دیپلمات پیشین: همه‌ چیز به تصمیمات ایران بستگی دارد

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

ترامپ درنهایت یادداشتی را در باب فشار حداکثری امضا کرد اما مدعی شد که از امضایش خرسند نیست و در صورت تمایل تهران به مذاکره این امکان وجود دارد که محدودیت‌ها اجرایی نشود. همزمان عباس عراقجی، وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این ادعا فشار حداکثری را تجربه شکست خورده خوانده و گفت که تکرار آن به شکست دیگر منجر خواهد شد. عراقچی در ادامه بار دیگر ضمن استناد به فتوای مقام معظم رهبری تاکید کرد که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست. گفتنی است همزمان با دیدار رهبران امریکا و اسراییل، نیویورک تایمز به نقل از جامعه اطلاعاتی امریکا مدعی شد: تهران در تلاش است تا به سرعت از آستانه گریز هسته‌ای عبور کند؛ اما بنابر گزارش همین نشریه مشخص نیست که آیا این تصمیم ادعایی اتخاذ شده است یا خیر. این درحالی است که مسعود پزشکیان رییس‌جمهور ایران اعلام کرده که می‌خواهد با دولت جدید امریکا وارد گفت‌وگوهایی سازنده شود. ترامپ روز سه‌شنبه پیش از برگزاری کنفرانس خبری مشترک با نتانیاهو با امضای فرمان اجرایی، کمپین فشار حداکثری را بازگرداند هر چند از بیان عباراتی خصمانه خودداری کرد و در قبال حمله ادعایی اسراییل به تاسیسات هسته‌ای ایران سیاست سکوت را در پیش گرفت. رییس‌جمهور امریکا همچنین ادعا کرد که علی‌رغم میل باطنی‌اش ناگزیر به امضای این یادداشت شده است. گفتنی است او هنگام امضای این یادداشت ادعایی مدعی شد: «این یکی از مسائلی است که من در باب آن دچار تردید هستم. امیدوارم که مجبور نشویم خیلی از آن استفاده کنیم. خواهیم دید که آیا می‌توانیم توافقی با ایران ترتیب دهیم یا خیر.» این درحالی است که ترامپ همزمان با امضای یادداشت مرتبط با تشدید فشارها بر تهران، مدعی شد خواهان ملاقات با همتای ایرانی خود یعنی مسعود پزشکیان رییس‌جمهور کشورمان برای ازسرگیری گفت‌وگوها است. اکنون اما گمانه‌زنی‌های متعددی در باب واکنش احتمالی ایران به کنش‌های اخیر دونالد ترامپ افزایش یافته است. به این بهانه روزنامه اعتماد با هدف ارزیابی پاسخ و واکنش احتمالی تهران به کنش اخیر رییس‌جمهور امریکا و همچنین پیش‌بینی تحولات روزهای آینده با عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک گفت‌وگو کرده است. فرجی‌راد ضمن اشاره به این نکته که امضای یادداشت مرتبط با فشار حداکثری 2 سناریویی است که پیش‌تر تحققش پیش‌بینی شده بود، آن را امتیاز رییس‌جمهوری امریکا به اسراییل قلمداد کرد و گفت، ترامپ منتظر پاسخ تهران خواهد بود و همزمان به دنبال آن است تا در صورت پاسخ مثبت تهران امتیاز حداکثری را به نفع خود ثبت کند. هر چند از نظر فرجی‌راد در صورت پاسخ منفی ایران احتمال تشدید تحریم‌های امریکا و فعال شدن ماشه بسیار است.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

ارزیابی شما از واکنش احتمالی ایران به کنش اخیر ترامپ و امضای یادداشت مرتبط با بازگشت فشار حداکثری علیه تهران و همزمان ادعای دیدار با همتای ایرانی خود چیست؟

به اعتقاد و باور من امضای یادداشت اجرایی در باب بازگشت یادداشت فشار حداکثری علیه ایران توسط ترامپ، با فرضیه‌هایی که پیش‌تر در باب آن پیش‌بینی‌هایی انجام شد، تفاوت چندانی نداشت.

او اکنون به ‌طور رسمی اعلام کرد که آمادگی دارد با همتای خود یعنی آقای پزشکیان، وارد گفت‌وگو شود. در واقع، ترامپ با امضای این یادداشت اجرایی بر این نکته تاکید داشت که برای اجرای محدودیت‌ها عجله‌ای ندارد.

به نظر می‌‌رسد هدف او این است که فشارهای وارده ازسوی نخست‌وزیر اسراییل مبنی بر حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را مدیریت کند. به واقع ترامپ می‌خواست اقدامی در این زمینه انجام دهد که به نتانیاهو نشان دهد همزمان با وارد کردن فشار به ایران، امتیازی نیز به نخست‌‌وزیر اسراییل داده است. ناگفته نماند که ترامپ همچنین تاکید کرد که می‌خواهد با همتای ایرانی خود وارد گفت‌وگو شود. از طرفی زمانی که خبرنگاری از او پرسید آیا حاضر به حمله به ایران هست، ترامپ این سوال را نادیده گرفت. بنابراین، به اعتقاد من تغییرات زیادی حاصل نشده است. اما به هر حال، این یادداشت که توسط ترامپ به امضا رسید، به مسوولان دولت او اجازه می‌دهد فشارهایی را به ایران وارد کنند. گفتنی است مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت جدید امریکا پیش از این مدعی شده بود که برای فعالسازی مکانیسم ماشه با اروپایی‌ها هماهنگ خواهند شد. در بدبینانه‌ترین حالت این رویکرد نشان می‌دهد که رویکرد ترامپ، رویکردی بلندمدت است؛ یعنی رییس‌جمهوری امریکا احتمالا تحریم‌های امریکایی را ممکن است که به تدریج افزایش دهد، این تحریم‌ها در هماهنگی با تحریم‌های سازمان ملل مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال می‌کند. به باور من اما ترامپ منتظر است ببیند با دعوتی که از ایران برای مذاکره کرده، چه پاسخی از سوی تهران دریافت خواهد کرد. اگر در دو هفته آینده پاسخ مثبتی از ایران دریافت کند، احتمالا این یادداشت اجرا نخواهد شد. اما اگر پس از چند هفته پاسخ مثبتی از سوی ایران دریافت نکند، ممکن است فشار حداکثری را با تشدید تحریم‌های امریکایی بر ایران اجرایی کند. از سویی دیگر در صورتی که اروپا در چند ماه آینده مذاکرات را به نتیجه برساند، می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کرده و همکاری امریکا و اروپا در این زمینه آغاز شود. نکته مهم این است که انتظار می‌رفت ترامپ از زمانی که وارد کاخ سفید شد، بحث مذاکره با ایران را مطرح کند اما او این موضوع را در دیدار با نتانیاهو به ‌طور مستقیم مطرح کرد. این نشان می‌دهد که او انتظارات بالایی از گفت‌وگو با ایران دارد و می‌خواهد مدیریت این مذاکرات را خود شخصا به دست بگیرد تا امتیازات احتمالی که از ایران می‌گیرد، به نام خودش تمام شود.

به باور شما در بازه زمانی کنونی با توجه به اینکه رییس‌جمهوری امریکا بازگشت کمپین فشار حداکثری را در اولویت قرار داد، می‌توان به آغاز رایزنی‌ها میان تهران و واشنگتن خوش‌بین بود؟

در روزهای اخیر، مقامات ایرانی از جمله وزیر خارجه و همچنین معاون وزیر اطلاعات اعلام کرده‌اند که هنوز تصمیمی درخصوص مذاکره اتخاذ نشده است. به عبارت دیگر، پاسخ منفی به مذاکره داده نشده اما همزمان هشدارهایی مطرح شده که از طرح مکرر موضوع مذاکره توسط برخی افراد خودداری شود. علت این امر احتمالا این است که هنوز از سوی طرف امریکایی تمایلی برای گفت‌وگو مطرح نشده است. حال که رییس‌جمهور امریکا به ‌طور رسمی آمادگی خود را برای گفت‌وگو اعلام کرده است، احتمال دارد که طرف ایرانی نیز به‌ نحوی مواضع خود را از طریق یک مقام رسمی، مانند رییس‌جمهور یا وزیر امور خارجه، اعلام کند. به نظر من، موضع تهران احتمالا منفی نخواهد بود و مقام‌های رسمی کشورمان به‌ طور صریح نخواهند گفت که با طرف امریکایی وارد گفت‌وگو نمی‌شوند یا دیداری انجام نخواهد شد.

در عوض، ممکن است اعلام کنند که گفت‌وگو خواهند کرد، به شرطی که این مذاکرات موثر باشد و بتواند خواسته‌های آنها را برآورده کند.

به باور شما با توجه به هماهنگی احتمالی میان ایالات‌متحده و تروییکای اروپایی و با لحاظ کردن این سناریوی احتمالی که رایزنی‌ها میان تهران و واشنگتن بی‌نتیجه بماند، تا چه اندازه اجرایی شدن کمپین فشار حداکثری و فعالسازی مکانیسم ماشه به صورت همزمان طی یک ‌سال آینده محقق خواهد شد؟

به باور من فعالسازی یا عدم فعالسازی مکانیسم ماشه به‌ طور مستقیم به تصمیمات ایران در زمینه میزان غنی‌سازی و حضور بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌‌ای بستگی دارد. اگر ایران آمادگی داشته باشد که گفت‌وگوهای جدی را با کشورهای اروپایی آغاز کند و این کشورها براساس ارزیابی‌های خود به این نتیجه برسند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، می‌توان انتظار داشت حال که میزان غنی‌سازی اورانیوم کاهش یافته احتمال اینکه ایران با اروپا به تفاهم برسد و مکانیسم ماشه فعال نشود، وجود دارد. از‌سوی دیگر اما اروپا نگران است که اگر در رابطه با ایران تندروی و بهانه‌‌جویی‌های خود را تشدید کند، به صورت کلی مساله هسته‌ای ایران زیر سوال برود. در چنین شرایطی، تنش‌‌ها تشدید خواهد شد و این امکان وجود دارد که ایران از پیمان ان‌پی‌‌تی خارج شود یا میزان غنی‌سازی خود را افزایش دهد و از 60درصد عبور کند. بنابراین به اعتقاد من همه‌ چیز به تصمیمات ایران بستگی دارد و اینکه براساس چه معیارهایی می‌خواهد با اروپا و امریکا در زمینه برنامه هسته‌ای خود وارد گفت‌وگو شود.

به نظر می‌‌رسد که ترامپ نیز تا حدودی خود را در باب این موضوع با اروپا هماهنگ کرده است. سیگنال‌های ارسالی چند روز گذشته حاکی از آن است که امریکایی‌ها نمی‌خواهند مسیری مجزا از اروپا در پیش بگیرند.

---

بازار

---

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar