تاثیر استفاده از گوشی‌های هوشمند بر افسردگی سالمندان

سالمندي دوره حساسي از زندگي است چرا که در اين دوران انسان بيشتر در معرض تهديدات بالقوه نظير بيماري‌هاي مزمن، تنهايي و انزوا قرار مي‌گيرد و افزايش سن با برخي از اختلالات و ناتواني‌هاي رواني همراه است. اختلالات رواني نيز  در سالمندان، شايع است و اختلالات شناختي و افسردگي از شايع‌ترين اين اختلالات هستند.

برخي متخصصين معتقدند، افرادي که سطح سلامت پايين‌تري دارند و به خصوص از ضعف سلامت رواني رنج مي‌برند، شبکه اجتماعي کوچک‌تر و در نتيجه دوستان صميمي کم‌تري دارند. مطالعاتي نشان داده‌اند که استفاده از برنامه‌هاي گوشي‌هاي هوشمند مي‌توانند به عنوان روشي جديد براي کنترل افسردگي استفاده شوند.

در مورد تاثيرات استفاده از اينترنت، نتايج متناقضي وجود دارد. برخي از مطالعات استفاده از اينترنت را باعث توسعه روابط اجتماعي و کاهش احساس تنهايي فرد مي‌دانند و برخي به اين نکته اشاره دارند که به علت کاهش روابط چهره به چهره، افزايش استفاده از اينترنت مي‌تواند تاثيري معکوس داشته باشد.

از آن‌جايي که در مورد ميزان و نحوه استفاده سالمندان ايراني از گوشي‌هاي هوشمند و اينترنت مطالعه‌اي انجام نشده است، در نتيجه از تاثير اين ابزار بر افسردگي اين گروه، اطلاعات کمي وجود دارد. به همين دليل پژوهشگران نقش استفاده از گوشي‌هاي هوشمند در ميزان افسردگي سالمندان بازنشسته را مورد بررسي قرار دادند.

«نوشين يوشني»؛ پژوهشگر مرکز تحقيقات عوامل اجتماعي موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکي شهيد صدوقي يزد و «سکينه گرايلو»؛ پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکي گلستان به همراه همکارانشان در اين مطالعه مشارکت داشتند.

در اين مطالعه ۴۰۸ نفر از سالمندان بازنشسته بخش دولتي شهر يزد به صورت تصادفي انتخاب شدند. معيارهاي ورود به اين مطالعه شامل؛ سن بالاي ۶۰ سال، سکونت در شهر يزد، عدم ابتلا به بيماري‌هاي رواني، عدم ابتلا به ناشنوايي و تمايل به شرکت در مطالعه بود. همچنين سالمنداني که معلوليت شديد داشتند و به هر دليل قادر به پاسخ‌گويي نبودند، از مطالعه خارج شدند.

براي جمع‌آوري داده‌ها در اين مطالعه از پرسش‌نامه اطلاعات جمعيت‌شناختي (جنسيت، سن، تاهل، تحصيلات و ...) و مقياس افسردگي سالمندان استفاده شد.

ميانگين سني سالمندان مورد مطالعه؛ ۶۷.۸۵ سال و حداقل و حداکثر سن به ترتيب ۶۰ و ۹۰ سال بود. ۳۸.۴ درصد (۶۰ نفر) از شرکت‌کنندگان  دليل استفاده از تلفن همراه را دريافت اطلاعات و آگاهي ذکر کردند و ۳۲.۲ درصد (۳۷ نفر) از اين ابزار جهت سرگرمي استفاده مي‌کردند.

طبق يافته‌هاي اين مطالعه شدت افسردگي در سالمنداني که از گوشي هوشمند استفاده مي‌کردند کم‌تر از افرادي بود که داراي گوشي هوشمند نبودند و تقريبا نيمي از افراد شرکت‌کننده در اين پژوهش، افسردگي نداشتند. در اين مطالعه؛ ميانگين افسردگي در زنان بيشتر از مردان بود و افرادي که تحصيلات زير ديپلم داشتند و از گوشي هوشمند بهره‌مند نبودند، ميزان افسردگي بيشتري داشتند.

به گفته پژوهشگران اين مطالعه؛ با توجه به نقش مثبت گوشي‌هاي هوشمند در کاهش افسردگي سالمندان بايد برنامه‌هاي موردنياز سالمندان از طريق شبکه‌هاي مجازي طراحي شود. استفاده متناسب و متوسط ممکن است براي بهبود وضعيت روحي و رواني کمک‌کننده باشد.

اين محققان مي‌گويند: «از نتايج اين مطالعه مي‌توان براي برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري مناسب در زمينه مشکلات دوره سالمندي از جمله تنهايي و افسردگي سالمندان استفاده کرد، زيرا با دگرگوني‌هاي اين دوره از زندگي، نيازهاي رواني-جسمي- اجتماعي سالمندان دستخوش تغيير مي‌شود و بايد تغييرات و نيازهاي تازه ايجاد شده را مد نظر قرار داد. همچنين با استفاده از برخي آموزش‌ها مي‌توان افسردگي و ديگر عوارض اين دوران را کاسته و آن را به دوره‌اي مطلوب براي سالمندان تبديل کرد و با سياست‌گذاري دولتي سبب ارتقاي کيفيت زندگي آنان شد».

اين مطالعه، طرح تحقيقاتي تصويب شده در مرکز تحقيقات سلامت سامندي و کميته اخلاق در پژوهش دانشکده بهداشت يزد است. نتايج اين پژوهش پاييز سال جاري به صورت مقاله علمي پژوهشي با عنوان «نقش استفاده از گوشي‌هاي هوشمند در ميزان افسردگي سالمندان بازنشسته» در فصل‌نامه آموزش بهداشت و ارتقاي سلامت منتشر شده است.