچسب اصالت دارند و اگر اين داروي سهميه‌اي در بازار باشد، مي‌توان آن را شناسايي کرد و مي‌توان متوجه شد که از کجاي زنجيره نشت کرده است. بنابراين اگر بخواهند مي‌توانند جلو نشت دارو را هم بگيرند، اما متاسفانه بحث نظارت در حوزه دارو هم خيلي جدي گرفته نمي‌شود.

داروساز بيکار نداريم
وي همچنين درباره وضعيت بيکاري داروسازان، گفت: واقعا در کشور چنين پديده‌اي نداريم و ضريب اشتغال در داروسازان از همه رشته‌هاي ديگر بيشتر است. البته همه داروسازان تمايل دارند که نهايتا موسس داروخانه شوند، اما چند سالي را بايد در داروخانه خدمت کرده و مسئول فني باشند. ما عملا داروساز بيکار نداريم.