بی اعتمادی کردها به نظام جولانی

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1404/02/10 - 19:25

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

وقتی نیروهای شورشی کنترل سوریه را به دست گرفتند، متعهد شدند که گروه‌های مسلح پراکنده در کشور را در یک ارتش ملی متحد کنند. بزرگ‌ترین چالش برای آنها تاکنون در شمال شرقی سوریه بوده است؛ منطقه‌ای خودمختار که توسط اقلیت کرد این کشور اداره می‌شود و سوءظن آنها نسبت به رهبری جدید سوریه بسیار عمیق است.

در سال‌های گذشته، شورشیان و کردها با یکدیگر می‌جنگیدند. اما با توجه به اینکه شورشیان اکنون بر سوریه حکومت می‌کنند، آنها در تلاشند تا اتحادی تشکیل دهند و ارتش قدرتمند به رهبری کردها را در نیروی ملی جدید ادغام کنند. «آلیسا روبین»، گزارشگر نیویورک تایمز که دو هفته را در سوریه و در مناطق کردنشین این کشور سپری کرد و با بسیاری از ساکنان آنجا صحبت کرد، در گزارشی برای نیویورک‌تایمز نوشت، مصاحبه با ده‌ها نفر در شمال شرقی در اواخر ماه مارس نشان داد که بی‌اعتمادی کردها به دولت جدید تا حدودی ریشه در این واقعیت دارد که شورشیان سابق که اکنون مسوول هستند، زمانی وابسته به القاعده بودند. برخی از کردها نیز محتاط هستند؛ زیرا دولت جدید توسط ترکیه حمایت می‌شود؛ کشوری که سال‌ها تلاش کرده تا قدرت کردها را در سوریه تضعیف کند.

«امینه محمود»، ۳۱ساله، ساکن کرد شهر کوبانی در شمال شرقی سوریه می‌گوید: «چگونه می‌توانیم به این دولت جدید در دمشق اعتماد کنیم؟» شک و تردید او با سایر طیف‌های متنوع قومی و مذهبی سوریه مشترک است؛ زیرا آنها هم نگرانند که دولت جدید از آنها محافظت نکند، طردشان کند یا نمایندگی آنها را بر عهده نگیرد. نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، در ۱۰مارس توافق کردند که ارتش و سایر نهادهای خود، از جمله میادین نفت و گاز ارزشمند خود را تا پایان سال تحت کنترل دولت مرکزی ادغام کنند. این یک موفقیت بزرگ برای احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه در تلاش‌هایش برای متحد کردن کشوری بود که هنوز با آشفتگی خشونت‌آمیز دست و پنجه نرم می‌کند. در ماه گذشته، کردها شروع به کاهش حضور نظامی خود در شهر حلب در شمال شرقی کردند و دو طرف با وجود اینکه لفاظی‌هایشان خصمانه‌تر شده بود، اما اسرا را مبادله کردند که این امر بر سابقه طولانی تنش‌ها تاکید دارد.

در ابتدا، «توافق ادغام» در شمال شرقی - منطقه‌ای با جمعیتی مختلط از اعراب و کردها که توسط یک دولت منطقه‌ای به رهبری کردها اداره می‌شود - مورد استقبال قرار گرفت. کردها که حدود ۱۰درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند، به ویژه از بندی در این توافق که تصریح می‌کرد آنها از حقوق یکسانی با سایر سوری‌ها برخوردار خواهند بود، استقبال کردند. اما تردیدها به سرعت ظاهر شد. اعضای دولت منطقه‌ای این توافق را صرفا «گام اول» توصیف کردند. جزئیات مهم هنوز مشخص نشده است، مانند اینکه آیا نیروهای دموکراتیک سوریه به‌عنوان یک بلوک به ارتش ملی خواهند پیوست یا نقش مداومی در تامین امنیت شمال شرقی خواهند داشت. «بدران کردی» یک چهره سیاسی کرد که در مذاکرات ادغام با الشرع شرکت داشت، گفت: «الشرع و دولت جدید می‌خواهند تمام سوریه را کنترل کنند و البته آنها رویای کنترل تمام مناطق ما را در سر دارند؛ اما این کار بسیار دشوار است.»

«علی احمد»، ۵۵ ساله کردی از شهر حسکه در شمال شرقی سوریه که شیمی تدریس می‌کند، الشرع را «تروریست» خواند. او در حالی صحبت می‌کرد که خانواده‌اش در حال پیک‌نیک در حومه شهر برای جشنواره بهاری نوروز، سال نو ایرانی بودند. او گفت: «ما او را می‌شناسیم.» احمد به دوره ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ اشاره می‌کرد، زمانی که الشرع «جبهه النصره»، شاخه سوری القاعده را رهبری می‌کرد. در طول این سال‌ها، جبهه النصره چندین نبرد علیه نیروهای دموکراتیک سوریه بر سر کنترل چندین شهر شمال شرقی انجام داد. الشرع اکنون از «بازسازی» و «همه شمولی» صحبت می‌کند. احمد در حالی که به دشت‌های سرسبز رو به مرز ترکیه که تنها ۱۰مایل با آن فاصله داشت، نگاه می‌کرد، گفت که روابط نزدیک الشرع با ترکیه به تردیدهای او می‌افزاید. اما همه کردها این توافق را منفی نمی‌دانند. «صالح مسلم»، یکی از اعضای ارشد رهبری سیاسی کرد، گفت که با وجود فاصله بین دو طرف، او این را فرصتی تاریخی برای کردها می‌داند تا از سوی دولت به رسمیت شناخته شوند. با این حال، پرسش‌هایی در مورد اینکه آیا این توافق حملات ترکیه به کردهای سوریه را متوقف خواهد کرد یا خیر، به‌طور جدایی‌ناپذیری در هر مکالمه‌ای وجود داشت.

ترکیه جنگجویان کرد در شمال شرقی سوریه را با شبه‌نظامیان کرد داخل ترکیه (که بیش از ۴۰ سال است با دولت می‌جنگند) مرتبط می‌داند. در چند سال گذشته، ترکیه حملات هوایی به نیروهای کرد سوریه در آن سوی مرز انجام داده و همچنین از نیروهای نیابتی سوریه علیه کردها حمایت کرده است. ارتش ترکیه در ابتدا حتی پس از امضای توافق ادغام توسط الشرع و مظلوم عبدی (رهبر نیروهای دموکراتیک سوریه)، به برخی حملات پهپادی و هوایی ادامه داد. اما اکنون حملات را به حالت تعلیق درآورده است. یکی از مرگبارترین حملات ترکیه از زمان توافق، حمله ای بود که در ماه مارس به یک دهکده کشاورزی در خارج از شهر کوبانی با اکثریت کردنشین انجام شد. این حمله منجر به کشته شدن یک خانواده کشاورز شد؛ یک زوج و هشت فرزندشان که کوچک‌ترین آنها ۷ماهه بود. ترکیه کشتن این خانواده را تکذیب کرد و در بیانیه‌ای اعلام کرد که عملیات‌هایش «منحصرا سازمان‌های تروریستی را هدف قرار می‌دهد.» ترکیه معمولا از نیروهای دموکراتیک سوریه به‌عنوان «تروریست» یاد می‌کند. مراسم تشییع جنازه این خانواده صدها کرد را به خود جلب کرد که در جاده‌ای منتهی به یک گورستان کوچک در کوبانی صف کشیده بودند. هر یک از تابوت‌ها که عکسی از متوفی به بیرون آن چسبانده شده بود، بر دوش مردان محلی بلند شد و به محل دفن منتقل شد.

امینه محمود، ساکن کرد کوبانی، با اشاره به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت: «چرا اردوغان با ما این کار را می‌کند؟ ما چه کرده‌ایم؟» با این حال، برخی از مسیحیان که آشکارا در شمال شرقی به دین خود عمل می‌کنند، از هرگونه توافقی که به نیروهای نظامی الشرع اجازه استقرار در آنجا را بدهد، هراسان به نظر می‌رسیدند. ترس آنها ماه گذشته با خشونتی که عمدتا علیه یکی دیگر از اقلیت‌های سوری، علوی‌ها، در دو استان شمال غربی در امتداد ساحل مدیترانه صورت گرفت، افزایش یافت. این درگیری ۱۶۰۰کشته بر جا گذاشت. «آلیس ماردروس» ۵۰ ساله، یک مسیحی ارمنی ساکن شهر قامشلی در شمال شرقی سوریه گفت که کردها باید همچنان مسوول امنیت باشند. او پس از شرکت در مراسم عشای ربانی روز یکشنبه در کلیسای ارتدوکس ارمنی گفت: «اگر کردها اینجا نبودند، سرمان از تن جدا می‌شد.»

سال‌هاست که ایالات متحده از کردها حمایت سیاسی و مالی می‌کند. این حمایت پس از حملات داعش و تلاش آمریکا برای ائتلاف با کردها علیه «نیروهای خلافت خودخوانده» بیشتر شد. اکنون به نظر می‌رسد بار دیگر داعش در مناطقی از سوریه فعال شده و حملاتی انجام داده است. الجزیره در همین رابطه در گزارشی نوشت، این گروه در حمله‌ای به دیرالزور در شرق سوریه، پنج جنگجوی کرد را کشت. این مساله نگرانی‌ها در مورد تجدید حیات داعش را برجسته کرده است. «فرهاد شامی»، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه، روز دوشنبه (۸اردیبهشت ماه) در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز تایید کرد که پنج نفر از اعضای این گروه در این حمله کشته شده‌اند؛ حمله‌ای که او آن را «یکی از مرگبارترین» حملات اخیر داعش توصیف کرد.

روبین، گزارشگر نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود نوشت، آمریکا اکنون حضور کوچکی در شمال شرقی سوریه دارد؛ اما از این ماه شروع به کاهش حضور نیروهای خود کرده است. برخی از ساکنان عرب شمال شرقی گفتند که از این توافق راضی هستند؛ زیرا نیروهای دموکراتیک سوریه را تحت کنترل دولت مرکزی قرار می‌دهد که آنها آن را به‌عنوان یک عامل ضروری برای کنترل قدرت کردها می‌دانند.

با این حال، اعراب که اکثریت قومی سوریه را تشکیل می‌دهند، درمورد نقشی که می‌خواهند نیروهای تحت رهبری کردها در آینده ایفا کنند، اختلاف نظر دارند. «شیخ حسن المسلط الملحم»، یک عرب سوری اهل حسکه گفت که از قدرت نیروهای دموکراتیک سوریه در منطقه‌ای که جمعیت زیادی از اعراب دارد، ناراضی است. از نظر او، حمایت آمریکا از این نیرو، اوضاع را بدتر کرده است.

الملحم گفت: «ما اعراب، تا این لحظه، دوست نداریم آمریکایی‌ها اینجا باشند.» او گفت که از رویکرد الشرع زمانی که جبهه النصره را رهبری می‌کرد و در شمال شرقی فعال بود، قدردانی کرده است. الملحم گفت: «آنها به ما احترام می‌گذاشتند، به ما کمک می‌کردند. آنها اسلام‌گرا بودند؛ اما رادیکال نبودند.»