عصر ایران نوشت: آب و برق مجانی؛ امام خمینی گفت یا نگفت

برنامه تلويزيوني «خندوانه» در سه شنبه شب ميزبان رسول صدرعاملي کارگردان سرشناس سينما بود که همچنان خود را روزنامه نگار مي داند و به سابقه روزنامه نگاري مي بالد و از اين حيث همکار نازنين و باصفاي ماست. رسول صدرعاملي در زمره معدود خبرنگاران ايراني بود که مدت زمان قابل توجهي در سال 1357در نوفل لوشاتو همراه امام خميني رهبر فقيد انقلاب به سر برد و عکس و گزارش مي فرستاد و با پرواز انقلاب و در کنار چهره هايي چون صادق طباطبايي، ابوالحسن بني صدر، ابراهيم يزدي، سيد محمود دعايي، صادق قطب زاده، سيد محمد موسوي خوييني، هادي غفاري وحسن ابراهيم حبيبي در همان هواپيماي حامل امام خميني در روز 12 بهمن 1357 به تهران بازگشت. از اين رو خاطرات بسياري دارد هر چند که در جامعه بيشتر به عنوان کارگردان سينما شناخته مي شود و فيلم هاي خاطره ساز و پر فروشي چون « گل هاي داوودي» در کارنامه او به ثبت رسيده و شماري از مشهور ترين بازيگران کنوني با فيلم هاي او معرفي شده اند. از جمله مي توان به ترانه عليدوستي بازيگر اصلي سريال «شهرزاد» اشاره کرد که با فيلم «من ترانه 15 سال دارم» معرفي شد و اسم خود بازيگر را هم بر عنوان فيلم نشاند. با اين حال او به جز سينما يادآور 118 روز تاريخي نوفل لوشاتو است و اتفاقا يکي از کساني که مي تواند درباره خاطرات دکتر ابراهيم يزدي در جلد سوم « شصت سال صبوري و شکوري» نظر دهد و چه بسا نام او هم در اين کتاب آمده باشد. غرض از اين نوشته اما تنها اين اشارات نيست. هر چند که اقدام رامبد جوان را بايد ستود چون دعوت از چنين چهره هايي چند حُسن دارد: اول اين که از درغلتيدن فضاي برنامه «خندوانه» به فانتزي بيش از حد جلوگيري مي کند. ثانيا نسل جديد با اهداف اوليه انقلاب آشنا مي شوند و شنيدن اين حکايت از زبان کسي که با ادبيات رسمي فاصله دارد شيرين تر است. اوهمراه امام بوده و در جنگ به جبهه رفته و در عمليات فتح بُستان شرکت داشته و برادرش هم شهيد و ديگري جانباز شده است. اما نحوه لباس پوشيدن و حرف زدن او با هنرمندان و مردم ديگر تفاوت ندارد و نان عمل و هنر خويش را مي خورد. او بي اختيار آدم را وادار به قياس با انقلاب نديده ها و جنگ نديده ها و امام نديده هاي مدعي مي سازد که بر آن اند اقيانوس انقلاب را درون پياله هاي کوچک ذهني خود جاي دهند و عرصه را چنان بر ديگران تنگ کنند که تنها براي خودشان جا باقي بماند. حُسن دوم هم اين که در تلويزيون رسمي ايران از امام خميني ِ نوفل لوشاتو کمتر سخن گفته مي شود و تا سالگرد انقلاب و دهه فجر يا ايام سالروز درگذشت رهبر فقيد انقلاب فرا مي رسد سراغ سخنراني هاي عتاب آلود امام در سال 60 مي روند که تحت تأثير تشديد اختلافات اولين رييس جمهور و حزب جمهوري اسلامي ايراد مي شد و به خاطر اولويت جنگ نزد امام از اين اتفاق ناخرسند بودند. در اين برنامه اما از «آيت الله خميني»ِ نوفل لوشاتو گفته مي شد. حُسن سوم هم اين که صدا و سيما سعه صدر نشان داد و در بازپخش برنامه بخش هاي مربوط به «آب و برق مجاني» يا «حجاب» را سانسور نکرد. انگيزه اصلي اين گفتار اما اشاره به آن بخش است که رسول صدرعاملي تأکيد کرد امام از آب و برق مجاني نگفت و اين ادعا دروغ است. درباره اين بخش از سخنان او چند نکته را مي توان توضيح داد چون ممکن است سوء تفاهم ايجاد کند. 1- امام خميني هرگز نه در نجف و نه در پاريس وعده آب و برق مجاني نداد. اين حرف درست است. 2- از ابتدا تا انتهاي سخنراني امام در بهشت زهرا در 12 بهمن 1357 يک کلمه هم درباره آب و برق مجاني نيست و اين تصور که اين بخش سانسور مي شود نادرست است. اتفاقا اگر بنا بر سانسور باشد بايد بيشتر به اين بخش حساسيت نشان دهند که « پدران ما چه حقي داشتند که سرنوشت ما را تعيين کنند. سرنوشت هر ملتي به دست خودش است.» 3- اما اين که امام «هيچ گاه» از «آب و برق مجاني» نگفته درست نيست. چرا که سه بار به اين موضوع اشاره کرده اند منتها نه در نوفل لوشاتو و نه در 12 بهمن 1357 و در بهشت زهرا بلکه اول بار: در پيام 14 ماده‌اي نهم اسفند سال 57، قبل از ترک تهران به مقصد قم: «من به دولت راجع به مجاني کردن آب و برق و بعضي چيزهاي ديگر فعلا براي طبقات کم‌بضاعتي که در اثر تبعيضات خانمان‌ برانداز رژيم شاهنشاهي دچار محروميت شده‌اند و با برپايي حکومت اسلامي به اميد خدا اين محروميت‌ها برطرف خواهد شد، سفارش اکيد نمودم که عمل خواهد شد.» - صحيفه نور، ج6، ص دوم: در بدو ورود به قم (10 اسفند 57) در سخنراني مدرسه فيضيه: «ما علاوه بر اين که زندگي مادي شما را مي‌خواهيم مرفه بشود، زندگي معنوي شما را هم مي‌خواهيم مرفه باشد. شما به معنويات احتياج داريد. معنويات ما را بردند اينها. دلخوش نباشيد که مسکن فقط مي‌سازيم، آب و برق را مجاني مي‌کنيم براي طبقه مستمند، اتوبوس را مجاني مي‌کنيم براي طبقه مستمند، دلخوش به اين مقدار نباشيد. معنويات شما را، روحيات شما را عظمت مي‌دهيم؛ شما را به مقام انسانيت مي‌رسانيم.» -صحيفه نور، ج6، ص 263 سوم: روز جمعه 11 اسفند 57 در کتابخانه مدرسه فيضيه خطاب به خبرنگار روزنامه اطلاعات: «هر چه زودتر بايد مشکل مسکن براي بي‌خانمان‌ها و فقراي ايران حل گردد و براي هر خانواده، مسکن مورد نيازشان تأمين شود، آب و برق براي فقرا و بي بضاعت‌ها بايد مجاني گردد. به نظر من بيشتر انقلابيون واقعي يعني آنها که نيروي عظيم و کوبنده اين انقلاب بودند، مردم غير مرفه بودند. کساني که بيشترين کشته ها را دادند و با نيروي ايمان واقعي و اعتقاد راسخ، باعث پيروزي انقلاب شدند، همان کساني بودند که به هيچ وجه اشرافي و مرفه نبودند و از طبقه پابرهنه بودند.» -صحيفه امام، ج6، ص 262 4- نکته جالب اما اين است که قبل از امام سخنگوي دولت موقت ( عباس امير انتظام) بود که در هشتم اسفند 1357 و قبل از سفر امام به قم وعده آب و برق مجاني البته با قيد کم درآمدها را مطرح کرد و در واقع اشاره رهبر فقيد انقلاب به اين بود که در امور مادي نبايد توقف کرد و آن تعبير پيش گفته را به کار بردند که « دل خوش به اين نباشيد که...» 5- بنابر اين در نوفل لو شاتو و 12 بهمن در بهشت زهراي تهران گفته نشده بلکه در 10 اسفند و «پس» از پيروزي انقلاب مطرح شده و آن هم پس از وعده سخنگوي دولت موقت. 6- سه بار اشاره امام به آب و برق مجاني محدود به همان اسفند 1357 است و ديگر تکرار نشده اما قابل انکار نيست. همين سه بار اشاره در اسفند 57 چنان بود که صداي مهندس بازرگان را درآورد و در پيام تلويزيوني نخست وزير با صراحتي بي سابقه که ناشي از سال ها آشنايي و دوستي بود گفت: « آقا، شما هم که ما را کلافه کرده ايد با اين آب و برق مجاني...» با اين اوصاف مي توان گفت اگر منظور جناب رسول صدر عاملي اين است که امام تا پيش از پيروزي انقلاب وعده آب و برق مجاني نداده بود تا يکي از انگيزش هاي کم درآمدها در پيوستن به امواج انقلاب باشد سخني درست و دقيق است. چون نه در نوفل لوشاتو و نه در بهشت زهراي تهران چنين وعده اي نداد. اما اگر منظور اين است که هرگز چنين نگفت اين سخن نادرست است و چنان که آمد و البته نه در مقام وعده که به عنوان «دستور يا سفارش به دولت موقت » سه بار در اسفند 57 مطرح شده است و انصاف اين است که تا سال ها و البته قبل از هدف مندي يارانه ها مبالغ دريافتي براي برخي اقشار اندک بود و اين ارقام تصاعدي به لطف پرداخت يارانه هاي نقدي بر قبوض نشستند. * مهرداد خدير با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد

---

بازار

---