شبکه ملی اطلاعات موردنظر وزیر ارتباطات چقدر با هدف اصلی فاصله دارد؟

مهر/ در حاليکه به زعم وزير ارتباطات شبکه ملي اطلاعات با پيشرفت خوبي به سمت تکميل شدن مي رود اما کارشناسان معتقدند که اين پروژه زمان بندي عملياتي ندارد و پيشرفت ها آنطور که بايد محسوس نيست.

وزير ارتباطات به تازگي در يک برنامه تلويزيوني گزارش جديدي از پيشرفت شبکه ملي اطلاعات و تحقق اهداف آن ارائه کرده و قول تکميل نهايي اين پروژه را تا پايان دولت دوازدهم داده است.

آنطور که محمدجواد آذري جهرمي گفته است طبق سند مصوب شوراي عالي فضاي مجازي، شبکه ملي اطلاعات داراي ۲۳ جز زيرساختي است که حدود ۵۷ درصد آن تکميل شده، ۱۹ درصد در حال تکميل و ۲۴ درصد آن هنوز مستقر نشده است. در همين حال اين شبکه داراي ۲۹ جز خدماتي و محتوايي است که ۴۰ درصد آن تکميل، ۴۷ درصد آن در حال تکميل و ۱۷ درصد نيازمند استقرار است.

با اين حال مطابق آنچه که وزير ارتباطات از ارزيابي مرکز ملي فضاي مجازي مي‌گويد پيشرفت اين شبکه نسبت به اهداف عملياتي مدنظر ۲۵ درصد بوده که اين ميزان از آذرماه سال ۹۸ تاکنون و پس از تاکيدات مقام معظم رهبري در لزوم تسريع در اجراي اين پروژه ۱۵ ساله محقق شده است.

به گفته وي، برنامه عملياتي و زمان بندي مشخصي براي تکميل اقدامات شبکه ملي اطلاعات در دست انجام است و ايران دومين مقام در نرخ توسعه فناوري اطلاعات در دنيا را به خود اختصاص داده و متوسط مجموع سرعت اتصال اينترنت ثابت و موبايل، ۷ مگابيت بر ثانيه در کشور است.

وزير ارتباطات در اين اظهارات نزول چند پله‌اي ايران در رتبه بندي جهاني دولت الکترونيک را قبول ندارد و معتقد است که بر اساس ارزيابي ۲ ساله، رتبه جهاني ما از ۱۰۶ به ۸۱ رسيده است. اما ارزيابي جديد به دليل تغيير برخي پارامترها و انطباق آنها با سند ۲۰۳۰ صورت گرفته بود که در يکي از شاخص‌ها افت داشتيم اما براي ما مساله زياد مهمي نبود.

آذري جهرمي از عملکرد فعاليت پيام‌رسان‌هاي بومي نيز در کشور دفاع کرده و معتقد است که وضعيتمان مطلوب‌تر از سابق است. با اين حال در پاسخ به اين پرسش که چرا با پيام‌رسان‌هاي خارجي براي تبعيت از قوانين ايران، وارد مذاکره نمي‌شويد، گفته است که « به لحاظ تحريم‌ها، هرگونه همکاري شرکت‌هاي IT با ايران منع شده است. بنابراين براي تعاملات بين‌المللي و مذاکره محدوديت داريم.»

با وجود دفاع وزير ارتباطات از اقدامات صورت گرفته در وزارتخانه متبوعش طي ۳ سال گذشته، کارشناسان معتقدند که پيشرفت‌هاي ذکر شده آنطور که بايد ملموس نيست و بسياري موارد با حالت مطلوب فاصله دارد. براي مثال به غير از زيرساخت‌هاي ارتباطي که ارتباطات نسبتاً پايداري دارد، اين شبکه از حيث خدمات دهي آنطور که بايد مطلوب نيست.

در زمينه خدمات دولت که بايد روي شبکه ملي اطلاعات ارائه شود و نيز خدمات پايه‌اي که روي شبکه ملي اطلاعات تکليف شده به رغم هزينه‌هاي چندميلياردي، رشدي قابل قبولي ديده نمي‌شود و در مورد بحث مربوط به پيام‌رسان‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي که اين روزها يکي از پرچالش‌ترين موضوعات فضاي مجازي کشور است نيز، راه حلي ارائه نشده است.

ساختار منسجمي براي شبکه ملي اطلاعات در وزارت ارتباطات وجود ندارد

محمدحسن انتظاري، عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي در گفتگويي با اشاره به اعداد و ارقامي که وزير ارتباطات از تحقق شبکه ملي اطلاعات عنوان مي‌کند، مي‌گويد: اين اعداد و ارقام چيزي را ثابت نمي‌کند. تا زماني که گزارش کتبي بر مبناي يک برنامه عملياتي ارائه نشود، نمي‌توان در مورد پيشرفت کار قضاوت کرد چرا که مبناي مشخصي ندارد.

وي افزود: وزارت ارتباطات بايد در يک برنامه عملياتي با زمان بندي مشخص بگويد که چه فعاليت‌هايي را در چارچوب معماري شبکه ملي اطلاعات و بر اساس مدل مفهومي آن انجام مي‌دهد؛ مبناي ما مدل مفهومي و معماري شبکه ملي اطلاعات است، پس از آن مي‌توان گفت که آيا اين پروژه پيشرفتي داشته و يا خير.

انتظاري با تاکيد بر اينکه روش وزارت ارتباطات در رابطه با اعلام گزارش پيشرفت شبکه ملي اطلاعات روش درستي نيست، گفت: طراحي زمان بندي برنامه عملياتي شبکه ملي اطلاعات بر اساس مدل‌هاي استانداردي که در دنيا براي پروژه‌هاي بزرگ صورت مي‌گيرد، انجام نشده و فعاليت‌هايي که براي تحقق اهداف اين شبکه مي‌شود، داراي شناسنامه مشخصي نيست به همين دليل گزارشات آنطور که بايد ارائه نمي‌شود.

وي گفت: ساختار منسجمي در زمينه شبکه ملي اطلاعات در وزارت ارتباطات ديده نمي‌شود و به نوعي همه چيز در جاهاي مختلف اين وزارتخانه پراکنده است.

عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي با بيان اينکه از نتايج ارزيابي مرکز ملي فضاي مجازي نسبت به پيشرفت شبکه ملي اطلاعات اطلاعي ندارم، اضافه کرد: از نظر بنده، اعلام پيشرفت درصدي معنايي ندارد؛ ما بايد در داخل برنامه و مطابق با زمان بندي بگوييم کدام قسمت‌ها جلو رفته و پيشرفت داشته است. اما آنچه که واضح است اين است که در طرح کلان شبکه ملي اطلاعات، زمان بندي برنامه‌هاي عملياتي اعلام نشده است. فقط گفته شده که اين اهداف بايد در سال‌هاي ۱۴۰۰ و ۱۴۰۴ محقق شود اما اينکه اين اهداف هر يک در چه زمان بندي و با چه رويکردي و چگونه محقق خواهد شد، مشخص نيست و برنامه‌اي براي آن ديده نشده است.

انتظاري با تاکيد بر اينکه بدون برنامه زمان بندي، گزارش دادن معنايي ندارد و معناي گزارش پيشرفت، برنامه عملياتي زمان بندي شده در چارچوب معماري پروژه است، خاطرنشان کرد: براي مثال وقتي مي‌گوييم ديتاسنتر راه اندازي مي‌کنيم بايد ظرفيت، مشخصات، مراکز ارتباطي و ساير ويژگي‌ها و عملکرد آن به صورت مستند ارائه شود تا بتوان در مورد آن قضاوت کرد.

وي با بيان اينکه شبکه ملي اطلاعات و اهداف آن بايد ذيل اهداف کلان حکمراني در فضاي مجازي در کشور پياده سازي شوند، ادامه داد: هدف نهايي اين است که بايد يک سري نظامات منبعث از نظام حکمراني در کشور داشته باشيم. اما اين مقوله به طور جدي در دستور کار شوراي عالي فضاي مجازي قرار نگرفته است. از پيش نويسي که آقاي وزير ارتباطات در اين باره گفته‌اند اطلاعي ندارم و اصولي به اعضاي حقيقي در اين رابطه ارائه نشده است.

بهانه تحريم براي عدم ساماندهي پيام‌رسان هاي خارجي مساله درستي نيست

دبير سابق شوراي عالي فضاي مجازي در مورد دلايلي که در خصوص عدم ساماندهي فعاليت پيام‌رسان‌هاي خارجي از سوي وزير ارتباطات مطرح شده است، گفت: ما در شوراي عالي فضاي مجازي، مصوبه ساماندهي پيام‌رسان‌هاي اجتماعي را نزديک به ۳ سال است که تصويب کرديم و اين مصوبه به وزارتخانه‌هاي ارتباطات و ارشاد و ساير بخش‌هاي مرتبط ابلاغ شده است. اما در طول اين ۳ سال، اين مصوبه را اجرا نکرده‌اند.

وي با بيان اينکه بهانه تحريم براي عدم ساماندهي پيام‌رسان هاي خارجي مساله درستي نيست، گفت: وزارت ارتباطات مي‌توانست اين فعاليت‌ها را به نحو ديگري جلو ببرد اما هيچ‌گونه اقدامي در رابطه با آن مصوبه انجام نداده است. سوال اين است که براي پياده سازي اين مصوبه چه اقداماتي انجام دادند؟ به نظر مي‌رسد اگر اقدامات مربوطه انجام شده بود هم اکنون نياز به طرح جديد مجلس در زمينه پيام‌رسان‌هاي اجتماعي نبود.

انتظاري با اشاره به موضوع تحريم به عنوان مانعي بر سر راه تعامل با ساير کشورها که از سوي وزير ارتباطات مطرح شده است، تاکيد کرد: همه کشورهاي دنيا مسائل و مشکلاتي دارند اما آن را مديريت مي‌کنند. آيا معني اين دليل اين است که ما بايد کشور را در مقابل پيام‌رسان‌هاي خارجي بي پناه رها کنيم؟ اين‌طور که نمي‌شود يک مقام دولتي بگويد که به بن بست رسيده‌ايم؛ بايد راه حل ديگري پيشنهاد کنند.

با استقلال ۱۰۰ درصدي در شبکه ملي اطلاعات فاصله داريم

رسول جليلي عضو ديگر شوراي عالي فضاي مجازي نيز در گفتگويي با اشاره به آمارهاي رشدي که از سوي وزير ارتباطات عنوان شده است، اظهار داشت: اينکه ميزان دقيق و يا نادقيقي از پيشرفت شبکه ملي اطلاعات اعلام شود مساله مهمي نيست. بر فرض صحت ۱۰۰ درصدي ادعاي ۲۵ درصدي پيشرفت شبکه ملي اطلاعات طي ماه‌هاي اخير، آنچه که مهم است ما بايد شبکه‌اي داشته باشيم که استقلال ما را در زيرساخت اصلي فضاي مجازي فراهم کند که هم اکنون با اين هدف فاصله داريم.

وي با بيان اينکه تا زماني که براي برآوردن نيازهاي اداري، کسب و کار و نياز کاربرانمان به شبکه‌هاي ديگري وابسته باشيم، يعني اين استقلال به وجود نيامده است، گفت: اعلام درصد عددي پيشرفت، جاي بحثي ندارد؛ چرا که زماني نيز عدد پيشرفت ۸۰ درصدي شبکه ملي اطلاعات مطرح شده بود اما شواهد نشان مي‌داد که اين عدد محقق نشده است. بنابراين هم اکنون نيز اين اعداد داراي اهميت نيستند و بايد ديد کاربردهاي شبکه ملي اطلاعات نسبت به گذشته تا چه حد براي مردم ملموس شده است.

عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي با تاکيد بر اينکه شبکه ملي اطلاعات فعلي هنوز با شبکه اي که استقلال ما را فراهم کند فاصله دارد، گفت: اين سوال مطرح مي‌شود که اگر تحريمي از طرف امريکا و کشورهاي غربي صورت بگيرد آيا همه زيرساخت‌هاي فضاي مجازي داخلي ما کار مي‌کند و ما مي‌توانيم بدون اتکاي به اينترنت، سرويس‌هاي لازم را به اقشار مختلف از دانش آموزان و دانشگاهيان تا بانک‌ها، بخش خصوصي و خدمات پلتفرمي، ارائه دهيم.

نگران هفته اول مهر دانشگاه‌ها و مدارس هستيم

وي با اشاره به آغاز سال تحصيلي جديد مدارس ادامه داد: بايد ديد مدارس تا چه حد توانستند با کيفيت خوب و بدون اتکا به نرم افزار و سکوهاي خارجي از آموزش مجازي استفاده کنند. بنده به عنوان يک معلم دانشگاه، نگران هفته اول مهر هستم که علاوه بر مدارس، دانشگاه‌ها نيز برقرار مي‌شود و به طور قطع در ساعات پيک ترافيک، با مشکلات ارتباطي و قطع ارتباطات کلاس‌هاي درس آنلاين مواجه خواهيم شد.

جليلي با بيان اينکه انتظار اين نيست که وزارت ارتباطات با اين بودجه و نيروي انساني محدود به تنهايي صفر تا ۱۰۰ کار را انجام دهد، گفت: بهتر است اعلام شود که کدام بخش‌ها نياز به سرمايه گذاري دارد و اپراتورهاي ارتباطي را براي سرمايه گذاري ترغيب کند. به هر ترتيب وزارت ارتباطات به عنوان تنظيم گر و مجري اصلي شبکه ملي اطلاعات، بايد همه منابع را حتي منابع سرمايه گذاري خارج از کشور را فراهم کند تا ما بتوانيم شبکه‌اي در خور نيازهاي جامعه داشته باشيم.

عضو شوراي عالي فضاي مجازي با اشاره به اينکه مسئوليت ساخت شبکه ملي اطلاعات ۱۰۰ درصد بر عهده وزارت ارتباطات است، گفت: اين وزارتخانه بايد برنامه‌اي تنظيم کرده و از اپراتورها بخواهد اين پروژه را پيش ببرند. اپراتورهاي ارتباطي که از وزارت ارتباطات مجوز فعاليت دارند، بخش بزرگي از لايه‌هاي زيرساخت ارتباطي و اطلاعاتي و حتي خدمات پايه نرم افزاري شبکه ملي اطلاعات محسوب مي‌شوند.

با کيفيت مطلوب پهن باند فاصله داريم

وي در خصوص متوسط سرعت اينترنت در کشور که از سوي وزير ارتباطات «۷ مگابيت بر ثانيه عنوان شده است»، نيز گفت: سوال اين است که عددي که گفته مي‌شود در چه ساعتي از شبانه روز محاسبه شده است. چرا که هم اکنون سرعت اتصال کاربران پايدار نبوده و استمرار نداشته و در هر ساعتي از شبانه روز وضعيت دسترسي کاربران به يک نحو است. اگر قرار است متوسط سرعت اعلام شود بهتر است که وضعيت سرعت در ساعت پيک ترافيک به ازاي هر مشترک اعلام شود.

جليلي تاکيد کرد: مهم اين است که ما بتوانيم به شکل مستمر و در ساعت شلوغي به همه کاربران حدود ۷ مگابيت پهناي باند سرعت بدهيم و اين ميانگين خيلي تغييري نکند. اما آنچه که از شواهد برمي‌آيد اين است که با کيفيت مطلوب پهن باند در شبکه ملي اطلاعات فاصله داريم و بايد اين فاصله کم شود تا به يک سطح خوبي از کيفيت در مصرف پهناي باند برسيم. اگر يک لحظه سرعت دسترسي خوب باشد و در ساعتي ديگر، اين کيفيت افت کند، کاربران ناراضي خواهند بود و اين نشان مي‌دهد که از شاخص مدنظر فاصله داريم.

وي با بيان اينکه زحمات وزارت ارتباطات را قدر مي‌نهيم اما نمي‌گوييم وضعمان خوب است، خاطرنشان کرد: نسبت به وضع مطلوبي که روز به روز با ارتقاي فناوري و افزايش انتظارات کاربران بالا مي‌رود، فاصله داريم و بايد تلاش کنيم اين فاصله کم شود.

تحريم بهانه است؛ عدم مذاکره با پيام رسانه‌اي خارجي از بي عرضگي ما است

عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي در خصوص در عدم همکاري شرکت‌هاي پيام رسان با ايران به دليل تحريم که از سوي وزير ارتباطات مطرح شده است، نيز گفت: اين بهانه است. من اصلاً بهانه را براي عدم مذاکره با پيام‌رسان‌هاي خارجي که در حد چند ده ميليوني در ايران فعاليت دارند قبول ندارم. چرا که معتقد هستم همانطور که دولت ترکيه به تازگي مصوبه‌اي را براي دريافت مجوز پيام‌رسان‌هاي خارجي وضع کرده و از آن دفاع مي‌کند، ما نيز مي‌توانيم اين قوانين و مقررات را در کشور داشته باشيم.

وي گفت: ما چند سالي است که مصوبه ساماندهي پيام‌رسان‌ها را در شوراي عالي فضاي مجازي مصوب کرده‌ايم اما بدون اجرا روي زمين باقي مانده است. تحريم بهانه است. اينکه يک طرف ما را تحريم کند اما بر ما حاکميت کند و ما نتوانيم مذاکره کنيم اين از بي عرضگي ما است.

جليلي تاکيد کرد: بايد در مقابل پيام‌رسان خارجي که ما را تحريم مي‌کند و حاضر به مذاکره با ما نيست، اقتدار نشان داد. اينها در کشور ما فعال هستند و دروازه کشور و پهناي باند زيادي در اختيارشان گذاشته‌ايم. بايد به آنها بگوييم اگر مذاکره نکنند تحريمشان مي‌کنيم.

به جاي دولت الکترونيکي، مردم را از ادارات به دفاتر پيشخوان کشانده‌ايم

عضو شوراي عالي فضاي مجازي در خصوص نزول جايگاه جهاني دولت الکترونيکي ايران به دليل عدم تحقق يکي از شاخص‌هاي سند ۲۰۳۰ گفت: من در اين خصوص اطلاعي ندارم اما به عنوان يک شهروند اگر بخواهم در خصوص دريافت خدمات دولت الکترونيکي نظر بدهم، مي‌توانم بگويم که وضعمان طي دو سال گذشته بهتر نشده است.

وي با بيان اينکه در خصوص ارتقاي وضعيت دولت الکترونيکي مردم مي‌توانند نظر بدهند که وضع‌مان نسبت به قبل چقدر بهتر شده است، افزود: در حال حاضر به عنوان يک شهروند حس نمي‌کنم که سرويس‌هاي بهتري را از پارسال تا امسال براي مراجعه به ادارات دولتي دريافت کرده‌ايم.

جليلي با اشاره به اينکه در ايام کرونا چقدر مردم به دفاتر پيشخوان فرستاده شده‌اند، افزود: مگر فرستادن مردم به دفاتر خدمات، دولت الکترونيکي محسوب مي‌شود؟ اينکه مردم را براي دريافت خدمات از ادارات دولتي به دفاتر پيشخوان خدمات کشانده‌ايم، پيشرفت محسوب مي‌شود؟

عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي با تاکيد بر اينکه فرآيند دولت الکترونيکي به اين معني است که خدمات به صورت الکترونيکي به هم متصل باشند و نيازي به مراجعه حضوري نباشد، گفت: هم اکنون شاهد هستيم که مردم مجبور به مراجعات متعدد براي پر کردن فرم و کپي و تصوير شناسنامه و کارت ملي در دفاتر پيشخوان هستند. مستقل از شاخص‌هايي که اعلام مي‌شود پيشرفتي در الکترونيکي شدن فرآيندهاي ارائه خدمات دولتي و نيمه دولتي براي عموم مردم ديده نمي‌شود و آنچه که در فرآيند دولت الکترونيکي در کشور ما اتفاق مي‌افتد با آنچه که در دنيا مدنظر است، متفاوت است.

---

بازار

---

در کانال آي‌تي و ™CanaleIT هم کلي عکس و ويدئوي دسته اول و جذاب داريم