رسانه آمریکایی: سایه سانسور اردوغان بر رسانه‌های جهانی

فارس/ فارن پالسی در تحلیلی بر کنترل شدید دولت اردوغان بر روایت جهانی پیرامون هویت ترکیه تاکید کرد.

بر اساس این تحلیل دولت ترکیه از طریق کانال‌های دیپلماتیک نسبت به تولیدات رسانه‌ای جهانی شکایت و اغلب از نفوذ خود به عنوان عضو ناتو و میانجی بین غرب و قدرت‌هایی چون روسیه سوء‌استفاده می‌کند. نحوه‌ی نمایش‌های تاریخی همواره چالشی پیچیده برای هویت ملی ترکیه و سیاست خارجی آن بوده است، چرا که رابطه این کشور با تاریخ به معنای واقعی یک پارادوکس جدی است. اگرچه ترکیه کشوری نوپا است—که تنها حدود یک صد سال از عمر آن می‌گذرد—تولد آن در دهه‌های آشوب‌زای اوایل قرن بیستم باعث شده تا هویت ترکیه گرفتار یک جدال دائمی با حقایق تاریخی باشد. دولت مدرن ترکیه از امپراتوری عثمانی برخاست که در قسمت‌های بزرگی از آسیا، آفریقا و اروپا گسترش یافته بود و بر جمعیتی چندقومی با ادیان گوناگون نظارت داشت. عثمانی‌ها در آستانه فروپاشی وارد جنگ جهانی اول شدند و با ادامه جنگ، تنش‌ها در داخل امپراتوری به شدت افزایش یافت. از حدود سال ۱۹۱۳ به بعد، کمیته اتحاد و پیشرفت—گروه انقلابی که به حزب سیاسی تبدیل شد و از آن زمان تا فروپاشی امپراتوری عثمانی بر آن حکمرانی می‌کرد—کمپین‌های سیستماتیک پاکسازی قومی را علیه تهدیدات داخلی در پیش گرفت. جمعیت‌های مسیحی امپراتوری از جمله ارامنه، یونانی‌ها و آشوری‌ها هدف اصلی بودند که نتیجه‌ ناسیونالیسم ترکیه‌ای در حال رشد بود. فارن پالسی با اشاره به این که این نسل‌کشی‌ها پیش از تأسیس رسمی دولت ترکیه رخ دادند، این جنایت‌ها را هسته تاریخ ناخوشایندی توصیف کرد که دولت ترکیه در تلاش است تا آن را سرکوب کند.

---

بازار

---

پس از پایان جنگ، مصطفی کمال آتاتورک، افسر عثمانی و انقلابی جوان که به تأسیس ترکیه پرداخته، به ترک‌های این کشور وعده داد تا یک دولت مستقل، سکولار، مدرن و البته همگن ایجاد کند. برای انجام این کار، او معتقد بود که باید میراث عثمانی از پلورالیسم را از بین برد. انکار آتاتورک از نسل‌کشی‌های ارامنه، یونانی‌ها و آشوری‌ها صرفا به معنای اجتناب از اعمال نادرست امپراتوری عثمانی نبود، بلکه به معنای رد این ایده بود که ارامنه، یونانی‌ها و آشوری‌ها در روزگاری با آنچه اکنون «ترکیه» است،‌ ارتباط داشته اند. از دیدگاه آنکارا، ترکیه همیشه به طور غیرقابل‌انکار و بی‌چون‌و‌چرایی ترکی بوده و هر دیدگاه دیگری به عنوان چالشی ضمنی برای مشروعیت دولت ترکیه تلقی شده است. برای مثال، ترکیه تهدید کرده که در صورت به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه توسط کشورها، معاملات تسلیحاتی یا همکاری‌های خود در امور پناهجویان را لغو خواهد کرد. این تحلیل با اشاره به سخت گیر بودن ترکیه برای سانسور بحث‌های تاریخی تاکید کرد که تلاش‌ها برای کنترل روایت جهانی پیرامون هویت ترکیه از زمان ریاست‌جمهوری رجب طیب اردوغان که از سال ۲۰۱۴ در قدرت بوده، ادامه یافته است. تلاش‌های سانسور ترکیه به طور فزاینده‌ای از تعاملات دولت به دولت به شرکت‌های رسانه‌ای جهانی رسیده است. به طور مثال در سپتامبر گذشته، نتفلیکس تحت فشار دولت ترکیه، مجبور شد تا یکی از سریال‌های جدید خود را فقط در یونان و قبرس منتشر کند. سریال «فاماگوستا» به تهاجم ترکیه به قبرس در سال ۱۹۷۴ می‌پردازد. شخصیت‌های اصلی سریال—که یک تولید مشترک میان شرکت‌های یونانی و قبرسی است—یونانیان قبرسی هستند و این نمایش به طور کلی با آن‌ها هم‌دلی کرده است.
مقامات ترکیه اصرار داشتند که سریال فاماگوستا چیزی جز تبلیغات حمایتگرانه از یونان نیست و بنابر این کمپینی را برای جلوگیری از پخش آن برای مخاطبان جهانی آغاز کردند. ابوبکر شاهین، رئیس شورای عالی رادیو و تلویزیون ترکیه، که مسئول سانسور رسانه‌ ای در این کشور است، شخصاً با نمایندگان نتفلیکس دیدار و در شبکه اجتماعی ایکس بر موفقیت خود در ملزم کردن آن‌ها برای محدود کردن پخش این سریال تاکید کرد.
این بخشی از الگوی طولانی‌مدت سانسور ترکیه از محتواهایی است که تاریخ ترکیه یا امپراتوری عثمانی را به صورت منفی به تصویر می‌کشند. این کشور نه تنها انتشار چنین محتوایی را در داخل کشور مسدود می‌کند، بلکه در تلاش است تا آن را در خارج از کشور نیز متوقف کند.
اریک اسریلیان (Eric Esrailian)، تهیه‌کننده فیلم "قول" ( The Promise) در سال ۲۰۱۶—نخستین فیلم اصلی درباره نسل‌کشی ارامنه—به هالیوود ریپورتر گفته بود که دولت ترکیه به طور فعال تلاش کرد تا از پخش این فیلم در سراسر جهان جلوگیری کند. وی تصریح کرد: من می‌توانم بگویم که در بالاترین سطوح از استودیوهای مختلف، به ما گفته شد که مهم نیست فیلمتان چقدر خوب باشد، هیچ‌وقت توسط بعضی شرکت‌ها منتشر نخواهد شد.
فارن پالسی در نمونه ای دیگر به این نکته اشاره کرد که سایت خبری عربی-آمریکایی "ال مانیتور" در سال ۲۰۲۱، دولت ترکیه را متهم کرده بود که از نمایش مستند «The End Will Be Spectacular» در جشنواره فیلم بین‌المللی سلیمانیه در منطقه کردستان عراق جلوگیری کرده است. این فیلم درباره مبارزان کرد است که در سال ۲۰۱۶ برای کنترل سور، قلب دیاربکر—استانی در جنوب ترکیه که سال‌هاست کانون درگیری بین ترکیه و گروه‌های جدایی‌طلب کرد بوده است،‌ با ارتش ترکیه درگیر شدند. به رغم این که سازمان دهندگان جشنواره دلیل حذف این فیلم را نقض فنی بیان کرده بودند، المانیتور مدعی شد که مقامات ترکیه به سازمان‌دهندگان جشنواره فیلم فشار آورده‌اند تا فیلم را حذف کنند.
بنابر این تحلیل بازوی سانسور ترکیه به مخالفان خارج از این کشور نیز رسیده است. در این ماه، شبکه ایکس (توئیتر سابق) دسترسی به حداقل ۴۲ حساب متعلق به روزنامه نگاران، فعالان و سازمان‌های رسانه‌ای ترکیه در خارج از کشور را مسدود کرد و این امر مطابق با درخواست دولت ترکیه بود. این سایت رسانه‌ای اجتماعی در اکتبر گذشته نیز همین کار را با نزدیک به ۱۰۰ حساب کاربری مشابه انجام داده بود.
ترکیه در زمینه سانسور فراسرزمینی پیشتاز بوده است. حال سوال این است که آیا - و تا چه حد - دولت‌ها و شرکت‌ها به تسلیم شدن به خواسته‌های ترکیه برای کنترل رسانه‌ها ادامه خواهند داد و این که این نهادها زمانی که سایر کشورها خواسته‌های مشابهی را مطرح کنند، چه واکنشی نشان خواهند داد. نکته مهم آن که گروه های رسانه ای باید برای اینکه جهان به آزادی بیان و بیان صادقانه تاریخ ارزش قائل شود، درخواست های ترکیه برای سانسور را بدون توجه به عواقب آن رد کنند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar