برگزیده

مساله مبهم قیمت بنزین

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1403/06/19 - 21:48

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سخنان “محمدرضا عارف” درباره انرژی
محمدرضا عارف روز گذشته در مراسم تودیع جواد اوجی و معارفه محسن پاک‌نژاد در محل وزارت نفت نسبت به سیستم توزیع بنزین کشور در دوره وزارت قبلی انتقاد کرد و یادآور شد که تاکنون دو بار به سیستم توزیع بنزین ایران حمله شد و ضربه خورد؛ حمله سال دوم هم مانند سال اول بود؛ چه کسی باید پاسخگو باشد؟ در این بخش غفلت شده و جدا غفلت کرده‌اید. او از وزیر نفت دولت چهاردهم خواست در کل بخش صنعت نفت مقابله با حملات سایبری را به طور جدی دنبال کند. این درحالی است که به گفته عارف در یک سال دو بار حمله سایبری به سیستم توزیع بنزین صورت گرفت و هر دو بار هم همانند یکدیگر بود و حملات تغییری نکرد از این‌رو از آقای پاک‌نژاد می‌خواهم این مساله را به طور جدی پیگیری کند.
وی همچنین با بیان اینکه ظرفیت پاسخگویی به این موضوع را در کشور داریم و با تعامل و همکاری با بخش‌های ذی‌ربط از نظر علمی در کشور این مسائل قابل حل است، تاکید کرد که اگر دنبال مدیریت سوخت هستیم باید بررسی کنیم چه سهمی در رفع مشکل تولیدی کالاها با راندمان پایین و مصرف سوخت بالا داریم؟ ما در گاز طبیعی و فراورده‌های نفتی ناترازی داریم. تولید روزانه بنزین ما ۱۱۰ میلیون لیتر و مصرف تا ۱۴۰ میلیون لیتر است. کدام عقل سلیم می‌تواند بپذیرد بنزین را با دلار وارد کنیم و با قیمت ۱۵۰۰ تومان بفروشیم؟ البته فعلاً کاری نمی‌خواهیم بکنیم و نگویند، عارف حرفی زده و دولت دنبال آزادسازی است ولی اینها واقعیت است.
چندی پیش اما با وجود آنکه وزیر نفت ششم شهریورماه در نخستین موضع‌گیری‌اش افزایش قیمت بنزین را منتقی دانسته بود، مسعود پزشکیان در موضع گیری غیرمنتظره گفت: «هیچ منطقی وجود ندارد که بنزین را با دلار آزاد بخریم و با سوبسید به مردم بفروشیم؛» اظهاراتی که شائبه افزایش قیمت سوخت را در پی داشته است. اظهارات پزشکیان درباره منطقی نبودن این وضعیت درحالی است که عامل این اوضاع تولید خودروهای پرمصرف تولید ایران خودرو و سایپاست و در درجه اول باید عامل افزایش شدید مصرف را حل کرد. علاوه بر این، برخی کاربران در فضای مجازی به پزشکیان یادآوری کرده‌اند: «این منطقی نیست که حقوق‌ها ناچیز (با احتساب معادل ریالی‌اش) پرداخت شود اما هزینه‌ها در کشور بین‌المللی محسوب شود».

رضایت مردم، مبنای تصمیم‌گیری درباره بنزین
قیمت بنزین یکی از مسائل مهم اقتصادی است که مردم به آن بسیار حساس‌اند، زیرا هرگونه تغییر در قیمت این کالای اساسی می‌تواند تورم را جهش دوباره دهد و روی زندگی مردم تاثیر بگذارد. بنابراین با توجه به سخنان روز گذشته عارف و جدیدترین اظهارات مسعود پزشکیان درباره قیمت بنزین، اینگونه برمی‌آید که او و دولتش از قیمت فعلی بنزین راضی نیستند. ویدئوی ۵۷ ثانیه‌ای از رئیس‌جمهور منتشر شد که البته برشی از یک سخنرانی طولانی بود. صحبت‌های پزشکیان در این ویدئو فعلاً آخرین واکنش او به مسائل مربوط به بنزین است. پزشکیان در این فیلم می‌گوید: «هر انسان آگاه، هر انسان دانشمند و هر انسان دغدغه‌مندی، من تصور نمی‌کنم این نوع سیاست و این نوع نگاه را بپذیرد. وی با بیان اینکه «هیچ منطقی وجود ندارد که ما بنزین را به قیمت دلار آزاد بخریم و به قیمت سوبسیددار بفروشیم» افزود: «حالا که بنزین را (به این قیمت) بدهیم، جای بحث است که (آیا واقعاً) ما باید این را بدهیم؟ علم اقتصاد، دانشمندان و تجربه بین‌المللی این حرف را از ما قبول می‌کنند؟» رئیس‌جمهور گفت: «اقتصاددانان و کارشناسان ما باید بلند شوند و نسبت به سیاست‌های نادرستی که اجرا می‌کنیم، اعتراض کنند. اما حالا کارشناسان و اقتصاددانان اعتراض نمی‌کنند. من (به‌عنوان دولت) پول گندم، پول دارو و پول نهاده و حقوق بازنشسته‌ها را ندارم اما بنزین دلار ۵۰ تومان را می‌فروشم ۱۰ تومان. کدام منطقی این را از ما قبول می‌کند که ما داریم این کار را می‌کنیم؟»
تا این جای کار یک مساله را باید در نظر گرفت. آنچه به‌عنوان «اعتراض رئیس‌جمهور به قیمت بنزین» در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد صرفاً یک برش بسیار کوتاه از یک سخنرانی بلند بوده است. نکته دوم هم این است که رئیس‌جمهور از سازکار قیمت‌گذاری یا منطق اقتصادی قیمت بنزین انتقاد می‌کند. این انتقاد، واقعیتی است که همه کارشناسان و حتی خود مصرف‌کنندگان بنزین هم به آن اذعان دارند. با این مقدمه باید به نکته سوم اشاره کرد. صحبت انتقادی رئیس‌جمهور درباره یک سیاست غلط اقتصادی به معنای تصمیم گرفتن در آن زمینه نیست. به عبارت دقیق‌تر پزشکیان از نحوه قیمت‌گذاری بنزین انتقاد کرده و این انتقاد به این معنی نیست که دولت چهاردهم یا شخص رئیس‌جمهور در این ‌باره تصمیمی اتخاذ کرده است.
روزنامه ایران در تحلیلی می‌نویسد که به‌رغم این توضیحات، همان‌طور که پزشکیان گفت، همگان قبول دارند که قیمت بنزین یک مساله مهم اقتصادی در کشور است. اکنون سوال این است که دولت چهاردهم با این مساله چطور برخورد خواهد کرد و چگونه تصمیم خواهد گرفت؟ در بحبوحه انتخابات، ادعاهای بسیاری درباره افزایش قیمت بنزین در صورت پیروزی پزشکیان مطرح شد. وی در اولین مناظره دور دوم انتخابات با اشاره به این شایعات، خطاب به مردم تاکید کرد: «مردم بدانند ما بدون رضایت مردم هیچ کاری نخواهیم کرد». پزشکیان در میزگرد سیاسی دوران تبلیغات انتخابات هم اظهار کرد: «هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد و در آنها این پذیرش را به وجود آورد که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه بدون مشارکت و نظر مردم یک‌شبه تصمیم گرفته شود و آن فاجعه پیش بیاید، علمی و قابل قبول نیست.» آن اظهارات انتخاباتی با اظهارات جدید رئیس‌جمهور مغایرتی ندارد و هر دو در یک راستاست. پزشکیان در دوران انتخابات نیز بر اصلاح روش‌ها، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها با استفاده از نظرات کارشناسان تاکید کرده بود. این رویه‌ای است که در نهایت باید در حوزه بنزین نیز اتخاذ شود.
اما مساله این است که این سیاست ناگزیر، یعنی اصلاح قیمت بنزین، هم با نظر کارشناسان و هم با جلب همراهی و هم‌نظری مردم اتفاق خواهد افتاد. در دولت چهاردهم از شوک درمانی و غافلگیر کردن مردم در هیچ بخش خبری نخواهد بود و اگر در آینده برای اصلاح هر نقص ساختاری مانند قیمت بنزین، تصمیمی گرفته و مطابق آن گامی برداشته شود، این گام قطعاً با همراهی مردم خواهد بود.

توضیحات تلویحی درخصوص اهمیت گرانی سوخت
چند روز گذشته و یک هفته پس از سخنان پزشکیان، کرامت ویس کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی از رسیدن متوسط مصرف روزانه بنزین در شهریورماه به ۱۳۲ میلیون لیتر خبر داد و آن را به معنای افزایش ۸.۵ درصدی مصرف بنزین در شهریور ۱۴۰۳ نسبت به شهریور ۱۴۰۲ دانست. بنابراین طبق روایت تسنیم از سخنان مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در بخش حمل‌ونقل افزایش چشمگیر مصرف سوخت وجود داشته است. لذا افزایش مصرف گاهی تا ۱۴ درصد نیز در این حوزه رخ داده که باید با هماهنگی سایر دستگاه‌ها به‌ویژه سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور به‌نوعی همکاری کنیم که افزایش بیش از ۱۰ درصدی مصرف گازوییل از ابتدای امسال نسبت به سال قبل مدیریت شود. ویس‌کرمی با اشاره به ثبت نصاب‌های ۱۳۸ و ۱۴۲ میلیون لیتری مصرف بنزین به ترتیب در روزهای ۱۱ شهریور و ۱۰ شهریور امسال، گفت: این افزایش مصرف در روزهای اخیر به تعطیلات و افزایش ترددها به‌ویژه در حوزه شمال کشور مربوط می‌شود اما افزایش میانگین مصرف نسبت به سال قبل، ناشی از اضافه شدن سالانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه به تعداد خودروهای کشور، روند کند اسقاط خودروهای فرسوده و افزایش ترددها در سطح کشور است.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: مصرف بسیار بالاست در جایگاه‌های سوخت شاهد ازدحام هستیم و در این شرایط باید بتوانیم بنزین را از انبارهای نفت به جایگاه‌های سوخت منتقل کنیم. زمان انتقال کامیون‌های نفتکشی که باید بنزین را از انبار نفت رشت به شهرستان تنکابن منتقل کنند، در روزهای عادی حدود ۲ ساعت است اما دیروز این کار بین ۷ تا ۸ ساعت زمان برد. تاخیر بیش از سه برابری در حمل بنزین از مبدأ تا مقصد، باعث می‌شود که چند جایگاه برای ساعاتی بنزین نداشته باشند اما سوخت در جایگاه‌های دیگر موجود است.