برگزیده

قالیباف فعلا برای ریاست مجلس رقیب ندارد

روزنامه سازندگي

بروزرسانی 1404/02/23 - 22:45

روزنامه سازندگی/متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

هدا احمدی| درحالی که کمتر از یک ماه تا انتخاب رئیس و هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی باقی مانده، فضای سیاسی مجلس با تحرکات و رایزنی‌های پنهان و آشکار گرم‌تر از همیشه دنبال می‌شود. از فراکسیون مستقلین گرفته تا جبهه پایداری هر کدام با محاسبات و منافع خود به میدان آمده‌اند؛ اما در نهایت این آرایش نیروهاست که مشخص می‌کند، آیا محمدباقر قالیباف همچنان بر کرسی ریاست تکیه خواهد زد یا نه.‌
در نتیجه با نزدیک شدن به موعد انتخاب ریاست پارلمان، زمزمه‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت کرسی ریاست و دیگر مناصب کلیدی مجلس شدت گرفته است. احمد بخشایش‌اردستانی، عضو فراکسیون مستقلین مجلس دوازدهم و نماینده اصفهان (اردستان) با نگاهی متفاوت تر از معادلات پشت پرده، شانس رقبای قالیباف، رایزنی‌ها و واقعیت‌هایی که سیاست‌ورزی امروز مجلس را شکل می‌دهد، سخن گفته است. او در گفت‌وگویی تحلیلی با روزنامه سازندگی از فضای موجود می‌گوید و پیش‌بینی می‌کند که اگرچه تحرکاتی در جریان است اما تغییر عمده‌ای در ترکیب فعلی هیات‌رئیسه متصور نیست.
وی با اشاره به تحرکات جبهه پایداری و فراکسیون مستقلین هم می‌گوید: این روزها بحث‌هایی مطرح شده مبنی بر اینکه فراکسیون مستقلین نسبت به عملکرد آقای قالیباف در این یک‌ سال اخیر رضایت نداشته و احتمال دارد مانند سال گذشته از وی حمایت نکنند و گزینه‌ای جدید را به میدان بیاورند. از سوی دیگر، پایداری‌ها هم تلاش دارند تا کاندیدای مورد نظر خود را معرفی کنند.
بخشایش بر این باور است که قالیباف، با وجود کاهش قابل توجهی در آرای خود، همچنان بخت اصلی برای تداوم ریاست بر مجلس است. به گفته او، اگرچه برخی نمایندگان به دلایل مختلف ممکن است حمایت خود را از قالیباف پس بگیرند اما این کاهش آرا-حدود ۷۰ تا ۸۰ رای نسبت به دوره قبل- لزوماً به معنای پایان کار او در رأس مجلس نیست. او تحلیل خود را از جنس برداشت شخصی می‌داند نه برگرفته از محاسبات یا گرایش‌های فراکسیونی.
در سطوح پایین‌تر هیات‌رئیسه، بخشایش احتمال تغییراتی را جدی می‌داند. او به مطرح شدن چهره‌هایی از جبهه پایداری نظیر سیدمحمود نبویان اشاره می‌کند اما معتقد است افرادی چون حاجی‌بابایی، نیکزاد، ذوالنوری و علیرضا منادی رئیس‌کمیسیون آموزش همچنان از شانس بالاتری برای کسب کرسی‌های نایب‌رئیسی و دبیری برخوردارند. این تحلیل نشان از تداوم نفوذ چهره‌های باسابقه دارد، گرچه فضای رقابت برای نیروهای نوظهور نیز بازتر از گذشته شده است.
بخشایش به وضوح از زاویه‌دار بودن پایداری‌ها با قالیباف سخن می‌گوید و آن را یکی از عوامل موثر در معادلات پیش‌رو می‌داند. از نگاه او، اگر فردی از درون پایداری‌ها وارد رقابت شود، حمایت این جریان از آن نامزد تقریباً قطعی است. اما در صورتی که گزینه‌ای خارج از این طیف وارد میدان شود، پایداری‌ها ممکن است صرفاً با هدف تضعیف قالیباف به حمایت از رقیب او روی آورند. این رویکرد را می‌توان نشانه‌ای از استراتژی سیاسی پایداری‌ها دانست که بیش از آنکه بر اصول اتحاد درون‌جریانی تکیه کند بر محوریت حذف رقیب متمرکز است.
او در بخش دیگری از تحلیل خود به گزارشی درباره برگزاری مهمانی‌ها و ضیافت‌های سیاسی در آستانه انتخابات هیات‌رئیسه واکنش نشان می‌دهد. بخشایش با تاکید بر اینکه روابط دوستانه بین نمایندگان پدیده‌ای طبیعی و همیشگی بوده است، هشدار می‌دهد که اگر این تعاملات به ابزاری برای جلب آرا و تحکیم موقعیت سیاسی تبدیل شود، نشانه‌ای نگران‌کننده از چرخش فضای مجلس به سوی مناسبات مادی و قدرت‌محور است. او این تحولات را نشانه‌ای از فاصله گرفتن مجلس از معیارهایی همچون اهلیت و شایستگی می‌داند که در دوره‌های گذشته محور انتخاب‌ها بوده‌اند.
او در جمع‌بندی تحلیل خود با نگاهی هشداردهنده، می‌گوید که فضای مجلس دیگر مانند گذشته صرفاً بر مبنای صلاحیت و برنامه‌محوری شکل نمی‌گیرد. به گفته بخشایش، شواهد نشان می‌دهد که هیات‌رئیسه آینده ممکن است بیش از آنکه حاصل رقابت‌های مبتنی بر توانمندی باشد، نتیجه ائتلاف‌ها و بده‌بستان‌های سیاسی پشت‌پرده خواهد بود. او این روند را نوعی دگردیسی در فرهنگ سیاسی مجلس تلقی می‌کند که در آن رقابت‌های قدرت‌طلبانه به ‌تدریج جایگزین ارزش‌گرایی سنتی شده‌اند.
تحلیل بخشایش را می‌توان تلاشی برای بازخوانی واقع‌بینانه از تحولات درونی پارلمان دانست؛ تحولی که همزمان حامل فرصت‌هایی برای بازسازی ساختار و تهدیدهایی برای نزول اعتبار پارلمان است. آیا قالیباف خواهد توانست بار دیگر سکان هدایت مجلس را در دست بگیرد؟ آیا مجلس به ‌سوی بازتعریف اولویت‌های خود بازخواهد گشت یا در مسیر رقابت‌های قدرت‌محور غرق خواهد شد؟ پاسخ این پرسش‌ها در روزهای آینده و در جریان رای‌گیری هیات‌رئیسه روشن خواهد شد.
در مجموع، روایت اردستانی از فضای مجلس حاکی از آن است که هرچند چهره‌ها و فراکسیون‌ها در تلاش برای بازتعریف معادلات قدرت هستند اما تداوم ریاست قالیباف همچنان محتمل‌ترین سناریو در این بازی پیچیده سیاسی است.

پایداری‌ها، مستقلین و نقش «شام‌های سیاسی»
در این میان، فراکسیون مستقلین که سال گذشته از قالیباف حمایت کامل کرد، این ‌بار احتمال دارد مسیر مستقلی را دنبال کند. پایداری‌ها نیز بی‌میل به میدان آوردن گزینه‌ای از درون خود نیستند. هرچند بخشایش معتقد است تا زمانی که گزینه‌ای جدی و مقبول از طرف آن‌ها معرفی نشود، مخالفت صرف با قالیباف لزوماً به پیروزی رقیب منجر نخواهد شد. او با اشاره به تحرکات درون فراکسیونی می‌افزاید: «فراکسیون‌ها از این هفته دیدارهایی خواهند داشت حتی دیدار با ریاست‌جمهوری هم در دستور کار است. اما فعلاً نشانه‌ای از تغییر چشمگیر در هیات رئیسه نمی‌بینم.
او در تحلیلی بی‌پرده می‌گوید: اگر قالیباف رقیبی هم داشته باشد نهایتاً کمتر از ۸۰ رای ممکن است از دست بدهد. این به معنای سقوط او نیست بلکه نشانه‌ای از نارضایتی برخی جریان‌ها از عملکرد یک‌ساله‌اش است. بخشایش با نگاهی واقع‌بینانه به موقعیت فعلی قالیباف، می‌گوید: اگر رئیس مجلس ۲۲۰ رای بیاورد، یعنی دارد پادگانی مجلس را اداره می‌کند. اگر رایش به لب مرز برسد یعنی هنوز درحال رعایت تعادل است و فضا بازتر است. به باور او صرفاً حضور یک رقیب به معنای تغییر رئیس نیست؛ بلکه باید دید چه کسی و با چه پشتوانه‌ای وارد میدان خواهد شد. در این میان نام‌هایی چون حاجی‌بابایی، نیکزاد، ذوالنوری و حتی نمایندگانی از اصفهان مطرح شده‌اند. برخی برای دبیری، برخی برای نایب‌رئیسی. اما چهره‌ای که بتواند آرای قابل‌توجهی جذب کند هنوز از سایه بیرون نیامده است.
اما این روزها زمزمه‌هایی درباره مهمانی‌ها و ضیافت‌هایی هم به گوش می‌رسد که بهانه آنها چیزی فراتر از دوستی‌های نمایندگی است. گزارش‌هایی از «شام‌ سیاسی» بین نمایندگان برای بستن ائتلاف‌ها و ایجاد هماهنگی منتشر شده است. بخشایش این گزارش‌ها را، نه تایید می‌کند و نه تکذیب؛ اما با طعمی از واقعیت آنها را «طبیعی» می‌داند. این عضو فراکسیون مستقلین می‌گوید: نمایندگان در دوره چهار ساله با هم رفیق می‌شوند، شامی می‌خورند، گردهمایی‌هایی دارند. این بخشی از روند طبیعی است اما به ‌وضوح مشخص است که تحرکات انتخاباتی بالا گرفته و هرچه به موعد نزدیک‌تر می‌شویم، زمزمه‌ها بیشتر می‌شود.
تحلیل پایانی بخشایش تامل‌برانگیز است؛ او از روندی سخن می‌گوید که در آن انتخابات مجلس دیگر بر پایه ارزش‌ها و اهلیت‌ها پیش نمی‌رود بلکه پول، قدرت و منافع جای آنها را گرفته‌اند. «زمانی مجلس براساس صلاحیت‌ها تصمیم می‌گرفت حالا پول و معامله در پشت صحنه، بازی را تغییر داده‌اند. با این ‌حال او همچنان به اصولی بودن ساختار مجلس امیدوار است و می‌گوید که اگرچه فضای رقابتی پیچیده شده اما هنوز هم ‌وزن نیروهای اصیل قابل‌توجه است و همین مانع از سقوط کامل به وادی سیاست‌بازی محض می‌شود.