روزی که فوتبال، دنیا را تغییر داد

هفت صبح/ 28سال پيش در چنين روزي يک واقعه فوتبالي، پيش زمينه اي شد بر استقلال کرواسي از يوگسلاوي؛ واقعه اي که هواداران تيم دينامو زاگرب رقم زدند. ورزش و سياست يا به عبارتي فوتبال و سياست، واژه هايي عجين شده با يکديگر هستند. فوتبال مورد توجه ترين تفريح بين مردمان سراسر جهان است و طبيعي به نظر مي رسد که سياست مداران قصد داشته باشند از اين راه، به ذهن و فکر و منابع مردم يک کشور مسلط شوند. اما اين تمام داستان نيست و بارها پيش آمده که هواداران فوتبال از راه فوتبالي، نظرات سياسي شان را اعلام و اعمال کرده باشند. يکي از مثال هاي بارز اين اتفاق، جدايي کرواسي از يوگسلاوي است. اتفاقي که جرقه آن در ۱۳ مي ۱۹۹۰ يعني دقيقا ۲۸ سال پيش در جريان يکي از مهم ترين مسابقات فوتبال آن دوران زده شد. در بازي دينامو زاگرب و ستاره سرخ بلگراد، هواداران دو تيم _صرب ها و کروات ها_ به زمين ريختند تا حساب هاي قديمي را در استاديومِ قديمي ماکسيميرِ زاگرب تسويه کنند، همان جا بود که مردم در شهرهاي مختلف شيپور جنگ را شنيدند و دريافتند که قرار است اتفاقات جديدي بيفتد. داستان از ساعت ها پيش از مسابقه شروع شد. دوستداران متعصب دو تيم در اطراف ورزشگاه درگيري هايي ايجاد کردند که با حضور پليس و نيروهاي انتظامي رفع شد تا تماشاگران وارد ورزشگاه شوند. در ابتدا BBB (نام اختصاري هواداران دينامو) با پرتاب سنگ به استقبال از بلگرادي ها رفتند و هواداران تيم ميهمان، اقدام به پاره کردن بنرهاي حاوي نام شهر «زاگرب» اقدام کردند و اين موضوع خشم پسران بد آبي را به همراه داشت. دينامويي ها به سمت طرفداران ستاره سرخ بلگراد يورش بردند و درگيري روي سکوها آغاز شد. تماشاگران به سوي هم صندلي هايي پرتاب کردند، در اين ميان صرب ها شعار مي دادند ” Zagreb is Serbian” به معناي زاگرب از صربستان است. اين شعار خشم هواداران ديناموزاگرب را به همراه داشت و سبب شد تا آن ها تلاش کنند وارد زمين شوند. کنترل اوضاع از دست پليس خارج بود. اين اتفاقات همگي در حالي رقم خوردند که بازيکنان در حال گرم کردن بودند و حضور هواداران در زمين سبب شد تا مجبور شوند از زمين بيرون بروند. آن ها که در مستطيل سبز ماندند به ياري هواداران ضربه خورده از پليس مي شتافتند اما هيچ کدام مثل بوبان، جرات ضربه زدن به پليس را پيدا نکرد. زوونيمير بوبان کاپيتان دينامو زاگرب در اقدامي عجيب، پليسي که با هوادار تيمش بد رفتاري کرده بود را با لگد زد تا مامور نقش زمين و بوبان براي حفظ امنيت در محاصره هواداران تيفوسي قرار بگيرد. بوبان در اين باره به CNN گفت: آن لحظه من يک چهره اجتماعي بودم. ريسک از دست رفتن زندگي، حرفه و شهرت را به جان خريدم و براي «کرواسي» آن کار را کردم. درگيري ها پس از بازي هم به خيابان کشيده شد و به نقل از منابع رسمي، حدود ۶۰ تن در اين درگيري ها زخمي شدند و حتي منابع غيررسمي حکايت از کشته شدن چند هوادار داشتند. از ۱۹۹۰ عقب تر که بياييم در ميابيم درگيري صرب ها و کروات ها به دهه ۸۰ و ۹۰ ميلادي مربوط نيست و آن ها از همان دوران اتحاد و تشکيل يوگسلاوي در سال ۱۹۲۹ درگيري هايي داشتند. صرب ها به واسطه کثرت، خواستار قدرت سياسي بيشتر بودند و کروات ها که متمدن تر و مدرن تر به نظر مي رسيدند، به شدت مخالف اين موضوع بودند. جنبش مسلحانه اوستاشي که منجر به ترور رئيس جمهور صرب يوگسلاوي شد، يکي از اقدامات کروات ها براي کنترل کشور و به تعادل رساندن قدرت بود. اما در طول اين سال ها کمتر پيش آمد که اين دو قوم کشور يوگسلاوي به طور مستقيم و مسلحانه درگير شوند. دوئل و جدال اين دو بيشتر در بازي هاي فوتبال و خصوصا جدال تيم هاي دينامو زاگرب و ستاره سرخ بلگراد نمود پيدا مي کرد. آن ها در ديدار با تيم رقيب شعارهاي سياسي و قوم گرايانه سر مي دادند و اگر پيش مي آمد، هواداران رقيب را به شدت مورد ضرب و شتم قرار مي دادند. اما اتفاقي که در ۱۹۹۰ رخ داد فراتر از همه اين ها بود. يک جنگ رودررو در زمين مسابقه که ادامه آن در ميدان هاي جنگ دنبال و به استقلال کرواسي و در نهايت فروپاشي يوگسلاوي ختم شد. پس از بازي مذکور، هوليگان هاي دينامو «پسران بد آبي» به ميادين جنگ رفتند تا با «دليه» ها بجنگند. خيلي هايشان در جنگ از بين رفتند، برخي مصدوم شدند و خيلي ها هم الان سالم هستند و مايه افتخار مردم زاگرب و کرواسي به شمار مي روند. آن ها جزو اولين نفراتي بودند که براي حضور در ميادين جنگ پيش قدم شدند؛ پرچم دينامو را به بالاي در خانه آويختند و اسلحه به دست، زندگي را ادامه دادند. خيلي هايشان در حالي کشته شدند که روي لباس هايشان، لوگوي باشگاه ديناموزاگرب ديده مي شد. ديناموزاگرب پس از استقلال کرواسي، ۱۸ قهرماني ليگ و ۱۴ قهرماني جام حذفي کسب کرد اما اگر قرار باشد هواداران اين تيم يک صحنه به ياد ماندني از تاريخ باشگاهشان تعريف کنند، بدون شک خاطرات قهرماني ها نخواهد بود و ضربه زوونيمير بوبان در جريان بازي به ياد ماندني با ستاره سرخ به مامور امنيت مسابقه است؛ ضربه اي که در فوتبال به «کانتونايي» معروف است. فوتبال مي تواند تاثيرات سياسي بسياري بگذارد. فراموش نکنيم يوگسلاوي با يک معاهده بين المللي به وجود آمد و هيچ ريشه تاريخي نداشت و نمي توان داستان هواداران تيم دينامو را به هيچ جاي ديگري ربط داد؛ خصوصا مناطقي که ريشه تاريخي دارند و نمي توان هيچ گسستي بين مردمان و اقوامش ايجاد کرد.