انتقال سرور تلگرام به ایران ؛ مقاومت مدیران تلگرام و نگرانی کاربران از نقض حریم خصوصی

گجت نيوز/ مدت‌هاست که حرف و حديث‌هايي در مورد انتقال سرور تلگرام به ايران شنيده مي‌شود اما اين موضوع موجب نگراني کاربران ايراني از نقض حريم خصوصيشان در فضاي مجازي شده است. موضوع انتقال سرور تلگرام به ايران بار ديگر به بحث داغ اين روزهاي فضاي مجازي تبديل شده است. نگراني کاربران از بابت نقض حريم خصوصي، واکنش وزير ارتباطات و معاونانش و حتي ساير ارگان‌هاي ذي‌ربط را در پي داشته و همه مسئولان بر حفظ امنيت و حريم خصوصي کاربران، تحت هر شرايطي تاکيد کرده‌اند. زماني که تلگرام مانند بسياري از پيام رسان‌هاي ديگر پا به عرصه گذاشت، شايد کمتر کسي تصور مي‌کرد که تا اين اندازه در ميان کاربران ايراني محبوب شود. هر چند بخش عمده اين محبوبيت به دليل فيلتر شدن رقيبان قبلي آن مربوط مي‌شد. پيام رسان‌هايي مانند تانگو، وي چت، وايبر و واتس اپ از اواخر دهه 80 هجري شمسي مورد استفاده مردم ايران قرار گرفتند اما هر يک بنا به دلايلي از اين صفحه محو شدند و مسير براي رواج تلگرام بين کاربران ايراني هموارتر شد. چگونگي محبوبيت تلگرام در ايران در اين ميان، فيلتر شدن برخي سايت‌ها و اپليکيشن‌هاي پرکاربرد از جمله فيس بوک، توييتر و وي چت باعث شد اين پيام رسان‌ها و شبکه هاي اجتماعي از گردونه رقابت مردم عادي حذف شوند. البته تا پيش از ظهور تلگرام در اواخر سال 1393، هنوز هم پيام رسان هاي وايبر و واتس اپ کاربران خود را داشتند اما به مرور زمان، تلگرام که تا به امروز در برابر فيلترينگ مقاومت کرده، توانست کاربران زيادي را در ايران با خود همراه کند. سرعت و امنيت تلگرام در آغاز راه، مهم‌ترين مزيت آن محسوب مي‌شد و به تدريج امکانات بسيار ديگري نيز به آن اضافه شد و بيشتر کاربران ايراني به سمت آن سوق داده شدند. به اين ترتيب، افرادي که در ابتدا فضاي پيام رساني مانند واتس اپ را ترجيح مي‌دادند هم ناچار شدند به تلگرام مهاجرت کنند. اين موضوع باعث شد تا امروز، بيشترين کاربران اين پيام رسان روسي را ايراني‌ها تشکيل دهند و اکنون ديگر تقريبا هر کسي که يک گوشي هوشمند داشته باشد، اين پيام رسان را نيز در گوشي خود نصب کرده است. از همان ماه‌هاي اول ورود اين پيام رسان به کشورمان، بحث انتقال سرور تلگرام به ايران مطرح شد و کارگروه تعيين مصاديق مجرمانه و دبيران وقت شوراي عالي فضاي مجازي، اين درخواست را ارائه دادند. با اين حال، پاول دورف، مديرعامل تلگرام در اکانت توييتر خود به اين اظهارات واکنش نشان داد و با قاطعيت اعلام کرد که انتقال سرور تلگرام به ايران هرگز اتفاق نخواهد افتاد. ضرب‌الاجل مسئولان به مديران شبکه هاي اجتماعي براي انتقال سرورها به داخل کشور کمال هاديانفر، رئيس پليس فتاي ناجا در آذر 1394 به مديران تلگرام هشدار داد که تنها يک ماه فرصت دارند تا سرورهاي خود را به ايران که بيشترين کاربران را دارد، منتقل کنند. کارگروه فيلترينگ نيز تهديد کرد که اگر تلگرام سرور خود را به ايران منتقل نکند، مانند شبکه هاي اجتماعي قبلي فيلتر خواهد شد. در خرداد 1395، مصوبه‌اي توسط شوراي عالي فضاي مجازي ارائه شد که بر اساس آن، پيام رسان‌ هاي خارجي که در داخل ايران فعاليت دارند بايد براي ادامه فعاليتشان ظرف مدت يک سال، اطلاعات مربوط به کاربران ايراني را به داخل کشورمان بياورند. البته به نظر مي‌رسد اين مصوبه اکنون مسکوت باقي مانده است. تابستان سال گذشته، نخستين ديتاسنتر ابري توسط يک شرکت خصوصي در ايران راه‌اندازي شد. مديرعامل اين شرکت به الزام انتقال سرور تلگرام به ايران اشاره کرد و گفت: دولت ايران چند ارائه‌دهنده خدمات ديتاسنتري خصوصي ايراني را براي انتقال سرور شبکه هاي اجتماعي خارجي به ايران تعيين کرده و اين شبکه‌ها ملزمند تا پايان سال جاري، سرورهاي خود را در کشورمان مستقر کنند. پس از اين موضوع نيز دوباره پاول دورف با انتشار يک تکذيبيه، در خصوص اين اظهارات ابراز بي‌اطلاعي کرد. البته ناگفته نماند که بسياري از اين اظهارنظرها به مسايل سياسي از جمله انتخابات رياست جمهوري مربوط مي‌شود. به عنوان مثال اکنون که حسن روحاني مجددا به عنوان رئيس جمهور کشورمان انتخاب شده، باز هم انتقال سرور تگرام به ايران و يا فيلتر کردن اين پيام رسان روسي به نقل محافل ارتباطي و سوژه رسانه‌ها و مسئولان تبديل شده است. در همين شرايط، دولت روسيه نيز تلگرام را تهديد کرد که اگر اطلاعات درخواستي را در اختيار دولت قرار ندهند، دسترسي به اين پيام رسان را مسدود خواهند کرد. مديران تلگرام نيز در نهايت ناچار به همکاري با دولت روسيه شدند. البته پاول دورف اعلام کرد که تنها صفحات مربوط به تروريست‌ها، افراط‌گرايان و ترويج‌دهندگان فساد اخلاقي و اعمال خلاف قانون را مي‌بندد و حتي يک بايت از اطلاعات شخصي کاربران را در اختيار هيچ دولتي قرار نمي‌دهد. مزاياي انتقال سرور تلگرام به ايران انتقال سرورهاي شبکه هاي اجتماعي به خاک ايران مي‌تواند مزايايي از جمله کاهش مصرف پهناي باند بين‌الملل و هزينه اينترنت کاربران داشته باشد. البته هنوز مشخص نيست زيرساخت‌هاي کشور براي انتقال سرورهاي اين شبکه‌ها فراهم باشد يا خير. کارشناسان نيز بر اين باورند که انتقال سرورهاي تلگرام به يک کشور ديگر مي‌تواند خطر هک شدن را بالا ببرد و اين موضوع امنيت داده‌ها را به خطر مي‌اندازد. به همين دليل است که شايد تلگرام هرگز حاضر به پذيرفتن اين خطر نشود. از سوي ديگر، اکنون کانال‌هايي با محتواي مغاير با فرهنگ اسلامي و ايراني در تلگرام وجود دارد که نوع پلتفرم اين پيام رسان روسي و قابليت رمزگذاري آن باعث شده امکان فيلترينگ هوشمند اين کانال‌ها سلب شود و محتواي آن‌ها بدون وجود داشتن هيچ‌گونه نظارتي، همچنان در حال گسترش است. محمود واعظي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات ايران در مورد موضوع انتقال سرور تلگرام به ايران مي‌گويد: شوراي عالي فضاي مجازي، هيچ مصوبه‌اي در رابطه با انتقال سرورها نداشته ولي اين امر با مصوبه‌هاي ديگري در مورد اولويت و نحوه ارائه تسهيلات به شبکه هاي بومي و خارجي پيگيري شده است. طبق اين مصوبه‌ها، شبکه هاي خارجي که سرور خود را در ايران مستقر کرده باشند نسبت به شبکه هاي خارجي بدون سرور در ايران، داراي امتيازاتي خواهند بود. واعظي در ادامه توضيح داد که قرار است اگر تعداد اعضاي شبکه‌هاي صد در صد بومي از 3 تا 5 ميليون بيشتر شود، ما اجازه انواع خدمات مالي و تبليغاتي را به آن‌ها بدهيم. شبکه هاي خارجي نيز اگر مي‌خواهند تسهيلاتي را دريافت کنند بايد خودشان را با مصوبات دولت وفق دهند. محمدجواد آذري جهرمي، مديرعامل شرکت ارتباطات زيرساخت نيز در پاسخ به شايعه انتقال سرور تلگرام به ايران عنوان کرد که تنها بحث انتقال سرورهاي يک سرويس خاص به ايران مطرح نيست بلکه قرار است زمينه انتقال تمام سرويس‌هاي مهم به کشور ايجاد شود. واکنش مسئولان به موضوع حفظ حريم خصوصي کاربران آذري جهرمي در ادامه به اظهارات رئيس جمهور در خصوص حفظ حريم خصوصي افراد اشاره کرد و توضيح داد: نقض حريم خصوصي موجب مي‌شود تعامل با سرويس‌دهندگان خارجي به هم بريزد و اين تعامل‌ها در نهايت به هيچ نتيجه‌اي نرسد. اگر ما به دنبال اين موضوع برويم، ديگر هيچ سرويس‌دهنده‌اي حاضر به همکاري با ما نخواهد بود. البته احترام به فرهنگ ايراني و اسلامي همواره مورد تاکيد ما بوده است. در نهايت، محمود واعظي در هفته گذشته، فيلمي از سخنان حسن روحاني را منتشر کرد که بر امنيت زندگي خصوصي مردم و اعتماد آن‌ها به امانت‌داري وزارت ارتباطات تاکيد مي‌کند. وزير ارتباطات در صفحه اينستاگرام خود نوشت: رعايت حريم خصوصي افراد جامعه و جلوگيري از نقض آن همواره مورد تاکيد رئيس جمهور و اين وزارتخانه بوده و سياست ما ادامه اين مسير در سال‌هاي آينده با جديت بيشتر است. لازمه رشد سرويس هاي بومي و تعامل سازنده با سرويس‌دهنده‌هاي بين‌المللي، احترام به حقوق کاربران بوده و تاکيد ما نيز بر رعايت الزامات فرهنگي جامعه و حفظ حريم خصوصي به عنوان دو بال توسعه سرويس‌هاي مجازي است. رئيس جمهور در اظهارات خود بيان کرده بود که ما حق نداريم در زندگي خصوصي مردم دخالت کنيم. وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، امين مردم است و مردم به آن‌ها اعتماد کرده‌اند. ما بايد از ابزار، بهترين استفاده‌ها را ببريم و مانع از سوءاستفاده از آن‌ها شويم. اگر هر کاري که انجام مي‌دهيم در نهايت باعث شود امنيت زندگي مردم پايين بيايد، ما به اهداف خود نرسيده‌ايم. در هر صورت مشخص نيست زيرساخت‌هاي کشورمان تا چه اندازه‌اي براي انتقال سرورهاي پيام رسان ها و شبکه هاي اجتماعي خارجي آمادگي دارند. از سوي ديگر آيا مديران تلگرام در نهايت حاضر به اين همکاري خواهند شد يا مسئولان کشورمان ناچار به فيلتر کردن اين پيام رسان مي‌شوند؟ همچنين اين موضوع مطرح است که اين انتقال تا چه حد موجب نگراني کاربران از زير سوال رفتن حريم خصوصيشان مي‌شود؟ آن‌چه که واضح است، انتقال سرورهاي اين پيام رسان محبوب به داخل کشور به تصميم‌گيري چندين مرجع وابسته است و بايد ديد سرنوشت اين موضوع به کجا ختم خواهد شد؟ مطالب جذاب، داغ و آموزشي فناوري اطلاعات در کانال تلگرامي «آي تي»