برگزیده

نگران زندانیان؛ بررسی وضعیت زندان اوین

هم ميهن

بروزرسانی 1404/04/10 - 20:57

هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

برخی تحلیل‎‌ها مبنی بر این است که اسرائیل برای از بین بردن عواملش که در این مدت دستگیر شده بودند، آخرین شب جنگ ۱۲ روزه اوین را هدف قرار داده است.

پریسا هاشمی| دوم تیر تهران یکی از بی‌سابقه‌ترین جنایات تاریخ ایران را به خود دید و جنگ و انفجار بر سر زندان اوین سایه افکند. زندان اوین در دومین روز تابستان هدف حمله از طریق پرتابه‌های اسرائیل قرار گرفت؛ پرتابه‌هایی که عدالت را سوزاندند. این حمله در حالی رخ داد که بسیاری از غیرنظامیان در آنجا حضور داشتند.

این حمله در روز و زمانی که بسیاری از کارمندان، مددکاران و مراجعان به اوین تردد داشتند، صورت گرفت تا سالن ملاقات هم به سالن وداع و مرگ تبدیل شود و مادران زیر آوار بمانند. ساختمان اداری، سالن ملاقات و بهداری این زندان مورد اصابت پرتابه‌های اسرائیلی قرار گرفت و موج انفجار منجر به خسارات جانی و مالی به ساختمان‌های مجاور شده است.

آنطور که اسرائیل ادعا کرده «هدف علی قناعت‌کار ماوردیانی، معاون دادستان تهران و سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۳ شهید مقدس تهران (اوین) بوده است.» اما در حمله‌ای که برای یک نفر طراحی شده بود 79 شهروند، آسمانی شدند. خرابی‌ها زیاد بود و همسایه‌های اوین هم از این حمله در امان نبودند و حتی برخی از آنها جان خود را در این حملات از دست دادند.

طبق آمار رسمی این 79 نفر از کادر اداری زندان، سربازان وظیفه، محکومین زندانی، خانواده محکومین که برای ملاقات و یا پیگیری قضایی زندانیان خود به زندان مراجعه کرده بودند و همسایه‌های مجاور زندان، هستند.

به گفته اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه‌قضائیه، در روز حمله عده‌ای از خانواده‌ها برای ملاقات و یا پیگیری امور زندانیان خود به اوین مراجعه کرده بودند که متاسفانه سالن مورد اشاره مورد اصابت پرتابه قرار گرفته و تعدادی از هموطنان که در آن محل حضور داشته‌اند یا زخمی شده و یا به شهادت می‌رسند.

برخی تحلیل‎‌ها مبنی بر این است که اسرائیل برای از بین بردن عواملش که در این مدت دستگیر شده بودند، آخرین شب جنگ 12 روزه اوین را هدف قرار داده است.

شروع عملیات روانی و شایعه‌پراکنی
پس از حمله به اوین بود که عملیات روانی شروع شد و در مرحله‌ای عملیات؛ «یک مکالمه به شکل چت واتساپی در برخی از رسانه‌ها منتشر شد و حاکی از آن بود که اسرائیل با پسر هدایت فرزادی، رئیس زندان تماس گرفته و از او خواسته که پدرش درهای زندان را باز کند در غیراین صورت به اوین حمله خواهد کرد.»

این خبر حاکی از آن بود که اسرائیل به همه نزدیک است و حتی خانواده مسئولان که در ایران زندگی می‌کنند هم از رصد اطلاعاتی اسرائیل مصونیت نداشته و در خطر هستند. اما این ادعا با تکذیبیه قوه‌قضائیه همراه شد و این سوال پیش آمد که اگر اسرائیل از چنین رصد اطلاعاتی محکمی برخوردار است، چرا به فرزادی پیام نداده است؟

روابط عمومی اداره کل زندان‌های استان تهران در این‌باره نوشت: «خبرسازی رسانه‌های وابسته به رژیم صهیونیستی با گذشت ۶ روز از وقوع فاجعه حمله به زندانیان ادامه دارد و در جدیدترین ادعای صورت‌گرفته در یک خبرسازی ادعا شده است پیش از وقوع حمله به زندان اوین یک حساب کاربری در واتساپ به فرزند رئیس زندان اوین در مورد این مهم اطلاع‌رسانی کرده و در پی تماس فرزند فرزادی با او، رئیس زندان قبل از وقوع حمله زندان را ترک کرده بوده است.

طبق مستندات موجود در زمان وقوع حمله، فرزادی به همراه یک تیم بازدیدکننده در بندهای زندان در حال بازدید بوده است. به نظر می‌رسد انتشار این دروغ‌ها‌ تلاشی کور در جهت منحرف کردن افکار عمومی در فاجعه حمله به زندانیان اوین از سوی صهیونیست‌ها است.»

بازدید نمایندگان مجلس و رسانه‌ها از اوین
روز 8 تیرماه قوه‌قضائیه اما اطلاع‌رسانی خود را به این شایعات گره نزده و اقدامات خود را انجام داد و بستر بازدید رسانه‌ها و خبرنگاران بین‌المللی از جمله رویترز، آسوشیتدپرس، روسیاالیوم، العربی، الجزیره، سی‌سی تی‌وی و آناتولی را فراهم کردند. تعدادی از اصحاب رسانه‌های داخلی نیز دیروز دوشنبه (۹ تیر)، از بخش‌های مختلف بازداشتگاه اوین (بیمارستان و سالن ملاقات) که مورد اصابت پرتابه‌های رژیم صهیونیستی قرار گرفته بود، بازدید کردند.

روز گذشته نیز محمد سرگزی، رئیس و محمد نوردهانی و جعفر پورکبگانی اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس و امیرحسین ثابتی و حمید رسایی از جمله اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس از بخش‌های مورد حمله اسرائیل در زندان اوین بازدید کردند. این بازدید با هماهنگی محمدحسن پیرزاده، مدیرکل دفتر امور نمایندگان مجلس و قوه‌قضائیه انجام شد.

محمد سرگزی، رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس پس از بازدید اعضای کمیسیون از بخش‌های مختلف ندامتگاه اوین، گفت: «این رژیم در این جنایت به محل نگهداری زندانیان جدیدالورود، محل سالن‌های ملاقات، بیمارستان زندان و ساختمان اداری حمله کرده و تعدادی از خانواده زندانیان شهید و مجروح شدند. این حمله که برخلاف قوانین بین‌المللی است و جنایت جنگی محسوب می‌شود و باید رژیم صهیونیستی پاسخگوی اقدام خود باشد و حتماً کمیسیون به همراه دستگاه‌های متولی، این اقدام جنایتکارانه رژیم صهیونیستی را پیگیری خواهد کرد، اگرچه مراجع بین‌المللی کارکرد خود را از دست داده‌اند اما باید این جنایت محکوم شود. بیش از 200 نفر در این حمله مجروح و یا شهید شدند که در بین جانباختگان کودک پنج‌ساله یا بانویی داریم که به همراه فرزند خود به شهادت رسیدند.»

او افزود: «آنچه که ملاحظه می‌شود رنگ باختن ادعاهای رژیم در مورد عدم حمله به مکان‌های غیرنظامی است و متاسفانه تعداد زیادی از خانواده‌ها در این جنایت آسیب دیدند.»

انتقال سریع زندانیان از اوین
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه‌قضائیه روز گذشته درباره آخرین وضعیت شرایط زندان اوین گفت: «در این حادثه اگرچه شرایط سخت بود و تعدادی از کارمندان و شهروندان در زندان زیر آوار بودند اما تلاش شد تا جای ممکن به زندانیان آسیبی وارد نشود. متاسفانه تا این لحظه ۷۹ نفر از مراجعین و خانواده زندانیان، کادر اداری زندان، همسایه‌های ساکن اوین و زندانیان به درجه رفیع شهادت نائل شدند و تعدادی هم مجروح شدند. بر اساس آخرین آمار پزشکی قانونی تا این لحظه ۹۳۵ تن از شهدا شناسایی شدند که در میان آنها ۳۸ کودک و ۱۰۲ زن که برخی باردار بودند نیز در بین شهدا دیده می‌شود.»

او درباره شرایط زندانیان اوین نیز تاکید کرد: «قوه‌قضائیه درباره زندانیان از روز اول شرایط ویژه‌ای را در نظر گرفته بود. از همان روز اول شروع جنگ با دستور و پیگیری رئیس قوه‌قضائیه همه افرادی که واجد شرایط بودند و به نوعی حضور آن‌ها در جامعه خطرناک نیست و لازم بود در کنار خانواده باشند، با صدور بخشنامه‌ای از مرخصی استفاده کردند. در حادثه حمله به زندان اوین، بلافاصله نسبت به انتقال زندانیانی که در زندان بودند به محل امن دیگری اقدام شد و امکان ارتباط آنها با خانواده‌ها فراهم شد تا از نگرانی خانواده آن‌ها کاسته شود.»

شرایط جدید زندانیان اوین
پس از حمله به زندان اوین، زندانیان به سرعت با خانواده خود تماس گرفتند تا از سلامت خود خبر دهند اما این پایان شرایط سخت زندان نبود. زندانیان اوین به‌ویژه چهره‌های نام‌آشنایی همچون مصطفی تاجزاده و ابوالفضل قدیانی پس از انتقال به زندان‌ دیگری با شرایط نامناسبی روبه‌رو شدند که مجبورشان کرد از امکانات محدود و شرایط نامناسب غیربهداشتی، ازدحام زندانیان، بیش از گنجایش اتاق‌ها و استفاده از حسینیه برای خواب زندانیان در زندان جایگزین (تهران بزرگ) خبر دهند.

روز یکشنبه (8 تیر) نیز خانواده برخی از زندانیان خبر دادند که برای اخذ مجوز ملاقات به دادستانی مراجعه کردند اما دادستان و معاون اول او در دادسرا حاضر نبودند. همچنین هیچ کس اطلاعی از شرایط زندانیان در اختیار خانواده آنها نگذاشت و در واکنش به شکوائیه و اعتراض خانواده‌ها از نحوه انتقال زندانیان سیاسی، علت را رعایت پروتکل‌های امنیتی اعلام کردند. شرایط نامناسبی که خانواده‌های زندانیان سیاسی از آن می‌گویند باعث شده که آنها برای اخذ مرخصی عزیزانشان از زندان تلاش کنند. نگرانی‌ها درباره شرایط نامناسب آنهایی که در جنگ از ایران پشیتبانی کرده و از زندان با بیانیه‌هایشان در مقابل اسرائیل و آمریکا ایستادند، فزونی یافته و برخی از فعالان سیاسی و تحلیل‌گران میانه‌رو معتقدند که آنها باید آزاد شوند و جاسوسان و نفوذی‌ها جای آنها به زندان بروند.

خبرهای خوبی از زندان به گوش نمی‌رسد
هوشنگ پوربابایی، وکیل مصطفی تاجزاده درباره انتقال زندانیان به هم‌میهن گفت: «آقای تاجزاده پیش از شروع جنگ مرتب با من تماس داشت و ملاقات داشتیم. بعد از جنگ و به دلیل اتفاقی که در زندان اوین افتاد ظاهراً به دلیل مسائل امنیتی زندانیان را شبانه به زندان تهران بزرگ منتقل کردند.»

او افزود: «با توجه به انتقال زندانیان اوین و ظرفیت زندان تهران بزرگ، این زندان شرایط لازم را ندارد. سازمان زندانیان باید قبول کند که زندان تهران بزرگ اساساً استانداردهای زندان اوین را ندارد. قبل از انتقال نیز مسائل بهداشتی، امکانات رفاهی زندان اوین و مواردی که طبق مقررات سازمان زندان‌ها پیش‌بینی شده بود، در زندان تهران وجود نداشت اما با توجه به انتقال بسیاری از زندانیان اوین و حجم زیاد زندانی، زندان تهران بزرگ با محدودیت جا و امکانات، سرویس‌های بهداشتی، تخت، ملاقات، تلفن، فضای هواخوری و تمام امکاناتی که یک زندانی برابر قانون باید از آن برخوردار باشد، روبه‌رو شد، چراکه این امکانات وجود ندارد.»

پوربابایی با اشاره به اینکه من (به عنوان وکیل) و خانواده آقای تاجزاده مراجعاتی به دادستانی داشتیم، تاکید کرد: «مکاتباتی هم در این خصوص صورت گرفته است. متاسفانه مراکز قضایی جواب درخوری که حداقل خاطر خانواده‌ها مطمئن شود که زندانیان به شرایط و امکانات لازم دسترسی دارند را نداده‌‌اند و آنها امکانات لازم را ندارند. ضمن آنکه احتمال بروز بیماری ناشی از عدم رعایت بهداشتی، آلودگی‌ها و درگیری‌های زیاد وجود دارد. با توجه به شرایط نابسامانی، در شرایط خوف و رجا به سر می‌بریم که زندانی‌ها تا چه زمان در زندان تهران بزرگ می‌مانند، چه زمانی به زندان اوین برمی‌گردند و چرا دادستان تهران در این شرایط فوق‌العاده حداقل نسبت به کسانی که نهادهای قانون ارفاق بر آنها بار می‌شود و امکان دارد با گرفتن وثیقه یا تعهد، به مرخصی بروند، تصمیمی‌ نمی‌گیرند تا درد دیگری بر دردهای جامعه و سازمان زندان‌ها، قوه‌قضائیه و به‌ویژه خانواده‌ها بار نشود. این عدم تصمیم‌گیری محل تأمل است.»

وکیل تاجزاده با اشاره به اینکه تردیدی نیست خبرهای خوبی از سوی زندانیان به وکلا و خانواده‌ها داده نمی‌شود، گفت: «عمدتاً خبرها ناشی از نبود امکانات در زندان بزرگ است. استانداردهای کافی و لازم پیش از انتقال زندانیان اوین به زندان تهران بزرگ هم وجود نداشت و الان شرایط به مراتب بدتر شده است. طبیعی است قوه‌قضائیه باید با قضات مجرب و دادیاران متخصص تصمیم بگیرند که زندان اوین را آماده کرده و زندانیان را به اوین برگردانند. اصرار بر اینکه در این شرایط خانواده بعضی از زندانیان را نگران کنند و حتماً آنها را در معرض خطر جدید قرار دهند (که ممکن است جبران‌ناپذیر باشد) دوری کنند.»

پوربابایی در پاسخ به این سوال که زندانیانی که از اوین منتقل شدند با زندانیان تهران بزرگ یکجا نگهداری می‌شوند؟ تاکید کرد: «پیش از انتقال زندانیان اوین در تمام بندهای زندان تهران بزرگ، زندانی وجود داشته است. طبیعی است که زندانیان اوین در بندهایی که آنها حضور داشتند، پذیرش شدند. بندهایی برای جدا شدن زندانیان اوین وجود نداشته و شرایط طوری است که زندانیان حتی از موادغذایی خوبی برخوردار نیستند چون یخچال و امکانات درستی برای آنها پیش‌بینی نشده است.»

حمله به زندان اوین، نه‌تنها به لحاظ نظامی بلکه از نظر حقوقی، روانی و اجتماعی پیامدهای گسترده‌ای به جا گذاشته است. درحالی‌که برخی از تحلیل‌ها این حمله را بخشی از پروژه تسویه حساب‌های اطلاعاتی اسرائیل می‌دانند، خانواده قربانیان همچنان در شوک و سوگ به سر می‌برند و خانواده‌های زندانیان در بیم و هراس.