سرمقاله خراسان/ متن و فرامتن عفو معیاری

خراسان/ «متن و فرامتن عفو معیاری» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم امید ادیب است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

هزار و پانصدمین سالروز ولادت پیامبر اکرماسلام (ص)، به نقطه عطفی در نظام عدالت کیفری جمهوری اسلامی بدل شد؛ عفوی بی سابقه که در روش، گستره شمول، ارزش های قانونی مدنظر و بافت زمانی وقوع [کانتکست] دارای ویژگی های ممتازی است.
۱. این عفو که به عفو معیاری معروف شده، برخلاف عفوهای گذشته، به جای تهیه فهرستی از محکومان در کمیسیون های عفو، به ارائه معیارها و خط کش هایی برای بخشوده شدگان پرداخته و از این نظر، متر و معیار مشخصی را در اختیار دادگستری های استان ها قرار داده و کاربست سلیقه در انتخاب عفوشدگان را خاتمه داده است.
۲. از حیث گسترده شمول، عفوهای مناسبت های پیشین، دامنه ای نهایتا ۳ هزار نفری را در بر می گرفت. تنها در عفوی که پس از وقایع سال ۱۴۰۱ اعلام شد دامنه عفوشدگان به چند ده هزار نفر رسید که البته درصد قاطع ایشان متهمانی بودند که با تجویز مقام معظم رهبری از ادامه تعقیب معاف شدند، در واقع در عفو گسترده سال ۱۴۰۱ نیز تعداد محکومان قطعی مشمول عفو از همان عدد ادوار گذشته چندان تجاوز نمی کرد، اما در عفو معیاری حاضر تخمین ها از دایره شمولی دست کم ۵۰ هزار نفری حکایت دارد که شایسته توجه است.
۳. هر نظام قضایی برای اعمال عفو ارزش هایی را مدنظر می گیرد. مثلاً تلاش می کند با کاهش جمعیت کیفری زندان ها، هزینه های دولت را کاهش دهد یا با آزادی زندانیان زن، به تحکیم بنیان خانواده بپردازد و یا با تمرکز بر تعقیب جرایم جدیدتر از بی کیفرمانی مجرمان خطرناک تر و جدیدتر جلوگیری کند. در عفو اخیر بخشنامه اعلامی رئیس دستگاه قضا به نحوی تهیه شده بود که دربرگیری حداکثری از ارزش های قضایی موجود را محقق کند. 

---

بازار

---

رویکرد رافت در برابر مجرمانی که دیگر تهدیدی برای جامعه محسوب نمی شوند و از طرفی، تحکیم وحدت ملی، کاهش جمعیت کیفری، افزایش امید اجتماعی، کاهش اثرات سوء حبس و باز اجتماعی شدن زندانیان و کمک به خانواده آنان از جمله مهم ترین سرفصل هایی است که در تنظیم معیارهای این بخشنامه به آن توجه شده است، از این جهت نیز عفو اخیر کم سابقه بوده است.
۴. فارغ از وجوه حقوقی و قضایی عفو اخیر که محدود به عبارات فوق نخواهد بود، فرامتن این واقعه نیز اهمیت آن را دوچندان می کند؛ این رخداد در زمانی رقم خورد که ایران اسلامی پس از ۳۷ سال در معرض تهاجم نظامی چند قدرت خارجی قرار گرفت اما یکی از نصاب های عالی همبستگی و انسجام اجتماعی را از خود نشان داد. 
منش غیرقابل تحلیل اقشار مختلف مردم و حتی طیف هایی از اپوزیسیون در محکومیت قاطع تجاوز خارجی و اتفاقاتی مانند رفتار بلوغ آمیز زندانیان اوین در هنگام تخریب در ورودی زندان، شایسته توجه و پاسخ مثبت حاکمیت بود که به خوبی در این عفو رقم خورد. این عفو برای عموم مردم پیام رأفت و رحمانیت و برای ناظران خارجی تحولات اجتماعی ایران پیام اقتدار و اعتماد به نفس در بر داشت. شمولیت این عفو، بر طیف هایی از محکومان امنیتی بازاجتماعی شده به معنای آن است که حاکمیت به تقویت سرمایه و اعتماد اجتماعی خود همان میزان اهمیت می دهد که به امنیت ملی خود. این همان نکته کلیدی است که همه بخش های حاکمیت و در راس آن ها دستگاه های دولتی و نمایندگان مجلس، باید درک کنند؛ همگان موظف به حفظ و حراست از سرمایه و همبستگی اجتماعی حاصل شده بعد از جنگ تحمیلی اخیر هستند و این مسیر در بلندمدت راهی جز کارآمدی و در کوتاه مدت راهی جز توجه مشفقانه به مطالبات مردم و دست کم مواسات دستگاه ها با مردم ندارد.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله