اگر الحشد الشعبی نبود، چه بلایی بر سر عراق میآمد؟

فارس/ این روزها که آمریکا و هم پیمانان غربی خود، بر طبل لزوم انحلال سازمان الحشد شعبی میکوبند یک تحلیلگر عراقی گزارشی منتشر کرده و در یک سناریوی فرضی، وضعیت احتمالی عراق را در سایه نبود الحشد الشعبی بررسی کرده است.
مریم هشام علی التمیمی با انتشار گزارشی در روزنامه رأی الیوم نوشت، در ژویه ۲۰۱۴ گروه تروریستی داعش مناطق گسترده ای از عراق را به اشغال خود درآورد. داعش با بهرهبردای از از فروپاشی سریع ارتش، اختلافات سیاسی، فساد اداری و ناهماهنگی امنیتی، طی چند هفته توانست موصل، الانبار، صلاح الدین و دیالی را اشغال، و به سمت بغداد حرکت کند. به گفته این تحلیلگر عراقی، در آن زمان نقطه تحولی رخ داد که با فتوای جهاد کفایی از سوی آیت الله سید علی سیستانی صورت گرفت. بر اساس این فتوا، هزاران عراقی به صورت داوطلبانه و در قالب تشکل الحشد الشعبی به جنگ با داعش رفتند و همین مسئله موازنه را تغییر داد و باعث توقف اشغالگری داعش شد. اما این سؤال مطرح میشود که اگر آیت الله سیستانی این فتوا را صادر نمیکرد و الحشد هم تشکیل نمیشد، عراق امروز که تحت اشغال داعش بود، امروز چه وضعیتی داشت؟ این یک دیدگاه فرضی ولی مبتنی بر دادههای واقعی و نظرات کارشناسان درباره سناریوهای جایگزین است.
فروپاشی اقتصادی و امنیتی عراق در سایه حضور داعش
وی در ادامه نوشت، عراق تحت حکومت داعش، یک حکومت شکست خورده بود که با جنگهای فرسایشی بیپایان، به حیات خود ادامه میداد. بغداد احتمالاً سقوط میکرد یا به صورت دائمی در محاصره داعش قرار داشت. اگر گروههای مقاومتی مانند الحشد شعبی تشکیل نمیشدند، حرکت داعش به سمت بغداد قطعاً ادامه داشت. انستیتو واشنگتن برای سیاستهای خاور نزدیک در سال ۲۰۱۵ با انتشار گزارشی نوشته بود، داعش سعی داشت سناریوی موصل را در بغداد پیاده کند و از طریق ایجاد وحشت و فروپاشی در نهادهای امنیتی، این منطقه را به اشغال خود درآورد. برآورد نهادهای اطلاعاتی آمریکا در سال ۲۰۱۴ حاکی از این بود که طی ۹۰ روز از تسلط داعش بر موصل، بغداد نیز در معرض سقوط قرار داشت. گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی در سال 2017 این مسئله را تأیید میکند. سازمان ملل نیز در همان سال گزارش داد، داعش بیش از ۱۷۰۰ عملیات اعدام گروهی را در ماههای نخست حکومت خود انجام داد؛ بدین معنا که در صورت اشغال بغداد، این شهر نیز شاهد حمام خونی مانند موصل و تکریت بود. اگر بغداد به صورت کامل سقوط نمیکرد قطعاً به یک شهر محاصره شده و تحت حملات مستمر داعش تبدیل میشد. در نتیجه از نظر اقتصادی فرو میپاشید و خدمات رسانی در این شهر تقریباً میرفت.
وقتی عراق به مهد تروریستپروری بدل میشود
به گفته این تحلیلگر عراقی، تسلط داعش بر موصل باعث شده بود این شهر به پایتخت دائمی برای آن بدل شود. گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ خسارت های موصل در جریان اشغال داعش را ۸ میلیارد دلار برآورد کرد که با فرض تداوم حضور داعش، این رقم چندین برابر میشد. روزنامه نیویورک تایمز در آن زمان، پس از مصاحبه با افرادی که از دست داعش نجات پیدا کرده بودند، گزارش داد، این گروه تروریستی قصد داشت موصل را به یک کانون تروریستی جهانی تبدیل کند و از آن، برای اعزام نیروهای خارجی و آغاز حملات در سایر کشورهای آسیایی و شاید اروپایی استفاده کند. التمیمی در ادامه گزارش خود، با تاکید بر اینکه حضور ائتلاف بین المللی موسوم به ضد داعش نیز نتایج بسیار محدودی داشت، تصریح کرد، اظهارات مسئولان آمریکایی مانند وزیر دفاع اسبق این کشور درباره تجربه افغانستان نشان میدهد حملات هوایی به تنهایی برای شکست داعش کافی نبود. همین مسئله باعث میشد عراق در یک جنگ فرسایشی طولانی مدت باقی بماند و هزینههای انسانی و مادی بسیار زیادی را متحمل شود. در نتیجه تسلط داعش، اقتصاد عراق به صورت کامل فرو میپاشید و به ویژه بخش نفت آن از بین میرفت.
گسترش فقر و فلاکت و نابودی بخش کشاورزی در عراق
آژانس بینالمللی انرژی در سال ۲۰۱۵ هشدار داده بود تداوم سیطره داعش بر میادین نفتی عراق میتواند به کاهش ۶۰ درصدی تولید نفت بیانجامد که همین مسئله میتوانست باعث افزایش جهانی نرخ نفت شود. در اوج اشغالگری داعش، درآمدهای این گروه ماهانه ۵۰ میلیون دلار از طریق قاچاق نفت بود. به فرض تداوم حضور داعش، ما باید منتظر یک قحطی داخلی و افزایش میانگین فقر در عراق بودیم. گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۵ نشان میدهد نسبت فقر در مناطقی که داعش در آن حضور داشت به ۴۱ درصد رسیده بود. این میزان از دهه ۹۰ میلادی در عراق بی سابقه بوده است. سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ هشدار داده بود تداوم اشغالگری داعش میتواند بخش کشاورزی عراق را نیز از بین ببرد؛ به ویژه در نینوی و صلاح الدین. همین مسئله به معنای بحران غذا در عراق میشد. جامعه عراق نیز در سایه حکومت داعش باید در ترس و وحشت زندگی میکرد.
بهرهکشی جنسی زنان در عراق تحت اشغال داعش
گزارش سازمان دیدبان حقوق بشر در سال ۲۰۱۶ نشان میدهد داعش حدود ۶۰۰۰ ایزدی را ربوده بود که سه هزار و 500 نفر از آنان، زن و دختر بودند. زنان و دختران در معرض بهره کشی جنسی در بازارهای بردهداری داعش حضور داشتند. از جمله دیگر تبعات اشغالگری داعش، ظهور نسل جدیدی از تروریستها در عراق بود. یک تحقیق در دانشگاه جورج واشنگتن در سال ۲۰۱۷ نشان داد که داعش کودکان زیر ۶ سال را جذب میکرد و آنان را تحت آموزشهای فشرده قرار میداد تا از آنها، به عنوان نیروهای خود در آینده استفاده کند.
الحشد الشعبی عراق را از شر داعش نجات داد
در این گزارش آمده است، به هر حال الحشد شعبی به عنوان یک عامل قاطع و تعیین کننده در تغییر مسیر عراق شکل گرفت. زمانی که الحشد شعبی تأسیس شد فقط یه قدرت نظامی نبود بلکه به عنوان سد مستحکمی ظاهر شد که مانع از فروپاشی عراق شد. گزارشهای خارجی حاکی از این است که الحشد الشعبی مهمترین عامل توقف گسترش اشغالگری داعش به ویژه حرکت این گروه تروریستی به سمت بغداد بوده است. روزنامه انگلیسی گاردین در سال ۲۰۱۷ الحشد را زرهی دانست که عراق را از هرج و مرج مطلق نجات داد. بنابر تحلیل شورای روابط خارجی اروپا، تشکیل این نهاد مردمی، یک لحظه بسیار تاریخی بود که آینده عراق را برای چندین سال رقم زد.