برگزیده

الجزیره: فشار حداکثری شانسی برای توافق باقی می‌گذارد؟

هم ميهن

بروزرسانی 1403/11/23 - 19:47

الجزیره: فشار حداکثری شانسی برای توافق باقی می‌گذارد؟

هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به سرعت کمپین فشار حداکثری خود علیه ایران را از سر گرفته و تاکید کرده است که نمی‌خواهد تهران به سلاح هسته‌ای دست یابد. مقامات ایرانی به‌طور معمول اعلام کرده‌اند که قصد تسلیم شدن ندارند و سیاست رسمی این کشور مبنی بر عدم پیگیری بمب هسته‌ای همچنان پابرجاست، اما آنها فضا را برای گفت‌وگو باقی گذاشته‌اند.

ترامپ روز سه‌شنبه هفته گذشته مدعی شد که - به دلایل اعلام‌نشده - تمایلی به آغاز کردن یک کمپین فشار جدید علیه ایران نداشت، اما با این وجود قول داد که تحریم‌های نفتی ایران را به صفر برساند. وی در عین حال تاکید کرد که تنها اولویت او این است که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند. ترامپ در پاسخ به سوالی درباره تلاش‌های ادعایی ایران برای کشتن او در تلافی دستور ترور سردار قاسم سلیمانی در سال 2020، گفت که دستوراتی را برای ایران گذاشته است که در صورت تلاش برای کشتن او، ایران «محو» شود.

رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه یک یادداشت ریاست‌جمهوری امنیت ملی را برای اعمال فشار حداکثری خود بر سیاست ایران امضا کرد. این تفاهم‌نامه فاقد جزئیات زیادی درباره «فشار حداکثری» است، اما ترامپ اشاره کرد که این اقدامات سخت خواهد بود و گفت که از امضای آن «ناراضی» است و افزود که امیدوار است «به‌هیچ‌وجه نیازی به استفاده از آن نباشد.»

در ماه مه 2018، در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود، ترامپ به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی که برنامه هسته‌ای تهران را محدود می‌کرد در ازای لغو برخی تحریم‌ها و تعلیق برخی دیگر، دست کشید. رئیس‌جمهور آمریکا در پستی در اکانت Truth Social خود گفت که می‌خواهد ایران کشوری بزرگ و موفق باشد اما کشوری بدون سلاح هسته‌ای. در این پست آمده است: «گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ایالات متحده، در همکاری با اسرائیل، قصد دارد ایران را قلع و قمع کند، بسیار اغراق‌آمیز است.»

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافق مهمی که بین ایران و گروه 1+5 (آمریکا، چین، روسیه، انگلستان، فرانسه و آلمان) در سال 2015 پس از سال‌ها مذاکره امضا شد، محدودیت‌های سختی را برای برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های سازمان ملل ایجاد کرد. ترامپ با تشویق اسرائیل و نخست‌وزیرش بنیامین نتانیاهو، بدون ارائه جایگزینی به‌طور یکجانبه از این توافق خارج شد و شدیدترین تحریم‌های آمریکا را علیه ایران اعمال کرد. تحریم‌های گسترده‌ای که در دوره اول ترامپ اعمال شد، کل اقتصاد ایران را در بر گرفت و حتی در طول همه‌گیری کووید-۱۹ که ایران به‌ویژه ضربه شدیدی خورد، تسلیم نشد.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده نیز تحریم‌ها را حفظ کرد، اما به طور مداوم توسط رقبای جمهوری‌خواه خود به سهل‌انگاری در اجرای آن متهم می‌شد، زیرا درگیر گفت‌وگوهای غیرمستقیم برای احیای برجام بود. اقتصاد ایران که پس از توافق هسته‌ای شروع به تثبیت کرده بود، به دلیل تحریم‌ها وارد یک آشفتگی چندساله شده است. ده‌ها میلیون ایرانی همچنان شاهد کاهش قدرت خرید خود در بحبوحه تورم افسارگسیخته هستند و ارزش پول ملی این هفته در بازار آزاد به پایین‌ترین حد خود یعنی حدود 88 هزار تومان برای هر دلار آمریکا رسید.

این نرخ قبل از تحریم‌ها به ازای هر دلار آمریکا کمتر از 40 هزار ریال بود. ایران با بحران انرژی هم دست و پنجه نرم می‌کند و شاهد تعطیلی پراکنده خدمات دولتی در سراسر کشور بوده است و به شدت به سطوح خطرناک آلودگی هوا، به‌ویژه در پایتخت رسیده است. اما به نظر می‌رسد تیم ترامپ قصد دارد میلیاردها دلار دیگر از خزانه ایران را از طریق اجرای دقیق رژیم تحریم‌های واشنگتن و اعمال نام‌گذاری‌های جدید کاهش دهد. واشنگتن همچنین به احتمال زیاد فشار بیشتری بر چین را در نظر دارد، زیرا این کشور سال‌ها بزرگترین خریدار نفت ایران بوده است.

اما درحالی‌که ترامپ اعلام می‌کند که آماده جنگ تجاری دیگری با پکن است، برنامه‌های او برای به صفر رساندن صادرات نفت خام ایران دور از ذهن به نظر می‌رسد. ایران یکی از بزرگترین ذخایر اثبات‌شده نفت در جهان را دارد و یکی از اعضای موسس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است که نماینده برخی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران اخیراً در دیدار با رئیس این سازمان در تهران از اعضای اوپک خواست تا علیه تحریم‌های احتمالی آمریکا متحد شوند.