گوگل چه بلایی سر کاربران ایرانی آورده است؟

داستان تحريم‌هاي گوگل و شرکت‌هاي آمريکايي عليه ايران داستان جديد نيست، با وجود اين، اين روزها بار ديگر خبري از مسدود شدن برخي از سرويس‌هاي گوگل براي کاربران ايراني شنيده مي‌شود که به نظر مي‌رسد از نتايج تحريم‌هاي قبلي آمريکا عليه ايران باشد، هرچند زواياي آن هنوز مشخص نيست.

در اين راستا ميلاد نوري -کارشناس فناوري اطلاعات- در گفت‌وگو با ما، درباره علت ‌بسته شدن سرويس‌هاي گوگل و ارتباط آن با تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران،‌ گفت: بايد اين نکته را ذکر کنيم که در اين موضوع تحريم جديدي رخ نداده است. کاربران ايراني از ماه‌ها و سال‌هاي گذشته به دلايل مختلف از برخي از اين سايت‌هاي مرتبط با گوگل تحريم شدند.

هدفمند کردن سيستم‌هاي تبليغاتي گوگل، اين بار دردسرساز شده است

وي ادامه داد: اين محدوديت جديد حدود هفت روز يا دو هفته پيش اتفاق افتاده و گوگل به دلايل مختلف، روش شناسايي مکان کاربر را براي تمام مردم دنيا تغيير داده است. قبلا از IP کاربران متوجه ايراني يا اروپايي بودن آن‌ها مي‌شد، اما به تازگي در مقاله‌اي که منتشر کرده، نوشته براي هدفمند کردن سيستم‌هاي تبليغاتي خود اين روش جديد را اعمال کرده است.

اين کارشناس فناوري اطلاعات درباره علت تغيير سياست گوگل توضيح داد: اين هدف به خاطر تبليغاتي است که مثلا در ويديوهاي يوتيوب يا ‌سرويس‌هاي AdMob و AdSense، در سايت‌ها بخش مي‌شود و گوگل‌ براي اينکه تبليغاتش مرتبط با مردم هر منطقه باشد، سيستم جديد خود را اجرايي کرده است تا بازدهي بيشتري بگيرد و به همين دليل شيوه شناسايي مکان کاربر را تغيير داده است.

نوري در ادامه اظهار کرد: ‌گوگل الان از ترکيبي از روش‌هاي مختلف استفاده مي‌کند و البته به‌صورت شفاف اعلام نکرده که از چه روشي استفاده مي‌کند تا موقعيت يک کاربر را تشخيص دهد. کارشناس‌ها حدس‌هايي زدند که از روي منطقه زماني گوشي يا لپ‌تاپ يا از فعاليت gmail يا گوگل‌مپ و مجموعه محصولاتي که گوگل دارد، متوجه شود.

وي درباره اينکه چرا برخلاف گذشته، با استفاده از وي‌پي‌ان هم نمي‌توان به اين سرويس‌ها دسترسي پيدا کرد، توضيح داد: اگر قبلا با استفاده از VPN و تغيير آي‌پي، مي‌توانستيم با IP کشورهاي ديگر از محصولات گوگل استفاده کنيم اما الان گوگل با استفاده از IP کشورهاي ديگر هم متوجه مي‌شود کاربر ايراني هستيم. البته اين روش، تحريم مستقيم براي محدود کردن کابران ايراني نيست و کشورهاي ديگري هم هستند که مورد تحريم‌هاي آمريکا قرار گرفته‌اند، اما اين موضوع باعث شده نتوانيم از سرويس‌هايي که قبلا تحريم شده‌اند، استفاده کنيم.

سرويس جديدي از سوي گوگل تحريم نشده است

اين کارشناس فناوري اطلاعات با تاکيد بر اينکه سرويس جديدي از سوي گوگل تحريم نشده، بيان کرد: همه سرويس‌هايي که اکنون دسترسي به آن سخت‌تر و يا غيرممکن شده، قبلا هم با IP ايران دسترسي به آنها امکان‌پذير نبود. فقط ايراني‌ها با VPN‌هاي مختلف مي‌توانستند به اين سرويس‌ها دسترسي پيدا کنند، اما الان با اين تغيير روش، دچار مشکل شده‌اند و وي‌پي‌ان‌ها هم ديگر کارايي ندارند.

نوري درباره سرويس‌هايي که با روش جديد از دسترسي ايراني‌ها خارج شده‌اند، عنوان کرد: مهم‌ترين مشکل مربوط به تبليغات و کسب درآمد از يوتيوب است. کاربران ايراني که در يوتيوب کانال داشتند و از اين راه درآمدزايي مي‌کردند دچار مشکل شدند که تعدادشان هم کم نيست. يکي از مهمترين محدوديت‌ها مربوط به گوگل آناليتيکس (Google Analytics) است که افراد در حوزه کسب‌وکار از اين سيستم براي تعداد بازديدها و آناليز کاربران خود استفاده مي‌کنند. دسترسي به ابزارهايي مانند فايربيس (Firebase) که زيرمجموعه کاربردي دارد و برنامه‌نويس‌ها از آن استفاده مي‌کردند، محدود شده است. داکيومنت‌هاي اندرويد هم از جمله اين موارد هستند و گسترده اين محدوديت‌ها بسيار گسترده است.

وي ادامه داد: گوگل کلاود (سرويس ذخيره‌سازي ابري گوگل) است که به شرکت‌هاي مختلفي سرويس مي‌دهد و از جمله باعث شده نرم‌افزارهاي مختلفي مانند اسپاتيفاي (Spotify) از دسترس خارج شوند. اسپاتيفاي يا بسياري از سايت‌ها و نرم‌افزارهاي ديگر مستقيما سرويس گوگل نيستند اما چون از زيرساخت ابري گوگل (گوگل کلاود) استفاده مي‌کنند، دسترسي به اين سايت‌ها هم براي کاربر مختل شده است.

برخي افراد همچنان با وي‌پي‌ان به سرويس‌هاي گوگل دسترسي دارند

اين کارشناس فناوري اطلاعات با بيان اينکه فعلا با برخي از VPNها مي‌توان به اين سرويس‌ها دسترسي پيدا کرد، گفت: هنوز مشخص نيست که گوگل اين محدوديت‌ها روي اکانت افراد است يا خير. بعضي از افراد از VPNهاي مختلف استفاده کرده‌اند، اما همچنان در حساب کاربري خود به اين سرويس‌ها دسترسي ندارند. بعضي‌ افراد از VPNهاي شخصي استفاده کردند که توانستند به اين سرويس‌ها دسترسي داشته باشند. بنابراين هنوز به‌طور قطع نمي‌توان گفت که چطور اين اتفاق رخ داده است.

نوري درباره چاره حل اين مشکل بيان کرد: يک سري از تحريم‌ها تحت قوانين کشور آمريکا است. سيستم‌هاي مالي مانند «گوگل‌پي» مانند خدماتي از جمله «پي‌پل»، «مسترکارد»، «ويزاکارت» هستند که به علت تحريم‌ها امريکا به هيچ وجه قابل استفاده نيستند، مگر اينه آمريکا قانوني وضع کند يا اينکه اين سرويس‌ها، از برخي سازمان‌ها مانند «اوفک» مجوز ارائه خدمت بگيرند، همانطور که «گيت‌هاب» اين مجوز را گرفت و توانست به کاربران ايراني دسترسي بدهد.

وي ادامه داد: سرويس‌هاي تبليغاتي مانند AdMob و AdSense که مستقيما مربوط به مراودات مالي است، از قبل به دليل تحريم‌هاي آمريکا ممنوع بوده و نمي‌توان براي آنها کاري کرد، اما يک سري ابزارها مانند گوگل آناليتيکس، فايربيس يا اندرويد استوديو و گوگل‌کلاود که براي کاربران عادي است، حتي طبق تحريم‌هاي آمريکا براي ايرانيان هم در گذشته به اشتباه تحريم شده بودند.

کارمندان ايراني گوگل به دنبال حل مشکل هستند

اين کارشناس فناوري اطلاعات با اشاره به گفت‌وگو با برخي از کارمندان گوگل از طريق «کلاب هاوس» درباره اين مشکل بيان کرد: آنها گفتند علت تحريم برخي از نرم‌افزارها مانند سرويس‌هاي آناليتيکس، استفاده از بلک‌ليست مشترک است، اينکه گوگل براي سرويس‌هاي مالي يا تبليغاتي خود يک «بلک ليست» تهيه کرده که ممکن است براي سرويس‌هاي ديگر هم مورد استفاده قرار گيرد. اين کارمندان ايراني گوگل گفتند تلاش مي‌کنند تحريم سرويس‌هايي که طبق قوانين آمريکا مشکلي براي ارائه خدمات به ايراني‌ها ندارند، رفع شود.

نوري درباره ابعاد منفي اين مشکل براي کاربران ايراني در روزهاي آينده اظهار کرد: تغيير منفي‌تر در زمينه محدوديت جيمل، گوگل‌پلي يا گوگل کلندر (Google Calendar) رخ نمي‌دهد، اما ممکن است سرويس‌هايي که اکنون بسته شده و برخي از کاربران با وي‌پي‌ان به آنها دسترسي دارند، کاملا با شناسايي آي‌پي کاربران، از دسترس خارج شوند. از طرفي هم احتمالا با پيگيري‌هايي که مي‌شود بتوان برخي از اين محصولات را رفع فيلتر کرد.

وي با بيان اينکه احتمالا رفع اين مشکل در کوتاه‌مدت انجام نمي‌شود، گفت: اگر بتوان اين موضوع را به زبان انگيسي در رسانه‌هاي خارجي منتشر کرد و در شبکه‌هاي اجتماعي مانند توييتر انعکاس داد، شايد سرويس‌هايي که خلاف تحريم‌هاي آمريکا نيست، سريع‌تر رفع فيلتر شوند و بتوانند به ايران خدمات ارائه دهند. مثلا رفع تحريم گيت‌هاب بيش از يک سال و نيم زمان برد و اگر زودتر رسانه‌اي مي‌شد، شايد سريع‌تر آن مشکل را رفع مي‌کردند.