لجنزار، سرنوشت تلخ «شادگان»

زهاب‌هاي نيشکر، فاضلاب‌ شهري، پساب‌هاي نهرهاي ماله و حالا هم ورود پساب‌هاي پتروشيمي‌هاي بندر، از تالاب بين‌المللي کشور برکه‌اي از لجن ساخته است. به تالاب شادان، نه حقابه‌اي مي‌رسد و نه برنامه‌هاي احياي آن اجرايي مي‌شود. دو سال پيش بود که احياي تالاب شادگان در دستور کار اداره کل محيط‌زيست استان خوزستان قرار گرفت. حالا پس از گذشت چند سال کارشناسان محيط‌زيست مي‌گويند که شرايط اين تالاب نه‌تنها ايده‌آل و مطلوب نيست بلکه در شرايط بحراني قرار دارد. بر‌اساس مطالعاتي که سال گذشته در تالاب شادگان انجام شده، کيفيت آب تالاب در رده ضعيف، يعني بدترين حالت بوده است. تاکنون اقدامات زياي براي حل مشکل تالاب شادگان ارائه شده که هيچ‌کدام اثربخش نبوده است. انتقال آب کارون به شادگان موفقيت‌آميز نبوده و از طرفي خشکسالي، تبخير بالاي آب و ورود فاضلاب و پساب‌ها، وضعيت تالاب شادگان را وخيم‌تر کرده است. تالاب يا لجنزار همه درها به روي تالاب شادگان بسته شده، نه خبري از انتقال آب بوده و نه برنامه‌هاي ديگر احياي تالاب نتيجه‌بخش بوده است. شادگان مدتي است تنها با فاضلاب‌هاي شهري و پساب پتروشيمي‌ها سرپا مانده، کارشناسان اما مي‌گويند اين براي تالاب نه‌تنها درمان نيست که در بلندمدت آسيب‌هاي زيادي به تالاب و ساکنان اطراف آن وارد مي‌کند. آن‌طور که رئيس اداره حفاظت محيط‌زيست شادگان مي‌گويد درحال‌حاضر تنها 20 درصد از کل عرصه اين تالاب داراي آب است. محمدحسن فقيه گفت: متأسفانه مصوبات کارگروه‌هاي استان خوزستان براي تأمين تالاب آب تالاب شادگان و رسيدگي به مشکلات شديد زيست‌محيطي اين تالاب و کمبود آب تاکنون اجرايي نشده است. او با اشاره به استشمام بوي لجن از برخي بخش‌هاي تالاب شادگان مي‌گويد: به‌دليل تخليه فاضلاب شهري شهرستان شادگان به اين تالاب که تبخير شديد آب نيز آن را تشديد مي‌کند، در بخش «خنافره» بوي لجن شديدي از اين تالاب استشمام مي‌شود. اين بخش تقريبا محل تخليه فاضلاب به تالاب شادگان است. رئيس اداره حفاظت محيط‌زيست شادگان به پساب‌هاي مختلفي که به تالاب شادگان تخليه مي‌شوند، اشاره مي‌کند: مجموعه‌اي از پساب‌هاي صنعتي و کشاورزي شهرستان اهواز و همچنين پساب‌هاي شرکت فولاد خوزستان از طريق نهرهاي مالح و بحره به شمال تالاب شادگان و همچنين زهاب‌هاي نيشکر نيز به بخش ديگري از اين تالاب تخليه مي‌شود. از طرف ديگر متأسفانه پساب‌هاي برخي از واحدهاي پتروشيمي بندر امام از طريق خور موسي و خور الاميه در بخش جنوبي تالاب تخليه مي‌شود که تاکنون به اين مسئله پرداخته نشده و تمام نگاه‌ها تنها متوجه برخي از پساب‌هايي است که از نهرهاي مالح و بحره به تالاب شادگان ريخته مي‌شود. او درباره تخليه پساب پتروشمي امام هشدار داده و مي‌گويد: بايد توجه کرد که تخليه پساب‌هاي برخي شرکت‌هاي پتروشيمي بندر امام به تالاب شادگان باتوجه به نوع مواد موجود در اين پساب‌ها بسيار خطرناک است و آسيب‌هاي ناشي از اين امر به تالاب شادگان، به‌مراتب بسيار بيشتر از آسيب‌هاي ساير آلاينده‌هاي تالاب شادگان است. اداره حفاظت محيط‌زيست، اقدامات قضايي در رابطه با تخليه پساب‌هاي شرکت‌هاي پتروشيمي بندر امام به تالاب شادگان را انجام داده اما اين شرکت‌ها هيچ‌گونه اقدامي براي جلوگيري از اين مسئله انجام نداده‌اند و تمرکز مردم و رسانه‌ها نيز بر اين مسئله قرار ندارد. زندگي در اطراف تالاب سخت‌تر از هميشه تالاب روزگاري پر از آب بوده، زندگي و معيشت مردم در اطراف تالاب شادگان، بسته به روزهاي خوب تالاب است. اگر تالاب پرآب باشد، مردم هم شادترند و آسان‌تر زندگي مي‌کنند اما تالابي مملو از فاضلاب و بوي لجن، چرخ زندگي آنها را هم متوقف مي‌کند. تالاب شادگان در تأمين اشتغال مردم مناطق پيرامون خود نقش زيادي داشته است اما در چند سال اخير به‌دليل بي‌توجهي مهجور مانده و روز‌به‌روز رو به نابودي مي‌رود. تالابي که زماني پرآب بوده و معيشت مردم روستاهاي پيرامون خود را تأمين و در چهار فصل سال پذيراي گردشگران بود، اين روزها به آبراهه‌اي تبديل شده که زلالي خود را از دست داده است. به گفته اميرحسين منتظرحجت، کارشناس و محقق اقتصاد منابع‌ طبيعي و محيط‌زيست، ارزش سالانه خدمات دامداري و باغداري در اين تالاب به‌ترتيب، 332 و 39 ميليون دلار است. همچنين ارزش خدمات غيراستفاده‌اي تالاب شادگان، 187 ميليون دلار برآورد شده که اين مبلغ نشان مي‌دهد افرادي که از اين تالاب نفع مي‌برند، فراتر از يک منطقه و استان هستند. ارزش اقتصادي خدمات کشاورزي اين تالاب 47 ميليون دلار و رقم بزرگي است؛ همچنين 222 ميليون دلار ارزش زمين​هاي تحت اشغال تالاب شادگان توسط ساکنان پيرامون آن است و به‌طور کلي ارزش اشتغال در تالاب شادگان به‌طور مستقيم و غيرمستقيم 938 ميليون دلار در سال است. آن‌طور که او مي‌گويد، به‌طور مستقيم تالاب شادگان يک ميليارد و 600 ميليون دلار براي جامعه پيرامون خود ارزش اقتصادي دارد. ارزش اقتصادي‌اي که اين روزها با نابودي تالاب از بين رفته است. مردم روستاهاي اطراف تالاب بين‌المللي شادگان از اين وضعيت نگرانند چون زندگي و معيشتشان به حيات تالاب وابسته است. بسياري از اهالي با خشک‌شدن قسمتي از تالاب که قبلا از آن امرار معاش مي‌کردند به شهرها مهاجرت کرده و حاشيه‌نشين شده‌اند. حقابه پرداخت‌نشده رئيس اداره حفاظت محيط‌زيست شادگان مي‌گويد: حقابه تالاب شادگان تاکنون به صورت مستمر و مطلوب تأمين نشده است. زماني دبي ورودي آب به تالاب شادگان حدود 900 ميليون مترمکعب بود اما اکنون کاهش قابل‌ملاحظه آب ورودي به اين تالاب از يک سو و تبخير بسيار شديد از سوي ديگر، موجب شده که تنها 20 درصد از کل عرصه تالابي اين تالاب، داراي آب باشد. عملا با اين ميزان ورودي آب نمي‌توانيم در بحث احياي تالاب شادگان کاري انجام دهيم. در آخرين بررسي‌هاي صورت‌گرفته، ميزان EC آب تالاب در دو نقطه اندازه‌گيري شد که در محل تخليه پساب‌هاي نيشکر به تالاب، ميزان EC آب نزديک به 12 هزار ميکروگرم بر موس و در مجاورت منطقه اُرُسي، نزديک به 14 هزار ميکروگرم بر موس بود. فقيه بيان کرد: مي‌دانيم که درحال‌حاضر ميزان EC آب تالاب شادگان کمتر از 11 يا 12 هزار ميکروگرم بر موس نيست. متأسفانه خشکسالي‌هاي اخير موجب خشک‌شدن و تشنگي اراضي تالابي شده و از‌سوي‌ديگر، بر ميزان آب‌هاي زيرزميني اثر منفي گذاشته و مشکلاتي را ايجاد کرده است. کاهش شديد ورودي آب به تالاب شادگان و همچنين تبخير شديد آب در منطقه، موجب خلل در تنوع زيستي اکوسيستم تالاب شده و از سوي ديگر، باعث ازبين‌رفتن يا مهاجرت بسياري از گونه‌هاي جانوري اين اکوسيستم شده است. تحت‌تأثير وضعيت آب تالاب شادگان، مشکلات زيادي براي اکوسيستم اين تالاب ايجاد شده است. لاهيجان‌زاده، رئيس اداره محيط‌زيست استان خوزستان، پيش‌ازاين خبر از رايزني‌هاي متعددي از سوي اين سازمان با ارگان‌هايي که مي‌توانند در احياي هر چه سريع‌تر تالاب شادگان نقش داشته باشند، خبر داده بود. به گفته او، احداث کانالي به طول 6 کيلومتر براي انتقال آب کارون به بخش‌هاي جنوبي تالاب از برنامه‌هاي سارمان محيط‌زيست براي احياي تالاب بود؛ برنامه‌اي که حالا با گذشت بيش از دو سال، نتيجه‌اي براي تالاب شادگان نداشته است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد

---

بازار

---