قرار است اوجالان آزاد شود؟

تسنيم

بروزرسانی 1403/10/18 - 18:39

تسنیم/ بحث بر سر مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک به موضوع داغی در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه تبدیل شده و حتی نمایندگان تندرو ملی گرا نیز از احتمال آزادی اوجالان حرف می‌زنند.

نگاهی به تیتر و عکس صفحات نخست روزنامه‌های چاپ آنکارا نشان می‌دهد که ترکیه باز هم در حال و هوای سیاسی ویژه‌ای قرار گرفته است.

حال و هوایی که از آن به نام «روند مذاکرات صلح» یاد می‌شود. چرا که رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه و شریک سیاسی تندرو او یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی، تصمیم گرفته‌اند از ظرفیت و توان عبدالله اوجالان رهبر گروه تروریستی پ.ک.ک استفاده کنند و به درگیری‌های طولانی مدتی که از سال 1984 میلادی آغاز شده، پایان دهند.

چندی پیش هیاتی از نمایندگان کُرد عضو حزب «دمپارتی» (نهاد اقماری پ.ک.ک) به ایمرالی رفتند و با اوجالان دیدار کردند. هیات مزبور، پیام‌های اوجالان را به مقامات سیاسی و امنیتی دولت منتقل کرده و از چند روز پیش در حال دیدار با سران احزاب سیاسی ترکیه است. آنان موفق شده‌اند به استثنای درویش مساوات اوغلو رهبر حزب ملی گرای خوب، با سران دیگر احزاب ترکیه دیدار و گفتگو کنند.

سه نماینده کُرد یعنی احمد ترک، پروین بولدان و سری ثریا اُندر در این مدت با سران حزب عدالت و توسعه، حزب حرکت ملی، حزب سعادت، حزب جهش و دموکراسی و حزب جمهوری خلق دیدار کرده و حمایت آنها را کسب کرده‌اند.

برخی از رسانه‌های ترکیه می‌گویند، اوجالان از دولت خواسته او را از زندان آزاد کند، پیام آزادی بیش از 4 هزار و 500 زندانی هوادار و عضو پ.ک.ک را صادر کند و تعاریف حقوقی و امنیتی ترکیه درباره ترور و تروریسم تغییر کند.

اما کردها این موضوع را تکذیب و اعلام کردند که حاضر نیستند فعلاً درباره محتوای پیام صحبت کنند. چرا که از نظر آنها، بیم آن می‌رود که مخالفین و خرابکاران، روند را به هم بزنند. ولی مخالفین اردوغان با دیده تردید به این ماجرا می‌نگرند و قرائت متفاوتی از اهداف و نیات اردوغان و باغچلی دارند.

قرار است اردوغان دوباره رییس شود؟

حزب جمهوری خلق که در انتخابات شهرداری‌های ترکیه در سال 2024 میلادی، برای اولین بار توانست حزب اردوغان را به رده دوم احزاب ترکیه تنزل دهد، از منتقدینی است که با سوءظن به ماجرای مذاکرات صلح می‌نگرد.

حزب جمهوری خلق در بیانیه‌ای اعلام کرده: «اگر واقعاً به دنبال صلح و ثبات هستید ما هم پای کار می‌آییم. ولی اگر می‌خواهید کاری کنید که به بهانه مذاکره، قانون اساسی تغییر کند و کاری کنید که اردوغان باز هم رییس جمهور شود، ما وارد این بازی نمی‌شویم».

این سوی مرز مذاکره، آن سوی مرز درگیری

همزمانی روند مذاکرات صلح با رویدادهای شمال سوریه در نوع خود شایان تامل است. چرا که در درگیری مسلحانه بین معارضین سوری مورد حمایت آنکارا و شبه نظامیان تحت امر پ.ک.ک در منبج، دست کم 115 نفر کشته شدند و کردها سرویس اطلاعاتی میت را به این متهم کرده اند که بر اساس یک روند سفارشی و دستوری، معارضین را به سوی منبج فرستاده اند تا این منطقه را اشغال کنند.

در این سوی مرز نیز دو اتفاق مهم روی داد: اول این که هاکان فیدان اعلام کرد که امپراتوری خشونت و ترور پ.ک.ک در حال افول و نابودی است و دوم این که اردوغان هم یک بار دیگر کردهای سوریه را تهدید کرده و گفت: «هر آن ممکن است شبیخون بزنیم و به شما حمله کنیم».

فرمولی برای آزادی اوجالان

عبدالله اوجالان سرکرده گروه تروریستی پ.ک.ک، در سال 1949 میلادی در استان شانلی اورفا به دنیا آمده و در دوران اوج فعالیت گروه های چپ و کمونیستی در ترکیه و منطقه، دانشجوی علوم سیاسی در دانشگاه آنکارا بود.

او در همان دوران تحصیل، همراه با چند تن از دوستانش یک گروه اولیه تشکیل داد و این گروه در سال 1978 میلادی، حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ.ک.ک را تاسیس کرد.

اوجالان و معاونین او، یک سال پس از آن واقعه به سوریه و لبنان رفتند و از سال 1984 میلادی حملات مسلحانه به ترکیه را آغاز کردند. او در اواخر سال 1998 میلادی از سوریه اخراج شد و مدتی بعد در کنیا دستگیر و به ترکیه تحویل داده شد. از آن زمان تاکنون، اوجالان با حکم حبس ابد در زندان ایمرالی محبوس است. اما بر اساس قوانین ترکیه، از آنجایی که 25 سال از حبس او سپری شده، می تواند آزاد شود.

فتحی یلدیز، از نمایندگان حزب راست افراطی حزب حرکت ملی گرا در پارلمان ترکیه، آشکارا اعلام کرده که راه حقوقی برای آزاد کردن اوجالان، هموار شده است.

طاها آک یول از تحلیلگران مشهور ترکیه نوشته است: «همچنان که آقای یلدیز نیز اعلام کرده، آزادشدن اوجالان، امر پیچیده و دشواری نیست. فرمول بسیار آسانی است، نه قانون جدید می‌خواهد و نه عفو ویژه از رئیس جمهور... یک گزارش پزشکی برای این کار کافی است. اما مسئله اینجاست: قرار است اوجالان دستور بر زمین نهادن سلاح‌ها را صادر کند و مابه ازای این دستور، آزادی او باشد؟ در این صورت، چه تضمینی هست که پ.ک.ک دستور او را قبول کند؟ مگر در سال 2013 میلادی نیز چنین دستوری نداد؟ آیا سلاح‌ها را کنار نهادند؟ خیر. دنیایی از سلاح و مهمات ذخیره کردند، در خیابان‌های دو شهر ما خندق حفر کردند و به سوی پلیس و سربازان آتش گشودند! بنابراین از فرایند سال 2013 باید درس گرفت».

اردوغان از آب کره می‌گیرد؟

آک یول در ادامه تحلیل خود، گریزی به اهداف شخصی اردوغان زده و نوشته است: «به خاطر دارم که در جریان مذاکرات قبلی، اوجالان گفته بود: ما از تغییر نظام سیاسی و اجرایی ترکیه حمایت می‌کنیم و تمایل داریم نظام پارلمانی، ریاستی شود. در این صورت نخست وزیر اردوغان نیز توانایی بیشتری برای ادامه مذاکرات خواهد داشت و اساساً به خاطر انجام مذاکره، رای می‌گیرد و پیروز می‌شود. باید دید چرا اردوغان یک بار دیگر وارد چنین مسیری شده است. اگر قبلاً پ.ک.ک توان عملیاتی بیشتری داشت، حالا توان چندانی ندارد و به نیروهای ی.پ.گ در سوریه هم اعتمادی نیست. برخلاف روند پیشین که باغچلی و حزب او از مخالفین سازش بودند، حالا خود باغچلی از صلح و سازش حمایت کرده و پیشقدم شده است. پس مسئله چیست؟ مساله این است که اردوغان می‌خواهد با به دست آوردن رضایت کردها، هم قانون اساسی را تغییر دهد و هم امکان آن را به دست بیاورد که باز هم رییس جمهور ترکیه شود!»

در پایان باید گفت: بر اساس دیدگاه های بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه، یکی دیگر از مهمترین اهداف اردوغان از روند جدید مذاکرات صلح، تلاش برای مهار شبه نظامیان کُرد در شمال سوریه است تا دولت مرکزی تحت رهبر احمد الشرع بتواند به عنوان یک نهاد سیاسی تحت حمایت آنکارا، به راحتی قدرت خود را تثبیت کند.