برگزیده

چراغ‌ سبز واشنگتن به دمشق

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1403/10/02 - 20:15

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

اولین هیات اعزامی آمریکا به سوریه رفت و جایزه ۱۰میلیون‌دلاری علیه “جولانی” را لغو کرد

اگر بگوییم که این روزها در دمشق ترافیک دیپلماتیک را شاهد هستیم عملاً گزافه‌گویی نکرده‌ایم؛ چراکه پس از سفر هیأت‌های فرانسوی، انگلیسی و آلمانی به سوریه حالا شاهد آن هستیم که برای اولین بار از سال ۲۰۱۱ تاکنون، یک هیأت آمریکایی با اطلاع قبلی به سوریه سفر کرده است. شاید از این پس واژه «اولین بار» را در مورد سوریه بارها و بارها بشنویم و دلیل آن چیزی نیست جز سقوط بشار اسد و برچیده شدن بساط حزب بعث در این کشور که حالا به زعم ترکیه، آمریکا، اسرائیل و حتی اروپایی‌ها، بهترین وضعیت برای ایجاد تنفس سیاسی و اجتماعی در این کشور پدیدار شده است.
به‌ عنوان مثال، روز گذشته (شنبه) سفارتخانه قطر پس از ۱۳ سال قطع روابط با سوریه با بالا رفتن پرچم این کشور بر ورودی ساختمانش در دمشق، فعالیت خود را از سر گرفت و «خلیفه عبدالله آل محمود الشریف» به عنوان کاردار سفارت دوحه در دمشق مشغول به کار شده است. پیش‌تر نیز ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر گفته بود یک هیات دیپلماتیک برای تکمیل اقدامات لازم برای افتتاح سفارت قطر در سوریه وارد دمشق شده است. وی افزود که این هیات مجدداً در دیدارهایش با دولت انتقالی در سوریه بر پایبندی کامل قطر به حمایت از سوریه در راستای تحقق امنیت، صلح، توسعه و شکوفایی در این کشور تاکید کرده همچنین این هیات با طرف سوری درباره راه‌های تسهیل ورود کمک‌های بشردوستانه قطر به سوریه گفت‌وگو کرده و از نیازهای سوری‌ها در این مرحله مهم مطلع شده است.
از سوی دیگر دفتر حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرد که قرار است، تیمی از افسران خود را در روزهای آتی و برای «اولین ‌بار» در طول سال‌های گذشته در سوریه مستقر کند. سخنگوی دفتر حقوق بشر سازمان ملل همچنین اعلام کرد در دوران اسد تیم این نهاد بین‌المللی چندین سال اجازه ورود به سوریه را نداشت و از دور اوضاع در این کشور را رصد می‌کرد.
از این دسته اخبار از روزی که بشار اسد، سوریه را به مقصد مسکو ترک کرد به وفور یافت می‌شود و هر روز شاهد بعد جدیدی از این اخبار با درون‌مایه «اولین بار» هستیم اما نکته بسیار مهم این است که ورود هیات آمریکایی به دمشق اگرچه برای نخستین‌ بار انجام می‌شود اما موضوع مهم این است که آنها با یک دستورکار مشخص وارد دمشق شدند که هم جنبه سیاسی- امنیتی دارد و هم جنبه منطقه‌ای و شخصی.

رمزگشایی از دیدار در شام
براساس داده‌های منتشر شده از سوی منابع همچنین وزارت خارجه ایالات‌متحده باربارا لیف، معاون دستیار وزیر خارجه در امور خاور نزدیک، دنیل روبینشتاین، نماینده ویژه سابق آمریکا در امور سوریه و راجر کارستن، نماینده ویژه امور گروگان‌ها اولین دیپلمات‌‌های آمریکایی هستند که از سال ۲۰۱۲ تاکنون وارد دمشق شدند. به اذعان منابع نزدیک به این تیم دیپلماتیک، این سه دیپلمات با نمایندگان هیات تحریرالشام دیدار کرده و علاوه بر حوادث منطقه و لزوم مبارزه با داعش، اصول انتقالی که ایالات متحده و شرکای منطقه‌ای در شهر العقبه اردن و در نشست هفته گذشته تصویب کردند را مورد بررسی قرار دادند.
از سوی دیگر مقامات واشنگتن همکاری برای کسب اطلاعات از آمریکایی‌های مفقود شده یعنی «آستین تایس»، «مجد کمالمز» و دیگران را با مقامات هیات تحریرالشام بررسی کردند. گفته شده که هیات آمریکایی در این سفر خود به دمشق به شکل مستقیم با سوری‌ها از جمله اعضای جامعه مدنی، فعالان، اعضای جوامع مختلف و دیگر صداهای سوریه در مورد دیدگاهشان برای آینده کشور و چگونگی حمایت آمریکا از آنها گفت‌وگو کرده است. همچنین دنیل روبینشتاین به عنوان مشاور ارشد در دفتر امور خاورمیانه منصوب شده و رهبری دیپلماسی وزارت خارجه را در خصوص سوریه به عهده خواهد گرفت. وی به طور مستقیم با مردم سوریه و طرف‌‌های اصلی در این کشور ارتباط برقرار خواهد کرد و هماهنگی‌هایی با متحدان و شرکای ایالات متحده در راستای تقویت اصول مندرج در نشست العقبه انجام خواهد داد.
در همین راستا به گزارش ایسنا، سفارت آمریکا در دمشق اعلام کرد که لیف با مقامات هیات تحریرالشام دیدار کرده و اصولی که ایالات‌متحده و شرکای آن در العقبه توافق کرده‌‌اند را به بحث گذاشته‌‌اند. این اصول شامل حمایت از فرآیند سیاسی فراگیر تحت رهبری سوریه می‌‌شود، فرآیندی که منجر به تشکیل دولتی خواهد شد که به حقوق همه سوری‌‌ها احترام می‌‌گذارد. همچنین در این دیدار به حوادث منطقه، قصد سوریه برای تبدیل شدن به همسایه بی‌خطر و اهمیت تلاش‌های مشترک برای مقابله با تروریسم پرداخته‌ شد.

تایید جولانی توسط واشنگتن؟
نکته بسیار مهمی که در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد، نوع دیدگاه آمریکایی‌ها و هیات اعزامی آنها به دمشق در خصوص ابومحمد الجولانی که حالا با نام احمد الشرع رخ عیان کرده، است. باربارا لیف پس از دیدار با جولانی درخصوص دوره انتقالی در سوریه گفت که در این ملاقات بر اهمیت ادغام و رایزنی گسترده در طول این دوره تاکید کردیم. هیات نیاز به تضمین این موضوع دارد که گروه‌های تروریستی تهدیدی برای سوریه نخواهند بود و الجولانی نسبت به آن تعهد داد. او در خصوص شخصیت الجولانی هم گفت: او پراگماتیک است. ما از او اظهارات عملی و بسیار متعادلی راجع به مسائل زن و حقوق برابر شنیدیم. او فردی عملگراست و مباحثات با او خوب و بسیار مفید بود. او همچنین اعلام کرد که به الجولانی اطلاع داده شده که دیگر جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای ارائه اطلاعاتی از او در نظر گرفته نشده و به عبارتی دیگر این درخواست از سوی وزارت خارجه و دستگاه‌های امنیتی ایالات متحده کنار گذاشته شده است.
این خبر در حالی منتشر شد که تا قبل از این دیدار و سفر هیات آمریکایی به دمشق همچنان جایزه مذکور علیه جولانی پا برجا بود. در این خصوص متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که به دلیل اینکه دیگر جولانی محلی برای اختفا ندارد، این جایزه برداشته شده است. با این تفاسیر باید گفت که ایالات متحده در شرایط فعلی با این اقدامات نه تنها نام جولانی را از فهرست تحت تعقیب خود حذف کرد بلکه این اقدام را باید به منزله تایید حضور وی در دمشق و ساختار سیاسی زیر نظر وی دانست؛ تا جایی که (شنبه) فرماندهی کل سوریه اسعد حسن الشیبانی را به‌ عنوان وزیر خارجه در دولت جدید موقت سوریه تعیین کرد که همین موضوع نشان می‌دهد در آینده نزدیک او با یدعازم کشورهای منطقه و فرامنطقه شود که نوعی تایید حکومت فعلی مستقر بر دمشق هم می‌تواند تلقی شود.

ایران نباید نقشی در سوریه داشته باشد!
موضوع نهایی که در سفر هیات آمریکایی به دمشق باید مورد نظر قرار بگیرد، اشاره باربارا لیف به ایران و ترکیه و نقش این دو کشور در سوریه بود. او در مورد نقش ترکیه در تحولات کنونی سوریه گفت که ترکیه نقشی بزرگ، نفوذی تاریخی و منافع امنیتی ملی در سوریه دارد. بنا بر اعلام رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که ید طولایی در سوریه دارد، آنکارا بررسی پرونده‌های اسامی که قرار است رهبری سوریه را برعهده بگیرند، شروع کرده است.
اردوغان در سخنرانی خود در اجلاس دی ۸ در قاهره گفت که کشورش برای تعیین اسامی که سوریه را در دوره آتی هدایت خواهند کرد با دولت جدید این کشور ارتباط برقرار می‌کند و هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه در آینده نزدیک برای گفت‌وگو با جولانی به دمشق می‌رود. به این ترتیب پس از سفر چند روز پیش ابراهیم کالین، رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه به دمشق که با جولانی دیدار کرده و بر بازگشایی سفارت کشورش در سوریه نظارت داشت،‌ فیدان بالاترین مسئول ترکیه است که به سوریه سفر می‌کند.
فارغ از این باید توجه داشت که یکی از شروط آمریکایی‌ها برای جولانی، بحث عدم مداخله ایران در سوریه بوده است. او مدعی شده که «اگر بخواهم براساس مسائل امروز قضاوت کنم، ایران هیچ نقشی در سوریه نخواهد داشت و نباید داشته باشد». این اظهارات به معنای ترسیم یک نقشه راه جدید برای سوریه با نظارت مستقیم ایالات متحده و اتحادیه اروپاست و باید دید که بازی در شام به کدام سمت‌وسو خواهد رفت.