متهم: علیرضا فغانی؛ جرم: مهاجرت!

فرارو/ فغاني شهريور ۱۳۹۸ با بيان اينکه «زمان دانشگاهرفتن پسرم و مدرسهرفتن دخترم فرارسيده است و با توجه به شرايطي که در کشور استراليا فراهم شد، به فکر مهاجرت افتادم»، شايعه رفتنش به استراليا را به واقعيت تبديل کرد. او البته به اين مورد هم اشاره کرد که اگر از اقامت اروپا برخوردار بود، به يکي از کشورهاي اروپايي ميرفت. بيمهريهاي زياد با فغاني در ايران که البته تعدادش کم نبود، دليل اصلي مهاجرتش از ايران شد.
فوتبال ايران اين روزها چيزي براي ارائه در عرصه جهاني ندارد؛ شايد هنوز هم مهمترين خبرش همان رقابتي است که رونالدو با علي دايي دارد و سوپراستار پرتغالي ميخواهد عنوان برترين گلزن تاريخ بازيهاي ملي را از چنگ شهريار ايراني درآورد. مشخص نيست اگر رونالدو به چيزي که در سر دارد برسد، ديگر کسي يادي از فوتبال ايران ميکند يا نه؟
در چنين قحطزدگي بينالمللي، کوشش عجيبي هم جريان دارد تا آخرين فرصتها براي عرضاندامي دوباره هم دريغ شود؛ جريان تازه مربوط به حذف نام عليرضا فغاني، سرشناسترين داور تاريخ ايران از فهرست بازيهاي بينالمللي ايران است. اين خبر گرچه تا زمان نگارش مطلب هنوز به صورت رسمي اعلام نشده بود، ولي آنقدر عقبه داشت که باورش چندان سخت نباشد.
خلاصهاش ميشود اينکه فدراسيون فوتبال که در ثبت شاهکار (!) مشغول رکوردزدني است، با همکاري کميته داوران رسما مشغول کاري هستند که نام ايران از عرصه داوري بينالمللي هم پاک شود؛ به عبارتي، تنها جايي که ميشد نام فوتبال ايران را هنوز زنده نگه داشت، همين قضاوتهاي بينالمللي و در کلاس جهاني عليرضا فغاني بود که بهظاهر، عدهاي چشم ديدن اندک موفقيت اين داور را هم ندارند و کاري کردهاند که اسمش از فهرست داوران بينالمللي ايران خط بخورد. اين خبري بود که روز گذشته «ايران ورزشي» بازتابش داد؛ ولي نه فدراسيون و نه هيچيک از اعضاي کميته داوران، حاضر به صحبتکردن درباره آن نشدهاند.
عليرضا فغاني پرافتخارترين داور ايراني است که در رزومه خود قضاوت در بازي فينال ليگ قهرمانان آسياي ۲۰۱۴، فينال جام ملتهاي آسياي ۲۰۱۵، فينال جام باشگاههاي جهان ۲۰۱۵، فينال المپيک ۲۰۱۶ ريو، نيمهنهايي جام کنفدراسيونهاي ۲۰۱۷ و ردهبندي جام جهاني ۲۰۱۸ را دارد. از او بهعنوان بخت اصلي داوري ايران براي قضاوت در جام جهاني ۲۰۲۲ نام برده ميشد که حالا با اقدام بحثبرانگيز تازه، اين شانس از ايران هم گرفته ميشود. فاجعه وقتي ميتواند عميقتر به نظر برسد که ايران نمايندهاي در جام جهاني پيشرو نداشته باشد؛ آنهم در حالي که نمايندهاش در جام جهاني گذشته، ديدار ردهبندي را سوت زده است.
تلاش چندماهه براي خطزدن نام فغاني
در شرايطي خبر خطخوردن فغاني از فهرست داوران بينالمللي ايران منتشر شده که اين موضوع تازگي ندارد؛ در واقع از چند ماه قبل اين شايعه همواره دست به دست شده و حالا به نظر ميرسد به واقعيت نزديک شده است. آنطور که بهتازگي عنوان شده، يکي از شروط حضور در فهرست بينالمللي، قضاوتکردن در ليگ برتر ايران آنهم به تعداد مشخصي است و از آنجا که فغاني فرصت قضاوت در ايران را ندارد، روي نامش خط کشيدهاند. اين موضوع ظاهر ماجرا عنوان شده؛ چون از قرار، يکي، دو داور مشخص، چندين ماه است که پايشان را در يک کفش کردهاند که اسم عليرضا خط بخورد و خودشان سرفهرست داوران بينالمللي ايران قرار بگيرند.
اين شايعه البته براي اولينبار مرداد سال جاري مطرح شد که با واکنش خود عليرضا فغاني همراه شد؛ او درباره اينکه گفته ميشود برخي داوران نسبت به اينکه نامش نفر اول فهرست بينالمللي است، موضع گرفتند و خواهان حذف نامش شدند، گفت: «بحث حضور من در فهرست بينالمللي ايران موضوع جديدي نيست. از طرف ديگر، من هر زمان احساس کنم داور ديگري از ايران ميتواند شانس حضور در جام جهاني را داشته باشد، بدون هيچ حرفي کنار ميکشم و فضا را براي جوانان باز ميکنم. اين را قبلا هم گفتم؛ اما واقعيت اين است که در شرايط کنوني، داور ديگري از ايران شانس قضاوت در جام جهاني را ندارد».
اگرچه فغاني واقعيت را به شيوهاي شفاف بيان کرده، ولي بهظاهر جانشين او در داوري ايران پيدا شده (!) و او از فهرست خارج شده است. در اين بين البته فغاني ضرر چنداني نخواهد کرد و مايه مسرت استراليايي ميشود که درحالحاضر در ليگ آن کشور سوت ميزند؛ اگر فغاني بخواهد ميتواند نماينده کشور استراليا در رقابتهاي بينالمللي باشد. او پيشتر درباره رخدادن چنين فعلي به ورزش سه گفته بود: «هر زمان اين اتفاق بيفتد (خارجشدن نامش از فهرست داوران ايراني)، درباره آن فکر کرده و تصميم ميگيرم. فعلا که فدراسيون چيزي به من اعلام نکرده است. اگر نخواهند در فهرست ايران باشم، دربارهاش صحبت ميکنم و تصميم جديدي ميگيرم».
موضوع مهاجرت است
اگرچه تعدادي در فدراسيون فوتبال و چندين داور نزديک به آنهايي که چشم ديدن موفقيت فغاني را ندارند، سعي کردهاند فضا را طوري برنامهريزي کنند که خطخوردن فغاني را فني توصيف کنند، ولي به نظر ميرسد موضوع مهاجرت او به استراليا اصليترين دليل براي خطخوردن نامش است. اين اتفاق در شرايطي رخ داده که پيشتر فغاني عنوان کرده بود با وجود مهاجرت از ايران و قضاوت در ليگ استراليا، در رقابتهاي بينالمللي همچنان با نام ايران قضاوت خواهد کرد. او زماني که از ايران رفت، خبر داد اين موضوع با مهدي تاج، رئيس وقت فدراسيون فوتبال هماهنگ شده و مشکلي در اين بين وجود ندارد.
فغاني شهريور ۱۳۹۸ با بيان اينکه «زمان دانشگاهرفتن پسرم و مدرسهرفتن دخترم فرارسيده است و با توجه به شرايطي که در کشور استراليا فراهم شد، به فکر مهاجرت افتادم»، شايعه رفتنش به استراليا را به واقعيت تبديل کرد. او البته به اين مورد هم اشاره کرد که اگر از اقامت اروپا برخوردار بود، به يکي از کشورهاي اروپايي ميرفت. بيمهريهاي زياد با فغاني در ايران که البته تعدادش کم نبود، دليل اصلي مهاجرتش از ايران شد. او از فضاي مجازي، رفتار پرخاشگرانه بازيکنان و سرمربيان ايراني آشفته بود و رضايتي نداشت. از فحاشيهايي که در فضاي مجازي صورت ميگرفت، دلش پرخون بود، ولي از هيچکدام به اندازه اينکه او را بيدليل قضاوت ميکردند، دلخور نبود.
نمونهاش هم زياد است؛ چند نمونه برجستهاش، اما مربوط به جام جهاني و اندکي بعد از جام جهاني است؛ چه آن زمان که او روي سکوها داشت به طرف گوشياش بوسه ميفرستاد و چه آن زمان که کنار همسر يکي از همکارانش عکسي به يادگار گرفت. انگار در ايران مسابقهاي به راه افتاده بود تا قضاوت منفي درباره داور ايراني را سرعت ببخشند و به خيالشان، فغاني را از عرشي که به درستي از آن بالا رفته بود، به فرش بکشند. او ميتوانست خيلي سريع بهانهاي دستوپا کند و جايگاهش را از چيزي که در ايران دارد، سفتتر کند؛ اما ترجيح داد به جاي «ماستمالي»کردن از عقايدش بگويد: «از هيچ کاري که در روسيه انجام دادم، پشيمان نيستم. به اين هم فکر نميکنم که چه برداشتي ميشود. من اعتقاد خودم را دارم. البته که هيچکس کامل نيست؛ اما کاري نکردهام که بخواهم پشيمان شوم». او گفت بوسه را براي دخترش پشت تلفن فرستاده و آن زن هم که با او عکس يادگاري گرفته، فرناندا همسر ساندرو ريچي، داور برزيلي است که دوستي ششسالهاي با آنها دارد.
بازگشت فغاني از روسيه به ايران نيز خالي از قصهبافي نبود؛ خانمي در فرودگاه به استقبال او آمد که خيليها تصور ميکردند همسرش است، ولي خودش به اصرار تأکيد داشت که هرجا نوشته يا گفتهاند آن شخص همسرش است، آن نوشته اصلاح شود و بنويسند يا بگويند که او خواهر همسرش است. خودش ميگفت: «برايم مثل خواهر است». حتي زماني که در گفتوگوي زنده راديويي مجري از او درباره برخورد با همسرش پرسيد، بدون اينکه چيزي را کتمان کند، حرفهاي مجري را اصلاح کرد و گفت او خواهر همسرش بوده است.
جرقه مهاجرت فغاني از ايران همان زمانها زده شد؛ همان زماني که درباره عکسش با همسر دوست برزيلياش در ايران روايتهاي زيادي ساخته شد. فغاني درباره اتفاقات رخداده آن زمان که اسمش را بداخلاقي گذاشته بود و دليل اصلي مهاجرتش، اينطور گفت: «متأسفانه بداخلاقي در کل جامعه کشور ما هست و فقط در ورزش نيست، بلکه حتي در هنر، جامعه و... هم فحاشي و توهين هست و اين مسئله بين همه جامعه انتشار پيدا کرده است. ما فقط بلديم شعار فرهنگ چندهزارساله ايران را بدهيم؛ اما متأسفانه از اصول دور شدهايم».
مهاجرت او به استراليا به معناي قطع ارتباطش با ايران نبود؛ او که همچنان نماينده ايران در رقابتهاي بينالمللي محسوب ميشد، چندباري به کشور هم سفر کرد؛ هرچند که دوباره مورد بيمهري قرار گرفت. يکي از اتفاقات تلخ رخداده براي عليرضا در بازگشت به ايران، مربوط به داستان بهمن گذشته است که شايعه شد حتي در تلويزيون هم ممنوعالتصوير شده است!
اين موضوعي است که ايران ورزشي به آن اشاره کرده و شرح ماجرا را اينطور بيان ميکند: «عليرضا فغاني براي انجام کارهاي اداري مربوط به دانشگاهش به ايران آمده. حضور او در ايران حتي باعث شد شايعاتي مبني بر احتمال قضاوت مجددش در ايران هم سر زبانها بيفتد. بهخصوص اينکه دربي روز پنجشنبه در راه بود و تا دو روز پيش هنوز داور بازي انتخاب نشده بود؛ اما خبر مهم در رابطه با بازگشت موقت فغاني به ايران ماجراي ممنوعالتصويري اين داور سرشناس است؛ داوري که هنوز زير پرچم ايران رقابتهاي بينالمللي را قضاوت ميکند و مانند سايريني که از ايران رفتهاند، تابعيت خود را تغيير نداده است. ماجرا از اين قرار است که برنامه شبهاي فوتبالي که از شبکه ورزش پخش ميشود، قرار بود در اولين برنامهاش در دور برگشت رقابتهاي ليگ برتر که شنبه روي آنتن رفت، عليرضا فغاني را بهعنوان ميهمان ويژه در استوديو داشته باشد. عوامل اين برنامه حتي خبر حضور فغاني را در اينستاگرام خود داده بودند. صبح روز شنبه علي خسروي، داور پيشکسوت فوتبال ايران که درحالحاضر اجراي بخش داوري شبهاي فوتبالي را بر عهده دارد، در صفحه شخصي خودش نوشته بود: «امشب محمد فنايي و عليرضا فغاني، بينالملليترين داوران تاريخ فوتبال ايران ميهمان من خواهند بود. فغاني گفته درباره قضاوتهاي ليگ برتر صحبت نخواهد کرد؛ اما من را که ميشناسيد؟ از زير زبانش بيرون ميکشم».
چند ساعت بعد مشخص شد عليرضا فغاني به تپههاي جامجم راه نيافته. خسروي که ظاهرا از اين ماجرا بسيار عصباني بود، در شروع برنامه خود وقتي ميخواست به محمد فنايي سلام کند، گفت: «سلام ميکنم به آقاي فغاني» و بعد خيلي زود حرف خودش را تصحيح کرد. خسروي که خودش از فغاني خواهش کرده بود تا در برنامه شبهاي فوتبالي حاضر شود، چند ساعت قبل از شروع برنامه مجبور شده بود دعوتش را پس بگيرد و به او زنگ بزند که حراست با حضورش در برنامه زنده شبهاي فوتبالي مخالف است. فغاني درباره ممنوعالتصويرياش ميگويد: «اينگونه نبود که به جامجم بروم و بعد پشت گيت بمانم؛ بههيچعنوان به اين سبکوسياق به جايي نميروم. خود آقاي خسروي از من دعوت کرد و بعد خودش هم زنگ زد که شرايط مهيا نيست». او درباره اينکه واکنشش نسبت به اين موضوع چيست نيز به همين جمله بسنده ميکند: «اصلا برايم مهم نيست». خبرهاي رسيده حاکي از آن است که فغاني قرار بوده ميهمان يکي از برنامههاي صبحگاهي تلويزيون هم باشد، ولي در آن شبکه هم با حضور فغاني مخالفت ميشود تا مشخص شود ماجراي ممنوعالتصويري داور کشورمان يک تصميم شخصي يا نظر مدير يک شبکه خاص نيست.
پرواضح است که وقتي با عليرضا فغاني، سرشناسترين چهره داوري ايران در دنيا، چنين رفتارهايي شده و ميشود، مباحث فني و دلايلي غيرمعقول ازجمله اينکه او در ليگ ايران سوت نميزند، بهانههاي پيشپاافتادهاي بيش نيستند؛ فغاني از روزي که به استراليا مهاجرت کرده از چشم «عدهاي» افتاده و آنها دنبال فرصت ميگردند تا ارتباطش با فوتبال ايران را قطع کنند.