صداوسیما زیر ذرهبین منتقدان

آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در سالهای اخیر، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با چالشهای متعددی در حوزه عملکرد، جذب مخاطب و انتقادهای فزاینده از سوی افکار عمومی و کارشناسان رسانه مواجه بوده است حالا کار بهجایی رسیده که سازمان صداوسیما تنها با سیاستها و نظرات یک طیف سیاسی مدیریت میشود و همین عاملی بر دوقطبی جامعه خواهد شد. با گسترش فضای مجازی، رسانههای نوین و شبکههای اجتماعی، رقابت برای جلب توجه مخاطبان بهطرز چشمگیری افزایش یافته و در این میان صداوسیما بهعنوان رسانه رسمی و سراسری کشور، نیازمند بازتعریف ماموریتها و بهروزرسانی ساختارها و محتواهای خود است.
یکی از چالشهای اساسی این نهاد، کاهش اعتماد و مشارکت مخاطبان بهویژه در میان نسل جوان است. رویکردهای یکسویه در تولید محتوا، محدودیت در تنوع دیدگاهها، پرداخت گزینشی به مسائل روز کشور و عدم پاسخگویی شفاف به دغدغههای اجتماعی و اقتصادی مردم، از جمله مواردی است که موجب افت جایگاه رسانهملی در میان اقشار مختلف جامعه شده است.
همچنین بسیاری از منتقدان معتقدند که ساختار مدیریتی صداوسیما و تأثیرگذاری مستقیم نهادهای سیاسی بر خط مشی آن، انتقادات گستردهای را به همراه داشته است. بسیاری از صاحبنظران معتقدند که استقلال حرفهای این رسانه و اتکا به تخصص و تحلیل کارشناسان حوزههای مختلف، میتواند در ارتقاء سطح کیفی برنامهها و افزایش اعتماد عمومی مؤثر واقع شود. در کنار این مسائل، چالشهای مالی، ضعف در تولید محتوای رقابتی، ناکارآمدی در بهرهگیری از فناوریهای نوین رسانهای و عدم انطباق با ذائقه فرهنگی متنوع ایرانیان، از دیگر عواملی هستند که مانع ایفای نقش مؤثر صداوسیما در فضای رسانهای کنونی شدهاند. برای عبور از این وضعیت، بازنگری در سیاستهای کلان سازمان، بهرهگیری از ظرفیت نخبگان، ایجاد فضا برای نقد درونسازمانی، شفافسازی عملکرد و افزایش تعامل با مخاطبان، ضرورتی اجتنابناپذیر به شمار میرود. صداوسیما تنها در صورتی میتواند جایگاه واقعی خود را بازیابد که با نگاهی فراگیر، ملی و پاسخگو، به رسانهای همهجانبه و مورد وثوق عمومی تبدیل شود. در این مورد با یکی از تحلیلگران سیاسی مصاحبه کردهایم. رسولی در این مورد معتقد است که روند فعلی رسانهملی به سود جمهوری اسلامی نخواهد بود.
تغییر گفتمان
حسن رسولی، تحلیلگر مسائل سیاسی و عضو ادوار شورای شهر تهران در واکنش به روند انتقادی رسانهملی که خاستگاه یک حزب سیاسی شده است، بهخبرنگار «آرمان ملی» میگوید: «با توجه به شرایط کنونی کشور، بهویژه در حوزه امنیت ملی که تحت تأثیر جنگ ۱۲ روزه تحمیلشده از سوی رژیم صهیونیستی به ایران قرار گرفت و با وجود آتشبسی که در پایان این درگیریها اعلام شد، همچنان خطر تکرار این منازعه وجود دارد. از سوی دیگر، در عرصه داخلی، کشور با انبوهی از مشکلات معیشتی، اقتصادی و ناترازیهای ساختاری مواجه است. در چنین شرایطی، بهنظر میرسد راهی جز ایجاد تغییرات اساسی در نحوه اداره کشور در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی باقی نمانده است. تنها راه برونرفت از وضعیت موجود، ایجاد اصلاحات بنیادین در ساختارها و نگرشهای مدیریتی است.»
این چهره سیاسی اصلاحطلب در همین مورد و با تاکید بر تغییرات گسترده در این سازمان اضافه میکند: «در این میان، یکی از عرصههای اساسی مرتبط با این دگرگونیهای مورد نیاز که مستقیما به مصالح ملی کشور بازمیگردد، بازنگری و تحول در مناسبات و روابط میان مردم و جمهوری اسلامی ایران است؛ منظور، اکثریت مردم ایران است. در این مسیر، ضرورت دارد اصلاحاتی اساسی در بینشها، نگرشها و شیوههای جاری در رسانهملی - که به عنوان مهمترین ابزار در تقویت انسجام و وحدت ملی شناخته میشود- صورت گیرد. این ضرورت، امری است که مورد اذعان تمامی ایراندوستان قرار دارد.» رسولی با اشاره به شرایط امروز جامعه ادامه میدهد: «در شرایط کنونی، تغییر گفتمان حاکم بر رسانهملی، بهدرستی یکی از انتظارات جدی افکار عمومی از نهادهای تصمیمگیر به شمار میرود. انتظار آن است که سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، متناسب با عنوان و ماموریت خود، در راستای ایجاد همصدایی، تقویت وحدت ملی و انعکاس واقعی مطالبات اقشار و طبقات گوناگون مردم، رویکردی اصلاحی و مشارکتمحور در پیش گیرد. تنها در چنین شرایطی است که میتوان امید داشت روند مهاجرت رسانهای گسترده از داخل به بیرون از کشور کاهش یابد و اعتماد عمومی نسبت به این نهاد حیاتی بازسازی گردد.» این تحلیلگر با تاکید بر اینکه اصلاحات ساختاری باید در دستور کار قرار بگیرد میگوید: «هرگونه تعلل در اجرای این تغییرات، میتواندمنافع ملی و حتی موجودیت رسانهملی را با خطراتی جدی مواجه سازد. مبانی نظری و مدیریتی حاکم بر صداوسیما در حوزههای فرهنگی و سیاسی در وضعیت فعلی، به هیچ عنوان نمایندگیکننده واقعی جامعه متنوع و متکثر ایران نیست؛ بلکه مدیریت این رسانه در اختیار جریان محدودی با نگاههایی غیرتوسعهگرا قرار دارد که به تبع آن، نمیتوان انتظار داشت خروجی سازمان صداوسیما با خواست و سلیقه عامه مردم انطباق داشته باشد. در نتیجه، انجام اصلاحات و تحولات بنیادی در ساختار، نگرش و عملکرد این رسانه، امری اجتنابناپذیر و به سود جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.»