برگزیده

پای ثابت خرابکاری، ترور و جاسوسی

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1404/03/25 - 20:14

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

بامداد جمعه ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴، تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به خاک ایران آغاز شد. این حمله نقطه اوج سال‌ها تنش بود که با خرابکاری‌، جاسوسی و فضاسازی این رژیم علیه ایران تداوم یافته بود. شاید بتوان نقطه آغاز این درگیری‌ها را اوایل دهه ۸۰ شمسی عنوان کرد.

در سال ۱۳۸۱ گروهک منافقین با حمایت و پشتیبانی سرویس اطلاعاتی اسرائیل، مدعی فعالیت هسته‌ای مخفیانه ایران در تاسیسات نطنز و اراک شد. با ورود بازرسان آژانس به ایران، اختلافات میان ایران و این نهاد درباره فعالیت مراکز هسته‌ای ایران کلید خورد. انتشار این اطلاعات با حمایت رژیم اسرائیل و با هدف جلوگیری از پیشرفت صنعت هسته‌ای ایران که اسرائیل همواره آن را تهدیدی برای خود عنوان می‌کرد انجام شد. نتیجه آن نیز اعلام گزارش «محمد البرادعی»، مدیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود که نقش کلیدی در آغاز رسمی بررسی پرونده هسته‌ای ایران در سال ۱۳۸۲ داشت. مناقشه‌ای که ۱۲ سال به طول انجامید و در نهایت با امضای برجام موقتا کنار گذاشته شد.

در همان سال ۱۳۸۲ برای حل این موضوع مذاکرات هیات ایرانی و نمایندگان سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان برگزار شد که ریاست هیات ایرانی را حسن روحانی بر عهده داشت. این مذاکرات در نهایت به بیانیه سعدآباد در ۲۹ مهر ۱۳۸۲ منجر شد که به دنبال آن ایران آمادگی خود را برای همکاری جهت ورود بازرسان آژانس انرژی اتمی به کشور و بازدید از تاسیسات اتمی خود اعلام کرد. همچنین توافق شد تا برای راستی‌آزمایی و اثبات صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای ایران، غنی‌سازی به صورت داوطلبانه و به مدت محدود تعلیق شود.

از سوی دیگر فرانسه و انگلیس نیز متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کنند. اقدامی که ایران در راستای کاهش تنش‌ها انجام داد و برنامه اسرائیل برای ضربه زدن به برنامه‌ هسته‌ای ایران را ناکام گذاشت.

رشد صنعت هسته‌ای ایران
این شرایط تا سال ۱۳۸۴ و آغاز دوره اول ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ادامه داشت. با آغاز این دوره و تغییر سیاست‌ها در ایران، غنی‌سازی با قدرت بیشتری ادامه پیدا کرد و دانشمندان هسته‌ای ایران موفق به پیشرفت‌های قابل توجهی در این صنعت شدند. موضوعی که بار دیگر باعث شد رژیم اسرائیل که همواره نگران فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود اقدام به کارشکنی و خرابکاری کند. طی این سال‌ها مسعود علی‌محمدی، مجید شهریاری، داریوش رضایی‌نژاد و مصطفی احمدی‌روشن توسط اسرائیل به شهادت رسیدند و فریدون عباسی دوانی نیز مورد سوءقصد قرار گرفت، اما از این حمله به‌ سلامت عبور کرد. این ترورها توسط سرویس‌های جاسوسی اسرائیل و با همکاری برخی گروه‌های تروریستی با هدف سنگ‌اندازی در مسیر فعالیت هسته‌ای ایران اتفاق افتاد. فضاسازی اسرائیل علیه برنامه هسته‌ای ایران تا سال ۱۳۹۲ ادامه یافت و در این مدت ۶ قطعنامه تحریمی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد.

این تنش‌ها در نهایت پس از چندین دور‌ مذاکره با توافق موقت ژنو بر سر برنامه هسته‌ای ایران در آذرماه ۱۳۹۲ اندکی آرام گرفت. روندی که در نهایت به امضای برجام در سال ۱۳۹۴ منتهی شد. دوره‌ای که با آغاز آن شاهد برقراری ثبات در فضای سیاسی و اقتصادی ایران و روابط کشور با غرب بودیم. اما این موضوع نگرانی‌های اسرائیل را که همواره به دنبال درگیری با ایران بود‌، دوچندان کرد. این رژیم از طریق ادامه فعالیت‌های جاسوسی و سایبری خود، به دنبال ایجاد اخلال در برنامه هسته‌ای ایران بود و همچنین با لابی گسترده خود سعی می‌کرد بر کشورهای غربی در راستای عدم همکاری با ایران فشار وارد کند. این اقدامات پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ و آغاز دور نخست ریاست‌جمهوری او به‌شدت اوج گرفت.

فرصت خرابکاری
از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷، اسرائیل فضا را برای تشدید اقدامات خصمانه خود علیه ایران فراهم‌تر دید. در سال ۱۳۹۷ اسرائیل مدعی سرقت اسناد هسته‌ای ایران و کشف فعالیت‌های هسته‌ای شد که ایران پیش از امضای برجام آن را اعلام نکرده بود. در آذر ۱۳۹۹ رژیم صهیونیستی در یکی از مهم‌ترین عملیات‌های تروریستی خود علیه برنامه هسته‌ای ایران، شهید محسن فخری‌زاده، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هسته‌ای ایران را ترور کرد. حمله سایبری به تاسیسات هسته‌ای ایران، درگیری و حمله به کشتی‌های ایرانی در دریا و اجرای عملیات نظامی علیه متحدان ایران در منطقه از دیگر اقداماتی بود که اسرائیل در دوره پسا برجام به آن دست زد. در این دوره تنش میان ایران و اسرائیل به وضوح نسبت به گذشته بالا گرفت، اما رژیم صهیونیستی همچنان بر درگیری‌های نیابتی و اقدامات خرابکارانه و لابی بین‌المللی علیه ایران تمرکز داشت.

می‌توان گفت از ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۹ و روی کار آمدن بایدن در آمریکا، روابط ایران و این کشور در میانه‌ای از کشمکش و مذاکره قرار داشت. موضوعی که بار دیگر اسرائیل را از توافق ایران با غرب و قدرت گرفتن نفوذ ایران در منطقه نگران می‌کرد، اما همچنان درگیری و تنش‌ها میان ایران و اسرائیل به شکل قبل تا سال ۱۴۰۳ ادامه داشت.

نقطه تاریخی
فروردین ۱۴۰۳ را شاید بتوان یک نقطه مهم در تاریخچه این درگیری‌ها دانست. با حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق در غروب ۱۳ فروردین این سال، تنش‌ها وارد فصل جدیدی شد. اقدامی که ایران آن را تجاوز به خاک خود می‌دانست و در عملیات موشکی «وعده صادق‌۱» به آن پاسخ گسترده‌ای داد. این نخستین تقابل نظامی مستقیم ایران و رژیم صهیونیستی بود. با شهادت سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت در یک سانحه و با برگزاری انتخابات برای مدتی این تنش‌ها آرام گرفت. اما با ترور اسماعیل هنیه در تهران، یک روز پس از مراسم تحلیف مسعود پزشکیان و ترور سید‌حسن نصرالله چند ماه بعد از این اتفاق، ایران با عملیات «وعده صادق‌۲» به اسرائیل پاسخ داد. عملیات «وعده صادق‌۲» از سوی اسرائیل پاسخی نداشت که بسیاری دلیل این موضوع را گسترده‌بودن آن و تثبیت بازدارندگی ایران می‌دانستند.

از اوایل سال ۱۴۰۴ و با اعلام مذاکره ایران و آمریکا بار دیگر تنش‌های میان ایران و اسرائیل از مرکز توجه دور شد. هرچند کارشناسان همواره بر عدم تمایل اسرائیل به توافق میان ایران و آمریکا اشاره می‌کردند. پس از چند دور مذاکره میان ایران و ایالات‌متحده و بالاگرفتن اختلافات میان دو طرف، بامداد جمعه، ۲۳ خردادماه با تجاوز نظامی اسرائیل به خاک ایران صفحه جدیدی در درگیری میان ایران و اسرائیل رقم خورد. اقدامی وحشیانه که ایران با عملیات «وعده صادق‌۳» به شکل بی‌سابقه‌ای به آن پاسخ داد. شدت این حملات به گونه‌ای بوده که سبب وحشت صهیونیست‌ها شده و بسیاری این حملات را بی‌سابقه اعلام کرده‌اند.

رسانه‌های اسرائیلی هم به نقل از شاهدان عینی گزارش دادند که انفجارهای شدیدی در چندین منطقه در شمال اسرائیل رخ داده است. همچنین گزارش‌ها حکایت از آن دارد که چندین انفجار نیز بندر حیفا را لرزانده است. رسانه‌های اسرائیلی همچنین تایید کردند که حملات این موج بر شمال اسرائیل متمرکز بوده و در جریان آن آژیرهای خطر در جنوب جولان، منطقه دریاچه طبریا، العفوله و الناصره علیا به صدا درآمده است.

با رفت و برگشت حملات متقابل میان ایران و اسرائیل، رژیم صهیونیستی با این پرسش کلیدی رو‌به‌رو است؛ آیا بمباران و خرابکاری در طول سالیان گذشته توانسته پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را کُند کند؟ آیا حملات جدید و این تصور که می‌توان ایران را تضعیف کرد، تهران را به سمت تجدیدنظر در برنامه هسته‌ای صلح‌‌آمیز خود سوق نمی‌دهد؟