پاوِل دورُف؛ خالق تلگرام، پیام‌رسان محبوب ایرانی‌ها

ديجي کالا/ «پاوِل دورُف» (Pavel Durov) وقتي به همراه برادرش نيکلاي در سال ۲۰۰۶ شبکه‌ي اجتماعي VK را راه انداخت فکرش را هم نمي‌کرد روزي بزرگ‌ترين شبکه اجتماعي اروپايي شود. محبوبيت اين شبکه در زادگاهش به جايي رسيد که VK را فيسبوک و خودش را مارک زاکربرگ روسيه لقب دادند. اما همين محبوبيت در کشوري با فضاي سياسي بسته، مهم‌ترين تفاوت آن‌دو را باعث شد؛ يکي (زاکربرگ) در بستر فراهمِ ميهنش پله‌هاي ترقي را طي کرد و به جايگاه شايسته‌اي رسيد، ديگري (پاول) از طرف حکومت کشورش تحت پيگرد قرار گرفت و ناگزير وطنش را ترک کرد و نفي بلد شد. اما در دهکده‌ي جهاني امروزين با زور نمي‌توان جلوي استعداد‌ها را گرفت. زاکربرگ روس‌ها از کشوري جزيره‌اي به نام فدراسيون «سنت کيتس و نويس» (Saint Kitts and Nevis) تابعيت گرفته تا از مزاحمت‌هاي کرملين در امان باشد. او به کاري که در روسيه شروع کرده بود ادامه داد. پاول در سال ۲۰۱۳ و کمي پيش از مهاجرت، به کمک برادرش که پروتکل امن MTProto را ساخته بود يک اپليکيشن پيام‌رسان به نام تلگرام (Telegram) درست کرد، اپليکيشني که به‌تازگي جشن ۱۰۰ ميليون کاربر فعالش را گرفته و به‌سرعت در حال رشد است. در ادامه با ديجي‌کالا مگ همراه باشيد. ‌ «پاول والريويچ دورُف» (Pavel Valeryevich Durov) در اکتبر ۱۹۸۴ در سن پترزبورگ روسيه به دنيا آمد اما بيش‌تر کودکي‌اش در شهر زيباي تورين در ايتاليا سپري شد. پدرش دکتر والري دورف، لغت‌شناس بود و در ايتاليا کار مي‌کرد. پاول هم در همان‌جا به يک مدرسه‌ي ايتاليايي فرستاده شد؛ اما بعد از بازگشت به روسيه در سال ۲۰۰۱، تحصيلاتش را در سن پترزبورگ ادامه داد و نهايتا در رشته‌ي پدرش از دانشگاه همان شهر با رتبه‌ي اول فارغ‌التحصيل شد. او بعدها در سال ۲۰۱۲ داستان زندگي‌اش را در کتابي به نام « کد پاول دورُف» (Code of Pavel Durov) آورد. دورُف جوان و پرتوان در سال ۲۰۰۶ وقتي‌که فقط ۲۲ سال داشت بناي VKontakte را گذاشت که بعدا به‌صورت VK درآمد. در مدت‌زماني که او و برادرش اين وب‌گاه را اداره مي‌کردند، شرکت‌شان به ارزش ۳ ميليارد دلار رسيد. در سال ۲۰۱۱ به خاطر مخالفت‌هاي پاول با سياست‌هاي جريان حاکم، نيروهاي امنيتي روسيه خانه‌ي او در سن پترزبورگ را محاصره کردند ولي ماجرا بعد از يک ساعت فيصله پيدا کرد. در دسامبر ۲۰۱۳ پاول را مجبور کردند ۱۲ درصد از سهام شرکتش را به «ايوان تاورين» (Ivan Tavrin) صاحب Mail.ru، يکي از بزرگ‌ترين شرکت‌هاي اينترنتي روسيه بفروشد. در پي اين واگذاري، تاورين هم در رد و بدلي فرمايشي، اين ۱۲ درصد را به شرکت متبوعش داد تا در مجموع، با سهمي که پيش‌تر طي سرمايه‌گذاري روي VK در اختيار داشت، ۵۲ درصد از سهام VK و متعاقبا کنترل آن را بر عهده بگيرد. چندي بعد هم سهام باقي مانده به مالکيت mail.ru درآمد تا به‌تنهايي صاحب اين شبکه‌ي اجتماعي شود تا تحت فرمان دولت روسيه عمل کند. پاوِل دورُف، در ۲۰۱۳ ميلادي بعد از اتفاقاتي که براي شبکه‌ي اجتماعي‌اش افتاد به اتفاق برادرش نيکلاي، اپ پيام‌رسان تلگرام را راه انداخت. اما تجارب VK به او ياد داده بود که نبايد مقر جديدش را در روسيه انتخاب کند؛ به‌اين‌ترتيب تلگرام در برلين آلمان بنا شد. براي رسيدن به ادعاي «سريع‌تر و ايمن‌تر» دو لايه‌ي رمزگذاري براي اپليکيشن استفاده کرد. امنيت تلگرام آن‌قدر مورد توجه بوده که گفته مي‌شود حتي اعضاي داعش نيز کاربر تلگرام هستند. البته تا مدت‌ها پاول از منظر کسب‌و‌کار به تلگرام نگاه نکرد و همين چند وقت پيش هم يک ميليون دلار ديگر از سرمايه‌ي شخصي‌اش را براي ادامه‌ي کار آن هزينه کرد. دورف در اول آوريل ۲۰۱۴ تحت فشار از هيات مديره‌ي شرکتش، VK، استعفا داد. در ۱۶ام همان ماه وقتي ماموران اطلاعاتي روسيه مشخصات تظاهرات‌کنندگان اوکرايني را در ماجراي جزيره‌ي «کريمه» خواستند، پاول نه‌تنها از دادن آن‌ها خودداري کرد بلکه در صفحه‌ي شخصي‌اش در شبکه‌ي اجتماعي VK از اين درخواست پرده برداشت و آن را غيرقانوني دانست. در ۲۱ام آوريل همان سال او را از مدير عاملي کنار گذاشتند. شرکت مدعي شد اين تصميم بعد از درخواست استعفاي او از هيات مديره گرفته شد؛ خودِ دورف بعدا اعلام کرد شرکتش به‌وسيله‌ي افراد وابسته به حکومت تصاحب شده بود و چاره‌اي جز ترک آن نداشت. در نهايت پاول دورف ناخواسته مجبور به مهاجرت از وطن شد؛ او بعد از خروج از خاک روسيه به رسانه‌ها گفت برنامه‌اي براي بازگشت ندارد و معتقد است در شرايط کنوني کشورش آمادگي کسب‌و‌کارهاي اينترنتي را ندارد. دورف با سرمايه‌گذاري ۲۵۰ هزار دلاري در صنعت شکر «سنت کيتس و نِويس» شهروندي اين کشور را گرفت و حدود ۳۰۰ ميليون دلار از دارايي‌هاي نقدي‌اش را هم در بانک‌هاي سوييس گذاشت تا از دست‌درازي دولت روسيه مصون باشد. پاول دورف خود را يک فعال سياسي، آزادي‌خواه و گياه‌خوار مي‌داند. در ۲۷ سالگي و در سال ۲۰۱۱ يک ميليون دلار به بنياد ويکي‌پديا کمک کرد. در سال ۲۰۱۴ به عنوان مستعدترين رهبر زير ۳۰ سال در اروپاي شمالي شناخته شد. جسارت پاول در جو امنيتي روسيه مثال‌زدني بود؛ او حتي در جريان افشاگري‌هاي «ادوارد اسنودن» در سال ۲۰۱۳ به او پيشنهاد کار داد تا براي توسعه‌ي نرم‌افزارهاي امنيتي با هم همکاري کنند. شخصيت و صحبت‌هاي جنجالي پاول دورف اغلب مورد توجه رسانه‌ها قرار مي‌گيرد. طرز لباس پوشيدنش و علاقه‌ي زيادش به فيلم ماتريکس هميشه سوژه‌ي خبرنگاران است. او يک بار در مصاحبه‌اي با وبگاه TechCrunch گفت: «اگر بخواهم خيلي ساده بگويم، مهم نيست چند اپ پيام‌رسان ديگر وجود دارد چون همه‌شان [به جز تلگرام] بي‌خود هستند.» پاول به دلايل امنيتي و علاقه‌ي شخصي پيوسته در سفر است. از عکس‌هايي که در صفحه‌ي اينستاگرام‌اش مي‌گذارد معلوم است دستي هم در عکاسي دارد. او حفظ امنيت و حريم شخصي را بي‌قيمت مي‌داند و چند اتفاق تروريستي را عاملي براي تغيير در مسيري که پيش گرفته نمي‌بيند. به عقيده‌ي پاول تهديدات حريم شخصي بسيار بيش‌تر و خطرناک‌تر از تهديد‌هاي تروريستي هستند. او در مصاحبه‌اي با CNN درباره‌ي اين موضوع که تلگرام پيام‌رسان مورد علاقه‌ي اعضاي دولت اسلامي عراق و شام (داعش) است و در حملات تروريستي اروپا از آن استفاده کرده گفت: «اين بخش تاريک فناوري است؛… افزودن يک در پشتي روي اپ‌هاي رمزگذاري‌شده بيش‌تر به کمک تروريست‌ها مي‌آيد [تا نيروهاي امنيتي]». او معتقد است همان‌طور که اپل در برابر خواسته‌ي سازمان اطلاعات و امنيت آمريکا (سيا) کوتاه نيامد و قفل آيفون مورد نظر آن‌ها را باز نکرد، اپليکيشن پيام‌رساني مانند تلگرام که مدعي اولويت دادن به امنيت است هم نبايد وارد چنين بازي خطرناکي شود. چراکه در دنياي ديجيتال اگر راه نفوذي براي نيروهاي امنيتي گذاشته شود قطعا سوء استفاده‌کنندگان هم قادر به استفاده از آن خواهند بود. البته آقاي دورف در بستن شبکه‌هاي تلگرامي که تبليغات گروه‌هاي تروريستي يا غير اخلاقي مي‌کنند با دولت‌ها همکاري مي‌کند؛ ولي اين به معناي در اختيار گذاشتن راهي براي دسترسي ماموران دولت‌ها نيست؛ البته لااقل فعلا اين‌طور است، چراکه شايعات زيادي از ديدارهاي مدير عامل گوگل، ساندار پيچاي، با او به گوش مي‌رسد و اين که ظاهرا پيشنهاد ۱ ميليارد دلاري براي خريد تلگرام مطرح شده. بايد ديد در صورت انجام اين خريد، با سابقه‌ي نه چندان درخشان گوگل در حراست از حريم خصوصي کاربران، چه اتفاقي براي آرمان «سريع‌تر و ايمن‌تر» تلگرام خواهد افتاد. ‌‌‌ به نظر شما چه رابطه‌اي ميان آزادي و نوآوري وجود دارد؟ فکر مي‌کنيد چرا در اغلب کشورهاي غير آزاد جهان شاهد رشد نوابغ نيستيم؟ هم‌چنين اگر از کاربران تلگرام يا ديگر پيام‌رسان‌ها هستيد، چه‌قدر به حفظ حريم خصوصي خود اهميت مي‌دهيد؟ چه‌قدر به رعايت آن به‌وسيله‎‌ي شرکت‌ها اعتماد داريد؟ ‌‌‌‌ شبکه‌هاي اجتماعي «پاوِل دورُف» (Pavel Durov): توييتر ‌اينستاگرام مطالب جذاب، داغ و آموزشي فناوري اطلاعات در کانال تلگرامي «آي تي»