سناریوهای احتمالی ایران برای مهار اسراییل

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

حدیث روشنی| فضای تحلیل و گمانه‌زنی‌ها درباره اقدام تلافی‌جویانه ایران در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه در تهران همچنان گرم است. پاسخ ایران به اسراییل قطعی است و اینکه چگونه تهران پاسخ خواهد داد همچنان در هاله‌ای از ابهام است. گروهی از تحلیلگران با استناد به وعده صادق و پاسخ موشکی و پهپادی ایران به اسراییل به واسطه حمله این بازیگر به کنسولگری ایران در دمشق مدعی‌اند، این حمله بازدارندگی ایجاد کرد اما این بازدارندگی ضربه‌پذیر بود و ترور اسماعیل هنیه در قلب ایران یعنی تهران به نوعی به این بازدارندگی خدشه وارد کرده است. تحلیلگران داخلی و خارجی در ارزیابی واکنش احتمالی ایران این‌گونه مطرح می‌کنند که ایران در دومین واکنش خود به این دلیل که اسراییل علنا تمامیت ارضی کشور را نقض کرده به شیوه‌ای متفاوت و با تاکتیک‌هایی خاص این عملیات را انجام خواهد داد. این گمانه‌زنی‌ها نیز به تعیین مکان‌هایی برای انجام این عملیات نیز پرداخته‌اند که البته تمامی این اظهارات در حد تحلیل و گمانه‌زنی است و همچنان جزییاتی از این واکنش رسانه‌ای نشده است. البته که بنابر اظهارات مقامات مسوول این عملیات اگر یک خاصیت داشته باشد این است که اسراییل را غافلگیر خواهد کرد.

بنابر ارزیابی‌های صورت گرفته در رسانه‌ها درخصوص ویژگی‌های عملیات احتمالی دو سناریوی نظامی و امنیتی مطرح شده است. در چارچوب سناریوی نظامی، این احتمال وجود دارد که بسان عملیات وعده صادق که در فروردین ماه سال جاری انجام شد تسلیحاتی مانند پهپاد و موشک برای حمله به اسراییل مورد استفاده قرار بگیرد. در جریان وعده صادق، عملیات نظامی ایران تلفات انسانی نداشت و درمسیری دیپلماتیک دنبال شد. در این عملیات عمدتا دو پایگاه هوایی رامون و نواتیم مورد هدف پهپادها و موشک‌های نظامی ایران قرار گرفتند. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی منابع ایرانی، ۵۰ درصد پرتابه‌های شلیک شده از پایگاه‌های مختلف کشور رهگیری نشدند و به اهداف اصابت کردند و در مجموع 300 موشک از خاک ایران شلیک شد. مدل خاص این عملیات فقدان عنصر غافلگیری و غلبه جنبه عملیات روانی علیه صهیونیست‌ها (شلیک ابتدایی پهپاد‌ها پیش از موشک‌ها و زمانی نسبتا طولانی برای رسیدن به سرزمین‌های اشغالی و آمادگی طرف مقابل برای مقابله) نشان از آن بود که ایران در مرحله صدور هشدار است و قصد دارد پیغامی را به اسراییل مخابره کند مبنی بر این که اگر تصمیم بر حمله بگیریم این توانایی را داریم که قلب تل‌آویو را هدف قرار بدهیم.

اما در قاب سناریوی امنیتی، شاهد پیچیدگی‌هایی هستیم و به‌طور خاص بر توانایی اطلاعاتی و امنیتی تمرکز می شود. این سناریو می‌تواند اهدافی خاص یا اشخاصی خاص را هدف قرار بدهد که برای اسراییل مهم باشد؛ این اهداف یا اشخاصی امنیتی یا سیاسی هستند و در واقع مهره های اصلی اسراییل خواهند بود. هر کدام از این دو سناریو‌ می تواند پیامدهایی برای منطقه داشته باشد، از همین رو امریکا و اسراییل به‌شدت نگران هستند. به همین دلیل واشنگتن بیش از 4 هزار تفنگدار و 12 ناو را راهی خاورمیانه کرد.

باتوجه به تجربیات گذشته احتمالا ایران فارغ از اینکه چه نوع واکنشی نشان دهد، تلاش می‌کند تل‌آویو را در حالت خوف و رجا نگه دارد تا شرایط امنیت روانی جامعه اسراییلی هدف قرار گرفته و دریافت ضربه‌ها برای اسراییلی‌ها سخت‌تر و نگرانی‌های‌شان بیشتر شود. آنچه در محافل غیررسمی عنوان می‌شود درخواست های متعدد کشورهای مختلف منطقه به منظور اقناع ایران برای خویشتنداری و دعوت به صبر استراتژیک است. از سفر قریب‌الوقوع وزیر خارجه اردن به تهران بعد از سال ها تا سفرهای مقامات دفاعی امنیتی امریکا به تل‌آویو در آن‌سوی میدان، شاهدی بر این ادعا است. تماس‌هایی متعددی نیز در این زمینه از سایر کشورها با مقامات تصمیم‌گیر ایرانی نیز برقرار شده و به نظر می‌رسد پاسخ ایران به تمامی این درخواست‌ها تاکید بر قطعی بودن پاسخ بوده است.

در کنار گمانه‌زنی‌ها در باب نحوه پاسخ ایران، در باب معادلات خاورمیانه پس از واکنش تهران نیز تحلیل‌ها بسیار است. عده‌ای براین باورند که بعد از واکنش ایران به اقدام اخیر اسراییل در تهران منطقه وارد ابعاد جدیدی از تنش‌ها خواهد شد و احتمال رویارویی اسراییل و جبهه مقاومت افزایش خواهد یافت. اما برخی تحلیل‌ها با با تاکید بر پاسخ محدود تهران این ادعا را مطرح می کنند که بعد از اقدام ایران توازن جدیدی در منطقه ایجاد خواهد شد که لزوما به معنای تشدید تنش‌ها نیست. این تحلیلگران برای استدلال خود این موضوع را مدنظر دارند که هیچ شخصی جز نتانیاهو خواهان گسترش درگیری‌ها نیست و قدرت‌های فرامنطقه‌ای از جمله امریکا تا حدی از او حمایت خواهند کرد.

ذکر این نکته نیز اهمیت دارد که بنابر گزارش رسانه‌های امریکایی ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران تنش‌های میان تل‌آویو و واشینگتن را آشکار کرده است. نیویورک تایمز در گزارشی با اشاره اقدام جنایتکارانه اسراییل در ترور و به شهادت رساندن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران نوشت: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل به دلیل نگرانی‌های واشنگتن در رابطه با ترور هنیه و رویکرد اسراییل درقبال مذاکرات آتش‌بس که جدیدترین شکاف بین دو متحد از زمان آغاز جنگ غزه در ۱۰ ماه پیش به شمار می‌آید از جو بایدن، رییس جمهور ایالات‌متحده فاصله می‌گیرد. نتانیاهو روز پنجشنبه طی ادعاهایی موضع بایدن مبنی بر این که اسراییل مانعی در برابر توافق صلح است را رد کرد.

گفتنی است شبکه ۱۲ اسراییل نیز با انتشار گزارشی مدعی شد که بایدن با صدای بلند به نتانیاهو گفته است: «چرند تحویل من نده!»به گزارش این رسانه این اظهارات را بایدن پس از آن بیان کرد که نتانیاهو مدعی شد مذاکرات آتش‌بس در حال پیشرفت است. این رسانه اسراییلی در ادامه نوشت که بایدن به نتانیاهو گفت: «این بار امریکا از اسراییل در برابر ایران محافظت خواهد کرد، اما دیگر تنش‌ها را تشدید نکن، دوباره نجات‌تان نخواهیم داد.»

یک مقام ارشد صهیونیستی که خواست نامش فاش نشود در مصاحبه‌ای گفت نتانیاهو اصرار داشت که تحرکاتش مانع تحق آتش بس نخواهد بود. با این حال، او اذعان داشت که ترور اسماعیل هنیه، مذاکره‌کننده اصلی در مذاکرات آتش‌بس، پیشرفت در رایزنی‌ها را برای چند روز متوقف می‌کند. به گفته این مقام اسراییلی، نتانیاهو استدلال کرد که با اعمال فشار بیشتر بر حماس، نهایی شدن توافق تسریع خواهد شد.

همچنین به گفته مقام امریکایی، بایدن مدعی شد که ترور هنیه زمان‌بندی ضعیفی داشت و دقیقا همان چیزی بود که امریکایی‌ها امیدوار بودند پایان این روند باشد. بایدن علاوه‌ بر این، ابراز نگرانی کرد که انجام عملیات در تهران می‌تواند جنگ منطقه‌ای گسترده‌تری را آغاز کند که او سعی در جلوگیری از آن داشته است.

به ادعای دولت‌های امریکا و رژیم صهیونیستی، اسراییلی‌ها واشنگتن را از طرح ترور هنیه مطلع نکرده بودند، هرچند که بایدن تنها چند روز قبل میزبان نتانیاهو در کاخ سفید بود. این مقام اسراییلی گفت که نتانیاهو نمی‌خواست امریکایی‌ها را این‌گونه به خطر بیندازد. مقامات امریکایی به نوبه خود هیچ اعتراضی به این بی‌اطلاعی ندارند. فارغ از آنچه بوده، آنچه امروز اهمیت دارد شرایطی است که بعد از پاسخ ایران به اسراییل بر منطقه حاکم خواهد شد. باید منتظر تشدید تنش‌ها و رویارویی مستقیم اسراییل و ایران بود یا اینکه بازندارندگی مخدوش شده با یک اقدام حساب شده و یا احتمالا صبر استراتژیک احیا خواهد شد. البته که ظاهرا تمامی این پیش‌بینی‌ها تا حد زیادی به سطح و نوع واکنش ایران بستگی خواهد داشت. به این معنا که اقدام ایران تعیین خواهد کرد خاورمیانه به سمت تشدید تنش‌ها در نقاط مختلف برود یا مذاکرات صلح و برقراری آتش‌بس از سر گرفته شود، چراکه براساس گزارش برخی رسانه های غیررسمی این گمانه‌زنی هم مطرح شده است که کاهش تنش‌ها به پیگیری جدی مذاکرات صلح غزه مشروط شده است. برخی نیز بر این باورند که مذاکرات صلح حداقل تا اطلاع ثانوی به بن‌بست رسیده و این احتمال وجود دارد که با واکنش ایران منطقه در شرایط متفاوتی قرار بگیرد.

 

---

بازار

---

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar