ماجرای کورسک؛ ژنرال اوکراینی که مسکو و کی‌یف را غافلگیر کرد

اکو ايران

بروزرسانی 1403/06/11 - 12:10

ماجرای کورسک؛ ژنرال اوکراینی که مسکو و کی‌یف را غافلگیر کرد

اکو ایران/متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ژنرال الکساندر سیرسکی از ضدحمله ناموفق قبلی اوکراین درس گرفت و تهاجم به کورسک روسیه را مخفی نگه داشت.

در اواخر جولای، فرمانده نظامی اوکراین افسران ارشد را برای جلسه‌ای مخفی جمع کرد و طرح جسورانه‌ای برای احیای تلاش جنگی رو به زوال کشور را افشا کرد.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، ژنرال الکساندر سیرسکی، فرمانده ارتش اوکراین به افسران ارشد این کشور گفت که انجام اولین تهاجم بزرگ به روسیه از زمان جنگ جهانی دوم، ورق را علیه مسکو برمی‌گرداند. سرهنگ دوم آرتم کولُدکِویچ، رئیس ستاد تیپ ۶۱ مکانیزه که در جلسه حضور داشت، در ابتدا شوکه شد و با خود گفت: «قرار است کجا برویم»؟

این عملیات جسورانه روسیه را نیز در آغاز شگفت‌زده کرد، دفاع‌های مرزی ضعیف آن را در هم شکست و سریعاً حدود ۱۰۰ شهر و روستا را در منطقه کورسک روسیه تصرف کرد. این حمله موجب شرمساری ولادیمیر پوتین شد، روحیه اوکراینی‌ها را پس از یک سال جنگ دفاعی خسته‌کننده افزایش داد و به ایالات متحده و حامیان دیگر ثابت کرد که اوکراین هنوز روحیه مبارزه در خود دارد.

کولُدکِویچ در مصاحبه‌ای گفت: «ما افسانه شکست‌ناپذیری روسیه را نابود کردیم. کاری کردیم که هیچ‌کس در ۸۰ سال گذشته انجام نداده است».

این عملیات توجه بیشتری را به معمار آن، سیرسکی جلب کرده است. این افسر نظامی حرفه‌ای ۵۹ساله زمانی که در ماه فوریه زمام امور را به دست گرفت، با موقعیت چالش‌برانگیزی مواجه شد. او جایگزین ژنرال والری زالوژنی شد و از آن زمان تاکنون، تلاش داشته تا جنگی عمدتاً فرسایشی علیه یک دشمن بسیار بزرگ‌تر را مدیریت کند.

برای حال حاضر، این تهاجم روایت جنگ را بر هم زده و اوکراین را دوباره در حالت تهاجمی قرار داده است. اما موفقیت این عملیات در نهایت با این تعیین می‌شود که آیا منجر به دستاوردهای پایدار یا تلفات بیشتر در میدان نبرد یا سود سیاسی می‌شود که حمایت نظامی بیشتری از ایالات متحده و متحدان آن را به همراه آورد یا موقعیت اوکراین را در هر مذاکرات صلح آینده تقویت کند یا خیر.

این تهاجم که در هفته چهارم خود به سر می‌برد، حتی در حالی که روسیه نیروهای کمکی فرستاده همچنان در حال پیشروی است. طبق ادعای سربازان اوکراینی، حداقل ۲ هزار سرباز روسی در مقابل رودخانه‌ای محاصره شده‌اند؛ جایی که تلاش‌های مکرر برای آزادکردن آن‌ها با استفاده از پل‌های شناور شکست خورده است.

برخی از استراتژیست‌های نظامی و سربازان عملیات کورسک را زیر سؤال برده و گفته‌اند سیرسکی ذخایر باارزش نیروی انسانی و تجهیزات را برای جبهه‌ای جدید اختصاص داده، در حالی که روسیه از خطوط دفاعی نازک اوکراین در جبهه شرقی می‌گذرد. در پاسخ به این تهاجم، روسیه چند هزار سرباز را از اوکراین خارج ساخته، اما حملاتش بر هدف اصلی خود یعنی پوکروفسک، یک مرکز لجستیکی حیاتی برای عملیات اوکراین در شرق را تشدید کرده است.

دیگران از حرکت کی‌یف تمجید کرده و گفته‌اند که اوکراین برای تغییر روند جنگ نیاز داشت ریسک کند.

ژنرال بازنشسته بن هاجز، فرمانده سابق ارتش ایالات متحده در اروپا گفت که اوکراین نمی‌توانست صرفاً با پرتاب مردان بیشتر به خطوط دفاعی، زمان بخرد. او گفت: «هیچ‌کس منابع کافی برای انجام همه چیز را ندارد. شما دائماً باید در مورد اولویت‌ها و جایی که باید ریسک را بپذیرید، تصمیم بگیرید».

این عملیات همچنین قماری جسورانه برای ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین است که بین پیشروی کند اما پیوسته روسیه که می‌خواهد کنترل اوکراین را به دست بگیرد، و تمایل غرب به ارائه تسلیحات کافی برای معکوس‌ساختن دستاوردهای روسیه گرفتار شده بود.

میک رایان، استراتژیست نظامی و سرلشکر بازنشسته ارتش استرالیا گفت: «او دید که تنها یک بازیگر می‌تواند وضعیت موجود را تغییر دهد. این کار خطرناک اما جسورانه است». روز سه‌شنبه، زلنسکی گفت که قصد دارد در ماه سپتامبر برای ارائه طرح صلحی که تا حدودی توسط پویایی مثبت حمله تحریک شده، به ایالات متحده سفر کند.

سرلشکری که می‌تواند غیرعادی و ناگهانی عمل کند

سیرسکی، فردی علاقه‌مند به تناسب‌اندام و تاریخ نظامی شهرتی مبهم در بین سربازان اوکراینی داشت. ظاهر جدیش نسبت به سلف خود که برای سلفی‌گرفتن و نشان‌دادن علامت V برای پیروزی ژست می‌گرفت، در تضاد است. سیرسکی رهبری دفاع از کی‌یف را بر عهده داشت که جلوی حمله روسیه در اوایل سال ۲۰۲۲ را گرفت و ضدحمله‌ای موفقیت‌آمیز در منطقه شمال شرقی خارکیف را در پاییز آن سال رهبری کرد. اما برخی او را برای تلفات سنگین در دفاع از شهر شرقی باخموت که روسیه پس از ماه‌ها جنگ بی‌رحم در ماه می ۲۰۲۳ تصرف کرد، مقصر دانستند.

عملیات کورسک موجب تحسین ژنرال به خاطر برنامه‌ریزی، رازداری و سرعت آن شد. تحلیلگران و افسران اوکراینی گفتند سیرسکی ظاهراً از ضدحمله شکست‌خورده اوکراین در تابستان ۲۰۲۳ درس گرفته است؛ زمانی که اوکراین با مشورت با ایالات متحده و سایر شرکای غربی‌، تیپ جدید تشکیل‌شده را مستقر کرد و با فیلم‌ها و نظرات عمومی برنامه‌های خود را اطلاع داد.

تنها تعداد کمی از افسران ارشد به رهبری سیرسکی در جلسات تدوین برنامه‌های دقیق برای یورش شرکت کردند. سیرسکی واحدهای سخت‌کوش، مانند تیپ‌های هوایی حمله ۸۰ و ۸۲ را برای رهبری یورش انتخاب کرد و به ایالات متحده اطلاع نداد.

در حالی که ضدحمله سال گذشته به قوی‌ترین استحکامات روسیه در جنوب حمله کرد، این بار سیرسکی هدفی را برگزید که مسکو فرض می‌کرد غیرقابل‌لمس بوده و عمدتاً توسط سربازان وظیفه دفاع می‌شد.

سرگئی چرواتی، مشاور سابق ارتباطات سیرسکی گفت: «نقطه‌قوت سیرسکی این است که او ژنرالی است که می‌تواند غیرعادی، ناگهانی و غیرمنتظره عمل کند. او می‌داند که ما (با دشمن) برابری نداشتیم و نمی‌توانیم رو در رو بجنگیم، بنابراین از حیله و هر مزیت موجود استفاده می‌کند».

شکستن خطوط روسیه، قطع ارتباط نیروها
قبل از جلسه تیرماه سیرسکی با افسران ارشد از واحدهای انتخاب‌شده برای عملیات، نیروهای تیپ ۶۱ ماه‌ها در شرق برای آنچه افسران تصور می‌کردند یک درگیری دفاعی دیگر خواهد بود، آموزش دیده بودند. حتی پس از افشای ژنرال مبنی بر اینکه آن‌ها به روسیه خواهند رفت، کولدکویچ، رئیس ستاد تیپ مذکور فکر می‌کرد که این ممکن است صرفاً یک بلوف و تنها برای فریب روس‌ها باشد. انتقال تیپ ۶۱ از شرق با کمپین اطلاعات غلط همراه بود که نشان می‌داد آن‌ها به سمت وووچانسک، یک شهر شمالی که از ماه می تحت حمله بود، رهسپار هستند.

در عوض، این تیپ در موج دوم نیروهای اوکراینی در ۷ آگوست وارد کورسک شد. همانطور که نیروهای تهاجمی با وسایل نقلیه زرهی سریع به عمق روسیه می‌رفتند و از حملات سر به سر در شهرها و روستاها اجتناب می‌کردند، تیپ ۶۱ دسته‌های سربازان روسی که توسط پیشروی سریع قطع شده بودند را پاکسازی می‌کرد.

عملیات سریع شباهت‌هایی با حمله خارکیف سیرسکی دارد که از نقاط ضعف روسیه برای شکستن خطوط آن‌ها، قطع نیروهای نظامی و پس‌گرفتن بخش‌هایی از قلمرو استفاده کرد. اکنون ارتش اوکراین از بی‌پروایی روسیه برای حمله عمیق‌تر به عقب استفاده می‌کند و آنچه که زلنسکی آن را منطقه‌ای حائل برای جلوگیری از عملیات نظامی روسیه علیه اوکراین نامیده را ایجاد می‌کند. نیروهای کی‌یف همچنان روس‌های بیشتری که اوکراین برای مبادله با سربازانش در نیاز دارد، اسیر می‌کند.

اوکراین از تاکتیک‌ها و تجهیزات جدید برای به دست آوردن برتری در مکان‌هایی که دفاع روسیه ضعیف‌تر است، از جمله استفاده از پهپادهای انفجاری کوچک برای سرنگون‌کردن هلیکوپترها و پهپادهای نظارتی روسیه، استفاده می‌کند. فرمانده یک واحد پهپاد، با نام مستعار آریستارخ گفت که این امر اجازه می‌دهد توپخانه اوکراین آزادانه‌تر حرکت کرده و اهداف بیشتری را مورد اصابت قرار دهد زیرا خطر کشف‌شدن کمتر است. تیم‌های آریستارخ از پهپادهای ضربتی با برد ۳۰ مایلی استفاده می‌کند که می‌توانند بمب‌های هوایی را بر روی اهداف باارزش مانند توپخانه‌های جنگی رها کنند.

روز سه‌شنبه، سیرسکی گفت که روسیه مجموعاً ۳۰ هزار نیرو در این منطقه برای مقابله با این حمله تخصیص داده که برخی از آن‌ها از اوکراین منتقل شده‌اند. با این حال بر خلاف آنچه که اوکراین امیدوار بود، سیرسکی افزود که روسیه در حال انتقال نیروها از جبهه پوکروفسک به کورسک نیست و تنها نیروهای خود را در آنجا تقویت نمی‌کند.

این امر باعث شده که سربازان در شرق شکایت کرده که تلاش‌های دفاعی آن‌ها به نفع حمله کورسک تحت فشار قرار گرفته است. هاجز گفت این خطری است که سیرسکی و مشاورانش پیش‌بینی کرده و تصمیم گرفته‌اند که ارزش پذیرش آن را دارد. او گفت: «بحث کسب محبوبیت مطرح نیست، بلکه مسئله کسب دستاورد استراتژیک است؛ به این معنی که باید در مناطق دیگر ریسک را بپذیرید».