هر آنچه درباره انتخابات پارلمانی عراق نمی‌دانید

مهر

بروزرسانی 1404/08/18 - 08:51

هر آنچه درباره انتخابات پارلمانی عراق نمی‌دانید

مهر/انتخابات عراق در روز ۱۱ نوامبر جاری با مشارکت طیف‌های گسترده مردم عراق و در عین حال، در سایه عدم حضور برخی جریان‌های سیاسی، برگزار خواهد شد.
به گزارش وبگاه خبری- تحلیلی العربی الجدید، با نزدیک شدن به موعد انتخابات پارلمانی عراق در روز ۱۱ نوامبر آینده، کمیسیون انتخابات، در کنار نیروهای امنیتی و ارتش، به آماده‌سازی‌های خود برای برگزاری هر چه بهتر انتخابات ادامه می‌دهد.

انتخابات عراق به روایت آمار

به گفته حسن الزایر، عضو تیم رسانه‌ای کمیسیون انتخابات، تعداد رأی اولی‌ها در انتخابات ۱۱ نوامبر حدود یک میلیون نفر است. همچنین حدود ۳۰ میلیون عراقی از ۴۶ میلیون نفر حق دارند برای انتخاب نمایندگان خود در مجلس نمایندگان جدید رأی دهند، اما حدود ۷ میلیون نفر به دلیل نداشتن کارت انتخاباتی و عدم به‌روزرسانی اطلاعات خود، از شرکت در انتخابات محروم شده‌اند.

به گفته جمانه الغلای، سخنگوی کمیسیون انتخابات عراق، ۸۷۰۳ مرکز رأی‌گیری آماده پذیرش ۲۱ میلیون رأی‌دهنده هستند. در این انتخابات ۷۷۵۴ نامزد، از جمله ۲۲۵۰ زن، برای تصاحب ۳۲۹ کرسی پارلمان رقابت می‌کنند که ۸۳ کرسی به زنان اختصاص دارد. کرسی‌ها در ۱۸ حوزه انتخابیه توزیع شده‌اند، به طوری که هر استان یک حوزه مستقل است. منابع کمیسیون انتخابات اعلام کردند که بیش از ۴۰۰ حزب در انتخابات شرکت می‌کنند و تعداد ائتلاف‌های سیاسی به حدود ۱۴۰ ائتلاف رسیده‌اند.

عراق از زمان حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ شاهد برگزاری ۵ دوره انتخابات پارلمانی بوده است، اولین آنها در سال ۲۰۰۵ صورت گرفت و آخرین آنها در اکتبر ۲۰۲۱ برگزار شد. قانون حوزه واحد برای هر استان در ۴ دوره قبلی انتخابات اجرا شد، اما در دوره آخر، انتخابات بر اساس حوزه‌های چندگانه برگزار شد. در مارس ۲۰۲۳، پارلمان عراق به اصلاحیه سوم قانون انتخابات پارلمانی عراق رأی داد که سیستم حوزه واحد برای هر استان را دوباره به تصویب رساند.

طبق آمار رسمی اعلام شده توسط کمیسیون انتخابات، «رأی‌گیری ویژه» برای نیروهای امنیتی و ارتش، زندانیان و بیماران بیمارستان‌ها، قرار است در روز ۹ نوامبر آینده با مشارکت بیش از ۱.۳ میلیون رأی‌دهنده، برگزار شود.

تاریخچه انتخابات عراق پس از صدام حسین

انتخابات اول عراق (۲۰۰۵)

۲۴ آذر ماه سال ۱۳۸۴( ۱۵ دسامبر ۲۰۰۵) روزی باشکوه برای مردم عراق بود. آنها بعد از سال‌ها موفق شده بودند در انتخاباتی آزاد شرکت کرده و نمایندگان خود را به پارلمان بفرستند. این انتخابات البته در فضایی ناامن در نتیجه حضور گروه‌های تروریستی برگزار شد. در این انتخابات سرنوشت ۲۷۵ کرسی پارلمان عراق مشخص شد و در نهایت ائتلاف ملی یا یکپارچه عراق متشکل از جریان‌های تبعید شده اسلامی شیعی و برخی شخصیت‌های سیاسی اهل تسنن موفق به پیروزی در انتخابات شدند و ۱۲۸ کرسی از مجموع ۲۷۵ کرسی پارلمان را در انتخابات سال ۲۰۰۵ به دست آوردند.

اتحاد میهنی کردستان عراق و حزب دموکرات کردستان توانستند به عنوان نمایندگان کردهای این کشور در قالب ائتلاف با یکدیگر ۵۳ کرسی پارلمان را از آن خود کنند.

اعراب اهل تسنن در این انتخابات با وجود جمعیت قابل توجهی که داشتند، دچار تشتت داخلی شدند و تنها موفق شدند ۴۴ کرسی پارلمان را از آن خود کنند.

در این دوره جلال طالبانی به عنوان رئیس جمهور و نوری مالکی به عنوان نخست وزیر عراق انتخاب شدند.

انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰

در این انتخابات تعداد کرسی‌های پارلمانی به ۳۲۵ کرسی افزایش پیدا کرد. در این دوره ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی با کسب ۹۱ کرسی در جایگاه نخست قرار گرفت. ائتلاف دولت قانون که منشعب از ائتلاف ملی عراق بود، با ۸۹ کرسی در جایگاه دوم قرار گرفت و باقیمانده عناصر ائتلاف ملی عراق شامل مجلس اعلای اسلامی و جریان صدر با ۷۰ کرسی در جایگاه سوم ایستادند.

کردها در این دوره از انتخابات فروغ چندانی نداشتند و حزب دموکرات و اتحادیه میهنی جمعاً با تصاحب ۴۳ کرسی در رتبه چهارم قرار گرفتند. نتیجه این انتخابات ریاست جمهوری جلال طالبانی و نخست وزیری نوری مالکی بود. اسامه النجیفی نیز از سوی اهل تسنن به عنوان رئیس پارلمان انتخاب شد.

انتخابات پارلمانی ۲۰۱۴

اهمیت سومین دوره از انتخابات که در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۱۴ برگزار شد، این بود که اولین انتخابات پارلمانی عراق بعد از خروج اشغالگران آمریکایی از این کشور بود. همچنین چند ماه پس از این انتخابات بود که گروه تروریستی داعش تهاجم گسترده خود به شهرهای عراق را آغاز کرد. تعداد کرسی‌های پارلمان در این دوره با اندکی افزایش نسبت به دوره قبل به عدد ۳۲۸ کرسی رسید. لیست مقتدی صدر تحت عنوان «سائرون» بیشترین کرسی‌های پارلمان را در این دوره به خود اختصاص داد. پس از آن به ترتیب ائتلاف «الفتح» به رهبری هادی العامری و ائتلاف «النصر» به ریاست حیدر العبادی نخست وزیر این کشور، بیشترین آراء را کسب کردند. ائتلاف‌های دولت قانون و جریان حکمت ملی عراق در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته و رتبه‌ای بهتر از ششم و هفتم عاید ائتلاف الوطنیه ایاد علاوی و ائتلاف القرار العراقی اسامه النجیفی نشد.

انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸

۱۲ می سال ۲۰۱۸ چهارمین انتخابات پارلمانی عراق برگزار شد. این انتخابات بعد از شکست کامل گروه تروریستی داعش و ۶ ماه پس از برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق برگزار شد. در این انتخابات نیز ائتلاف سائرون به رهبری مقتدا صدر با ۵۴ کرسی، ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری با ۴۷ کرسی و ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی با ۴۲ کرسی در جایگاه‌های اول تا سوم قرار گرفتند. نتیجه برگزاری این انتخابات ریاست جمهوری برهم صالح و نخست وزیری عادل عبدالمهدی بود. محمد الحلبوسی نیز به عنوان رئیس پارلمان انتخاب شد.

به دنبال چندین ماه اعتراضات مردمی که در اکتبر سال ۲۰۱۹ در سراسر عراق رخ داد، عادل عبدالمهدی، نخست وزیر و کابینه وی استعفا کردند و مدتی بعد مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر جدید عراق معرفی شد.

انتخابات سال ۲۰۲۱

انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق در سال ۲۰۲۱ با مشارکت ۲۱ ائتلاف سیاسی، ۱۶۷ حزب و ۳۲۴۹ نامزد انتخاباتی برگزار شد. یکی از تغییرات اساسی این دوره از انتخابات، تصویب قانون جدید انتخابات بود که به موجب آن عراق را به جای ۱۸ حوزه انتخابیه به ۸۳ حوزه انتخابیه تقسیم می‌کرد.

در این دوره از انتخابات که با حاشیه‌های بسیاری همراه بود، نتایج نهایی، ۵۱ روز بعد از برگزاری انتخابات اعلام شد که بر اساس آن فراکسیون صدر با ۷۳ کرسی در رتبه اول قرار گرفت. ائتلاف التقدم به عنوان بزرگترین ائتلاف اهل سنت به رهبری محمد الحلبوسی، خمیس الخنجر و سلیم الجبوری با ۳۷ کرسی در رتبه دوم جای گرفت. ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی با ۳۳ کرسی در رتبه سوم، حزب دموکرات کردستان عراق با ۳۱ کرسی در رتبه چهارم، ائتلاف کردستان و ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری با ۱۷ کرسی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

بعد از انتخابات، پارلمان عراق تشکیل برای انتخاب رئیس جمهور جلسه داده و به اتفاق آراء عبداللطیف رشید را به عنوان رئیس جمهور جدید برگزید. رئیس جمهور نیز محمد شیاع السودانی را مأمور تشکیل کابینه کرد. مدتی بعد محمود المشهدانی نیز با کسب اکثریت آراء نمایندگان ریاست پارلمان عراق را بر عهده گرفت.

ائتلاف‌های حاضر در انتخابات ۲۰۲۵ عراق

با کناره‌گیری جریان صدر به رهبری مقتدی صدر از انتخابات عراق و همچنین ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی؛ نقشه ائتلاف‌های سیاسی شیعه تحت ائتلاف «چارچوب هماهنگی» شکل می‌گیرد که بزرگترین فراکسیون پارلمانی شیعه متشکل از ۸ ائتلاف اصلی است: ائتلاف دولت قانون، ائتلاف الفتح، العقد الوطنی، ائتلاف نیروهای دولت، ائتلاف الاساس، جنبش حقوق، ائتلاف تصمیم، و حزب فضیلت اسلامی.

این در حالی است که «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق تصمیم گرفته است از نظر انتخاباتی به چارچوب هماهنگی نپیوندد و با ائتلاف جداگانه موسوم به «بازسازی و توسعه» در انتخابات شرکت کند.

گروه های سنی گرچه تعداد احزاب کمتری دارند، اما از طریق ائتلاف‌های غیرمتحد در انتخابات حضور دارند که برجسته‌ترین آنها ائتلاف السیاده به رهبری خمیس الخنجر، حزب تقدم به ریاست محمد الحلبوسی، ائتلاف عزم به رهبری مثنی السامرایی، و الحسم الوطنی به رهبری ثابت العباسی هستند. احزاب کردی نیز به صورت انفرادی و با نام‌های شناخته شده خود وارد انتخابات شدند که برجسته‌ترین آنها حزب دموکرات به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی به رهبری بافل طالبانی هستند. علاوه بر این، جنبش نسل جدید به ریاست شاسوار عبدالواحد و اتحادیه اسلامی کردستان به رهبری صلاح‌الدین بهاءالدین، و همچنین جنبش‌های دیگری مانند جنبش تغییر و جماعت اسلامی کردستان نیز در رقابت های انتخاباتی حضور دارند.