برگزیده

فرمول مذاکرات ایران و تروئیکا در ژنو

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1404/03/31 - 11:20

دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

سید حسین موسویان،‌‌ دیپلمات سابق ایران، در گفت‌وگو با تلویزیون سی‌ان‌ان به فرمول مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی در ژنو پرداخت. موسویان در این مصاحبه چارچوب‌های یک توافق پایدار را تشریح کرد.

مجری: تاکید زیادی بر تاسیسات هسته‌ای فردو وجود دارد و اکنون هم مهلت دوهفته‌ای تعیین شده که ممکن است بعد از آن آمریکا به این تاسیسات حمله کند. آیا چنین حمله‌ای واقعا باعث پایان‌بخشیدن به برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد؟
موسویان: قطعا خیر. نکته اول اینکه نمی‌توان تکنولوژی و دانش فنی را با بمباران از بین برد. خود آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها هم حداکثر ادعایشان این است که با حملات نظامی، می‌توانند یکی دوسال تاخیر در برنامه هسته‌ای ایران به وجود آورند و نه بیشتر. نکته دوم اینکه ایران بمب هسته‌ای ندارد و اسرائیل بین ۱۰۰ تا ۴۰۰بمب هسته‌ای دارد. ایران بیشترین دسترسی‌ها را در تاریخ عدم‌اشاعه به آژانس بین‌المللی انرژی داده، به‌طوری که در ۲۰سال گذشته بیش از ۵۰درصد بودجه و ظرفیت و بازرسی‌های آژانس به ایران اختصاص داشته است؛ اما اسرائیل هیچ دسترسی به آژانس نداده است.

ایران عضو معاهده ان‌پی‌تی است و اسرائیل این معاهده را نپذیرفته است. ارزیابی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا از سال ۲۰۰۷ و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سال ۲۰۰۳ به‌طور مستمر تصریح کرده‌اند که نشانه‌ای در برنامه هسته‌ای ایران دال بر انحراف به سمت ساخت بمب هسته‌ای وجود ندارد. لذا حمله نظامی به ایران تحت عنوان تهدید هسته‌ای، نه مشروع بود و نه قانونی. اما آنچه اکنون ترامپ و نتانیاهو ادعا می‌کنند که ایران تنها یک یا دو هفته با ساخت بمب هسته‌ای فاصله دارد، به خاطر سیاست‌های اشتباه خود آمریکاست. برجام توافق شده بود و تحت برجام، ایران بالاترین سطح بازرسی تاریخ عدم‌اشاعه را پذیرفته بود و زمان گریز هسته‌ای ایران هم یک‌سال بود و نه یک‌هفته. ترامپ از برجام خارج شد و بیشترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد و ایران هم در پاسخ، توان و سطح برنامه هسته‌ای خود را افزایش داد تا اینکه به نقطه گریز هسته‌ای یک یا دو هفته رسید. لذا مقصر خود آمریکاست که توافق را زیر پا گذاشت و نه ایران. با وجود این هنوز هم بهترین گزینه، دیپلماسی است و نه جنگ.

مجری: ترامپ هم گفته که مایل است موضوع از طریق دیپلماسی حل شود. وزرای خارجه اروپا هم با وزیر خارجه ایران ملاقات دارند. اما شما به سی‌ان‌ان گفته‌اید که حمله به تاسیسات فردو موجب چرخش ایران به سمت بمب هسته‌ای خواهد شد. چه مدت طول می‌کشد تا ایران بمب هسته‌ای بسازد؟
موسویان: مهم نیست که یک یا دو هفته یا یکی دوماه طول بکشد. مهم این است که آمریکا با سیاست و رفتار خود عملا به ایران می‌گوید که حتی اگر توافق کنیم، شما بیشترین همکاری را با آژانس داشته باشید تا همه ابهامات فنی آژانس و همه ابهامات ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران حل شود که همه این موارد در قالب برجام تحقق یافت؛ اما ما، شما را تحت بیشترین تحریم‌ها و سپس حمله نظامی قرار خواهیم داد. این موضوع با سیاست‌های فشار حداکثری آمریکا و اکنون هم حمله اخیر اسرائیل عملی شد. این درسی است که آمریکا به ایران می‌دهد و ایرانی‌ها را وادار می‌کند که چاره‌ای به‌جز دسترسی به بمب هسته‌ای به عنوان ابزار بازدارندگی نداشته باشند. در حقیقت آمریکا و اسرائیل به ایران می‌گویند که بمب هسته‌ای بساز تا بازدارندگی داشته باشید. معتقدم اگر این سیاست‌های آمریکا و اسرائیل ادامه یابد، ایران به سمت بمب هسته‌ای خواهد رفت.

مجری: وزرای خارجه سه‌کشور اروپایی با عراقچی در ژنو دیدار می‌کنند. چه راه‌حلی برای توافق وجود دارد؟
موسویان: راه‌حل این است که توافق شامل برنامه کوتاه‌مدت و درازمدت باشد. الف: برنامه کوتاه‌مدت می‌تواند همان سه اصلی باشد که عراقچی و ویتکاف در سه دور اول مذاکرات در عمان توافق کردند که شامل سه اصل ذیل بود:

۱- ایران حداکثر شفافیت در برنامه هسته‌ای را خواهد پذیرفت؛ در این صورت همه ابهامات فنی آژانس برطرف می‌شود؛

۲- ایران ذخیره اورانیوم غنی‌شده ۶۰درصد را تبدیل یا صادر خواهد کرد که در این صورت نگرانی‌ها برای ساخت ۱۰بمب هسته‌ای برطرف می‌شود؛

۳- ایران غنی‌سازی را به زیر ۵درصد کاهش خواهد داد که در این صورت غنی‌سازی صلح آمیز خواهد بود.

این سه اصلی است که ویتکاف و عراقچی توافق کردند که متاسفانه فشار اسرائیل موجب عقب‌نشینی ترامپ شد.

ب: برنامه میان‌مدت و درازمدت توافق هم می‌تواند ایجاد یک کنسرسیوم هسته‌ای برای غنی‌سازی منطقه‌ای و چندجانبه بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باشد که در این صورت یک تضمین دائمی برای غنی‌سازی صلح آمیز در کل منطقه خواهد بود. این چارچوبی است که برای توافق پایدار.