شارژ اولیه باتری؛ افسانه یا حقیقت؟

زوميت/اگر هنوز درباره‌ي درستي يا نادرستي شارژ اوليه ۸ ساعته قبل از استفاده از گوشي يا تبلت جديد شک داريد، اين مقاله به سوالات شما جواب مي‌دهد و توصيه‌هايي هم درمورد افزايش طول عمر باتري دارد.
   
حافظه‌ي ماهي قرمز فقط سه ثانيه است. آفتاب‌پرست براي استتار رنگ پوستش را عوض مي‌کند. باتري گوشي هوشمند جديد را بايد قبل از استفاده يک بار به‌طور کامل شارژ کرد. اين سه جمله چه وجه اشتراکي با يکديگر دارند؟ درست است؛ هر سه تاي آن‌ها افسانه‌اي بيش نيستند.

به جز دو جمله‌ي اول (حافظه‌ي ماهي قرمز گاهي تا چند ماه هم دوام مي‌آورد و آفتاب‌پرست رنگش را براي تنظيم دماي بدن و برقراري ارتباط با آفتاب‌پرست‌هاي ديگر عوض مي‌کند، نه استتار)، باوري که بين بسياري از افراد در مورد شارژ اوليه‌ي باتري وجود دارد، ريشه در حقيقت دارد؛ حقيقتي که البته با پيشرفت تکنولوژي ديگر وارد نيست.

زماني‌که نياز بود باتري قبل از استفاده‌ي دستگاه، يک بار به‌طور کامل شارژ شود، به دوره‌ي محبوبيت باتري‌هاي نيکل–کادميم (معروف به نيکاد Ni-Cd) در دهه‌ي ۷۰ و ۸۰ ميلادي برمي‌گردد. اين نوع باتري را پيش از اولين استفاده بايد يک بار به‌طور کامل تخيله و دوباره به‌طور کامل شارژ مي‌کرد. سپس بايد به‌طور مرتب کامل شارژ مي‌شد؛ مثلا اگر باتري نيکل–کادميم به‌طور مداوم فقط تا ۷۵ درصد شارژ مي‌شد، گنجايش باتري به همان نسبت کم‌تر مي‌شد.

باتري‌هاي ليتيومي که امروزه در اغلب دستگاه‌هاي الکترونيکي از جمله گوشي‌هاي موبايل به کار مي‌روند، نياز به شارژ اوليه ندارند.

دليل ديگري که به شارژ اوليه نيازي نيست اين است که گوشي‌هاي همراه وقتي از جعبه بيرون مي‌آيند، معمولا حدود ۳۰ درصد شارژ دارند. اکثر باتري‌ها در کارخانه براي اطمينان از کيفيت، کاملا شارژ شده و سپس براي انتقال به مقصد تخليه‌ شارژ مي‌شوند. قوانين حمل‌و‌نقل هوايي به دلايل ايمني فقط اجازه مي‌دهد باتري تا ۳۰ درصد شارژ داشته باشد، اما در حمل‌و‌نقل زميني ممکن است شارژ باتري بيشتر باشد.

شارژ اوليه‌اي که چندان هم «اوليه» نيست

حتي بعد از پيشرفت در صنعت گوشي‌هاي هوشمند و گذر از باتري نيکاد به ليتيوم، توليدکنندگان، باتري‌هايشان را بدون شارژ و تست کردن به مقصد مي‌فرستادند. هر از چند گاهي هم دستگاهي با يک باتري معيوب به دست مشتري مي‌رسيد و خب اين اتفاق خوبي براي شرکت توليدکننده‌ي باتري نبود.

به همين خاطر بود که امروزه باتري‌ها يک بار در کارخانه‌ي توليد باتري و يک بار در کارخانه‌ي توليد گوشي به‌طور کامل شارژ مي‌شوند و اين به اين معني است که زماني‌که گوشي موبايل جديد به دستتان مي‌رسد، باتري آن براي تست و اطمينان از سلامت، چندين بار قبل از رسيدن به مغازه و خريد شما شارژ و تخليه شارژ شده است. پس اصولا پديده‌اي به‌نام «شارژ اوليه» آن‌طور که شما فکر مي‌کنيد، وجود ندارد. 

---

بازار

---

باتري ليتيوم‌يوني را بيشتر بشناسيد

امروزه باتري‌هاي قابل شارژ در تمام گوشي‌هاي هوشمند، تبلت‌ها، لپ‌تاپ و ديگر دستگاه‌هاي الکترونيکي از  نوع باتري‌هاي ليتيوم‌يوني هستند؛ بد نيست بدانيد بزرگ‌ترين توليدکننده و مصرف‌کننده‌ي باتري ليتيوم‌ در جهان، تسلا است.  

شايد برايتان سؤال شده باشد که فرايند شارژ و تخليه شارژ در باتري به چه صورت است؛ هنگامي که باتري در حال شارژ شدن است، يون‌هاي ليتيوم با بار مثبت ازطريق محلول الکتروليت در سلول باتري از يک الکترود (به اسم کاتد) به الکترود ديگر (آند) منتقل مي‌شوند و به اين ترتيب الکترون‌ها در قسمت آند که سمت منفي باتري است، متمرکز مي‌شوند. وقتي که باتري تخيله شارژ مي‌شود، برعکس اين فرايند اتفاق مي‌افتد و الکترون‌هاي جمع شده در سمت آند ازطريق مدارهايي که خارج از باتري هستند، به حرکت درآمده و دستگاه الکترونيکي را به کار مي‌اندازند.

طي سال‌ها، دانشمندان فرمول ترکيب شيميايي داخل باتري‌هاي ليتيومي را کمي دستکاري کردند تا ماندگاري بيشتري داشته باشد، سريع‌تر شارژ شود و بازدهي آن افزايش يابد. البته همه‌ي اين دستکاري‌ها و بهبودبخشي‌ها هنوز موفق نشده باتري‌هاي مادام العمر توليد کند چرا که چرخه‌ي شارژ کردن، تخليه شارژ و شارژ دوباره مانند تمام چيزهاي ديگر ساخت بشر، به تعداد محدودي مي‌تواند ادامه پيدا کند. اين محدوديت در باتري‌هاي مختلف، متفاوت است اما اکثر باتري‌هاي قابل شارژ بين دو تا سه سال عمر مي‌کنند.

اين عمر کوتاه هم به خاطر ماهيت واکنش‌هاي شيميايي است که در آند و کاتد اتفاق مي‌افتد. در اثر اين واکنش‌ها، لايه‌هاي نازکي از اتم‌هاي عايق تشکيل مي‌شود که از اثربخشي الکترودها مي‌کاهد. پس اگر براي عمر کوتاه باتري گوشي يا لپ‌تاپ قديمي‌تان دنبال مقصر مي‌گرديد، مقصر اصلي همين تجمع اتم‌ها روي الکترود است که جلوي حرکت الکترون‌ها را مي‌گيرد.

چگونه عمر باتري ليتيومي را افزايش دهيم؟

شايد شنيده باشيد که براي افزايش عمر باتري، بايد دستگاه را به محض بيرون آوردن از جعبه يک بار به‌طور کامل شارژ و تخليه شارژ کرد. اما واقعيت اين است که اين ترفند هيچ تأثيري بر باتري‌هاي امروزي ندارد. براي افزايش عمر باتري فقط توجه به يک نکته اهميت دارد: چگونگي شارژ کردن دستگاه.

اگر از آن دسته افرادي هستيد که فکر مي‌کنيد شارژ کامل براي عمر باتري بهتر از شارژ نسبي است و هنوز هم طبق همين باور، باتري گوشي يا لپ‌تاپ‌تان را شارژ مي‌کنيد، دست نگه داريد. طبق توصيه‌ي Battery University که وب‌سايت تخصصي اطلاعات مربوط به باتري است، بهترين روش براي افزايش عمر باتري، نيم‌شارژ کردن و تخليه شارژ نسبي است، چون در اين حالت فشار کمتري به باتري وارد مي‌شود. اين وب‌سايت توصيه مي‌کند که وقتي باتري در حال مصرف شدن است، اجازه دهيد ميزان شارژ به ۵۰ درصد برسد و بعد دوباره آن را به شارژ بزنيد. وقتي هم در حال شارژ باتري‌هاي ليتيومي هستيد، نبايد بگذاريد شارژ به ۱۰۰ درصد برسد.  

اگر هم باتري را ۱۰۰ درصد شارژ کرديد، شارژر دستگاه‌تان را از برق بکشيد و بگذاريد دستگاه از باتري استفاده کند. اين البته يک توصيه ايمني نيست چرا که باتري هاي ليتيومي طوري طراحي شده‌اند که حتي اگر در وضعيت شارژ کامل نگه داشته شوند، منفجر نخواهند شد. اما در بلند مدت، عمر دستگاه‌هاي الکترونيکي اگر در حالت شارژ کامل همچنان به برق وصل باشد، سريع‌تر به پايان مي‌رسد.

اگرچه نيم‌شارژ کردن و تخليه نسبي شارژ، عمر باتري را افزايش مي‌دهد، اما استثنا هم دارد. هر يک ماه يک بار اجازه دهيد باتري تا حد ۵ درصد خالي شود تا بتواند خودش را بازتنظيم يا همان کاليبره کند. اين مکانيزم کمک مي‌کند تا باتري لپ‌تاپ يا گوشي موبايل‌تان درصد دقيق‌تري از ميزان شارژ باقي‌مانده را به شما نشان دهد. حواستان باشد که نگذاريد باتري دستگاه به‌طور مداوم تا آخر خالي شود. از نظر سامسونگ، بهترين کار اين است که همواره باتري دستگاه‌تان را بالاي ۲۰ درصد نگه‌ داريد.

اين‌ها البته توصيه‌هايي براي افزايش عمر باتري است و اگر گوشي‌تان شب تا صبح در حال شارژ باشد، خطري براي شما ندارد. گوشي‌ها و لپ‌تاپ‌هاي جديد مکانيزم‌هايي دارند تا فشاري که در اين حالت به باتري وارد مي‌شود، کم‌تر شود. خبر خوب اينکه هر سال تغييرات و اصلاحات جزيي در تکنولوژي صورت مي‌گيرد و هربار که گوشي هوشمندتان را ارتقا مي‌دهيد، به باتري ليتيوم‌يوني مي‌رسيد که عمر طولاني‌تري دارد و شارژ بيشتري را در خود نگه مي‌دارد.

چگونه از باتري دستگاه خود بهتر مراقبت کنيم؟

در کنار پرهيز از شارژ و تخليه شارژ کامل که به باتري فشار مي‌آورد و از عمر آن کم مي‎کند، دقت کنيد که باتري ليتيومي را در معرض دماهاي بيش از حد گرم مثل داخل خودرو در فصل تابستان يا بيش از حد سرد در اتاق‌هايي که دماي بسيار پاييني دارند، قرار ندهيد چون سرما و گرماي شديد به عمر باتري صدمه مي‌زند. هنگام شارژ هم حواستان باشد دستگاه بيش از حد داغ نشود، که البته اگر توليدکننده‌ي لپ‌تاپ يا گوشي شما کارش را درست انجام داده باشد، نيازي نيست شما نگران اين موضوع باشيد.

نکته‌ي ديگري که بايد به آن توجه کنيد اين است که حتما از شارژر خودِ گوشي يا تبلت استفاده کنيد تا مطمئن شويد که صدمه‌اي به باتري وارد نمي‌شود و فرايند شارژ دستگاه به بهترين و کارآمدترين شکل ممکن انجام مي‌شود. شارژر اصلي دستگاه بهترين ضمانت براي حفظ سلامت و عمر مفيد باتري است.

اگر قصد داريد از لپ‌تاپ يا گوشي هوشمند خود به مدت طولاني استفاده نکنيد، طبق توصيه‌ي اپل و منابع ديگر، بايستي آن را تا ۵۰ درصد شارژ کنيد، سپس آن را خاموش کنيد و همان‌طور که قبلا گفته شد، در جاي بيش از حد گرم يا سرد قرار ندهيد.

بد نيست به دفترچه‌ي راهنماي دستگاه خود هم نگاهي بياندازيد تا با نکات بيشتري براي مراقبت از باتري آشنا شويد. با رعايت اين نکات مي‌توانيد عمر باتري دستگاه‌تان را تا زماني‌که قصد خريد دستگاه جديد را داريد، افزايش دهيد.

اگر شارژ اوليه افسانه است، چرا توليدکنندگان هنوز اصرار به ۸ ساعت شارژ کامل دارند؟

همان‌طور که گفته شد، گوشي‌هاي هوشمند جديد از باتري‌هاي ليتيوم‌يوني استفاده مي‌کنند و زماني‌که آن‌ها را از جعبه بيرون مي‌آوريد، معمولا تا نيمه شارژ هستند و شارژ کامل آن‌ها حدودا ۲ ساعت طول مي کشد و نيازي به شارژ اوليه ۸ ساعته نيست.

بااين‌حال، بعضي توليدکنندگان همچنان اصرار دارند که دستگاه جديد قبل از مصرف، ۸ ساعت شارژ شود. اين احتمالا به اين خاطر است که وقتي دستگاه را براي اولين‌بار روشن مي‌کنيد، درصد شارژي که نمايش داده مي‌شود، خيلي دقيق نيست. اگر ميزان شارژ کم‌تر از آني باشد که انتظار داريد و شروع به نصب برنامه کنيد، ممکن است در حين نصب، شارژ دستگاه تمام شده و خاموش شود. براي پرهيز از اين اتفاق، توليدکننده از شما مي‌خواهد که قبل از نصب برنامه و کارهاي ديگر، اول دستگاه را کامل شارژ کنيد تا براي بار اولِ استفاده از محصول شرکت، بهترين تجربه‌ي ممکن را داشته باشيد.

اين توصيه البته ريشه در باتري‌هاي قديمي نيکاد دارد که در آن‌ها از نيکل اکسي هيدروکسيد براي الکترود مثبت و از کادميم براي الکترود منفي استفاده مي‌شد. در بين سال‌هاي ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، هر عيبي که در باتري پيش مي‌آمد، معمولا گردن «حافظه‌ي چرخه‌اي» مي‌افتاد؛ يعني باتري در يادش مي‌ماند که چه ميزان انرژي در تخليه شارژ قبلي استفاده شده و اجازه‌ي تخليه بيشتر از اين مقدار را در چرخه‌هاي بعدي نمي‌داد. زماني هم که مصرف باتري از اين مقدار بيشتر مي‌شد، ولتاژ به‌طور ناگهاني مي‌افتاد انگار که مي‌خواست به اين اضافه‌کاري اعتراض کند. پيشرفت‌هايي که از آن زمان در صنعت باتري‌سازي اتفاق افتاده، عملا اين پديده‌ي «حافظه‌ي چرخه‌اي» را از بين برده است.

پس دفعه‌ي بعدي که گوشي موبايل جديدتان را از جعبه بيرون آورديد و از شدت هيجان يادتان رفت که اول آن را به‌طور کامل شارژ کنيد، اصلا نگران نباشيد. هيچ اتفاقي براي باتري ليتيوم گوشي هوشمند شما نخواهد افتاد. براي افزايش عمر باتري دستگاه هم به توصيه‌هايي که در اين مقاله گفته شد، عمل کنيد، خرافات مربوط به شارژ اوليه ۸ ساعته يا شارژ ۱۰۰ درصدي باتري را دور بريزيد و از تازه‌ترين پيشرفت‌هاي تکنولوژي لذت ببريد.  

در کانال آي‌تي و ™CanaleIT هم کلي عکس و ويدئوي دسته اول و جذاب داريم