اصول گرایی و اصلاح طلبی جدید

صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

رابطه قالیباف-پزشکیان چگونه رادیکالیسم چپ و راست را به انزوا می‌برد؟

نحوه مواجهه مجلس دوازدهم با کابینه پیشنهادی مسعود پزشکیان علاوه بر اینکه می‌تواند نشان‌دهنده رابطه دولت و مجلس در چهار سال آینده باشد، قادر است شمایلی از آرایش نیروهای سیاسی در سال‌های آینده را نشان دهد. این وضعیت در نسبت میان مجلس پنجم و دولت اول خاتمی تعیین‌کننده بود و مواجهه علنی راست و چپ قلمداد می‌شد یا در دوران قرار گرفتن دولت اول احمدی‌نژاد مقابل مجلس هفتم یک رابطه درون‌جناحی تفسیر شد و در زمانه آغاز دولت اول روحانی در مجلس نهم دوباره به وضعیت سال 76 بازگشت؛ اما وضعیت سال 1403 نه مانند 76 است نه مانند 84 و نه 92؛ چراکه از سویی دولت و مجلس این‌بار مسیر 4 ساله خود را با هم آغاز می‌کنند و از سوی دیگر کابینه پیشنهادی پزشکیان شباهتی به کابینه خاتمی و روحانی ندارد و چهره‌های مناقشه‌برانگیز کمتری در آن مشاهده می‌شوند.

---

بازار

---

مجلس دوازدهم اگر از جهت قدرت فراکسیون اقلیت یادآور مجلس پنجم باشد؛ اما نه 15 تیر، دوم خرداد است نه پزشکیان، خاتمی که وزرایی چون نوری، مهاجرانی و معین را معرفی کند و نه تمام اصول‌گرایان حاضر در مجلس مانند سال 76 طرف نامزد بازنده که شکاف بزرگ درون اصول‌گرایان که از سال‌ها پیش آغاز شد این‌بار دو رویکرد متفاوت در این جریان مقابل دولت را بنیان گذاشته؛ رویکرد اپوزیسیون‌وار که شاید هسته اصلی 50 نفره داشته باشد و چیزی حدود سه برابر این عدد که از اصول‌گرایان شانایی و میانه هستند و نقش اپوزیسیون برای خود برنگزیده‌اند.

دولت چهاردهم در حالی کار خود را آغاز می‌کند که از توقع حامیان رادیکالش کمتر عمل کرده؛ اما از توقع اولیه جناح اصول‌گرا، بیشتر. برخلاف آنچه تندروها در جبهه اصلاحات گمان می‌کردند، پزشکیان برای وزارت کشور سراغ گزینه‌هایی چون مجید انصاری نرفت و در وزارت علوم به گزینه میانه رسید و در وزارت اطلاعات، کار با خطیب را ادامه داد و حکم به ادامه کار اسلامی و علی‌آبادی داد. پزشکیان در مشارکتی 50 درصدی، رقیب راست مزاج خود را شکست داده بود و این نشانه بزرگی بود تا او اصلاح‌طلبان را به‌طور عام و اصلاح‌طلبان رادیکال را به‌طور خاص بانی این دولت نداند و گرچه در صورت‌بندی کلی چهره‌های مایل به اصلاح‌طلبی و اعتدال را در دولت جای دهد؛ اما عزم جدال با اصول‌گرایان میانه نکند و چهره‌های نزدیک به آنان را هم به کار گیرد و جز ظفرقندی و تا حدودی میدری، گزینه‌های چالشی وارد فهرست خود نکند.

در چنین شرایطی تلاش برای دوقطبی‌سازی با دولت، سخت و پیچیده است. نه ادبیات ثابتی در نقد عراقچی، دل اکثریت مجلس را به دست می‌آورد نه میدری، ظرفیت یک دوقطبی‌سازی بزرگ را دارد. شاید تنها گزینه‌ای مثل ظفرقندی محل مناقشه گردد که این حد اختلاف برای رأی به یک کابینه منسوب به اصلاحات، طبیعی و منطقی است. در چنین فضایی حتی رأی عدم اعتماد به برخی وزرا به معنای جدال سیاسی نیست، همان‌گونه که احتمالا دولت هم توقع رأی صددرصدی نخواهد داشت.

آن‌گونه که پیداست نه دولت، عزم دور زدن مجلس را داشت نه مجلس، با موضع به کابینه رئیس‌جمهور می‌نگرد. این شاید نوع جدیدی از رابطه بین قوا است که می‌تواند فضای سیاسی کشور را هم تحت تأثیر قرار دهد. نوع رابطه مجلس و دولت البته در ارتباط با رابطه قالیباف و پزشکیان است. این رابطه هرگز حتی در اوج رقابت هم تخریب نشد و در شرایط معقولی پایدار ماند و با ادبیات وفاق و کارآمدی، امکان تداوم هم خواهد داشت. 
پزشکیان می‌داند که قالیباف با رادیکال ها مرزبندی دارد و از ادبیات عقلانیت انقلابی و مقابله با تحجر سخن می‌گوید. قالیباف هم می‌داند که پزشکیان، خاتمی و روحانی نیست و می‌توان روابط دولت و مجلس را با کمترین تنش پیش برد تا رفته‌رفته فضا بر رادیکال‌های چپ و راست تنگ شود و مجلس با رویکرد عقلانیت انقلابی در کنار دولت چپ میانه با ادبیات وفاق که بیشتر از هر کسی شبیه شخصیت پزشکیان است به امور مردم رسیدگی کند.
به نظر نمی‌رسد که هفته رأی اعتماد تأثیر بزرگی در این روابط و فضای شکل گرفته ایجاد کند و سیاست ایران تا اطلاع ثانوی برخلاف نظر رادیکال‌ها پیش خواهد رفت.

زمان شکل گیری صورت جدیدی از اصلاح طلبی و اصول گرایی فرا رسیده است.
 

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar