محمد هاشمی: صداوسیما به مراکز خاصی پاسخگوست، نه به مردم یا مجلس

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست آنچه مي‌خوانيد متن گفت‌وگوي محمد هاشمي رييس اسبق صداوسيماست، در رابطه با خط‌مشي صداوسيما و برنامه‌هاي سياسي اين رسانه. آقاي هاشمي باتوجه به شناختي که از سازوکار و نحوه عملکرد سازمان صداوسيما داريد، اين رسانه تا چه ميزان دربرگيرنده سلايق و گرايش‌هاي گوناگون سياسي بوده است؟ متاسفانه در برهه‌هاي خاص زماني همچون دهه فجر يا سالروز پيروزي انقلاب که بحث انسجام ملي و حضور طيف‌ها و آحاد مختلف مردم در صحنه سياست از اهميتي دوچندان برخوردار است، وقتي به برنامه‌هاي صداوسيما و شبکه‌هاي مختلف نگاه مي‌کنيم، مي‌بينيم با وجود اينکه هرکدام از شبکه‌هاي تلويزيون کارويژه‌اي مشخص و متفاوت از يکديگر دارند و قاعدتا هر شبکه بايد تريبوني براي اين گروه‌ها و طيف‌هاي مختلف باشد اما اين تنوع در ميهمانان و مدعوين برنامه‌هاي صداوسيما مشاهده نمي‌شود. به بيان ديگر متاسفانه در اخبار و برنامه‌هاي سياسي صداوسيما به همه سلايق و گرايش‌ها توجهي يکسان نمي‌شود. بلکه اين سازمان به‌دنبال سلايق سياسي و گروه‌هايي خاص مي‌روند و درحالي که بعضي گرايش‌ها مورد کم‌توجهي قرار مي‌گيرند، برخي سلايق نيز مورد توجه قرار نگرفته و به آنها اصلا پرداخته نمي‌شود. بحث از اين رويکرد جانبدارانه صداوسيما بحث تازه‌اي نيست و اين انتقاد در تمامي اين سال‌ها بارها و بارها به انحاي گوناگون مطرح شده اما به نظر مي‌رسد تاثيري در عملکرد اين رسانه نداشته است. علت چيست؟! به هر حال صداوسيما برخلاف آنچه بايد، به مردم و گروه‌هاي مختلف جامعه، احزاب، تشکل‌ها و گروه‌هاي سياسي و غيرسياسي در کشور پاسخگو نيست. متاسفانه اين سازمان حتي به مجلس و نمايندگان ملت نيز پاسخگو نيست و به‌نحوي صرفا به مراکزي خاص پاسخگو است. درنتيجه، مديران صداوسيما دليلي براي درنظر گرفتن اين نقدها و گلايه‌ها نمي‌بينند و به آن توجهي نمي‌کنند. آسيب‌ها و مشکلات ناشي از اين بي‌توجهي صداوسيما به انتقادها چيست؟! آيا اين مشي و روش رسانه‌اي همچون صداوسيما منجر به بروز مشکلاتي در فضاي سياسي و اجتماعي کشور نمي‌شود؟! اين بي‌توجهي‌ها حتما مشکل‌ساز خواهد بود و هم‌اکنون شاهد مشکلات متعددي که به‌دليل اين رويه صداوسيما به وجود آمده، هستيم. چراکه به هر حال عده‌اي از مردم و جامعه با اين رويکرد احساس نزديکي نمي‌کنند و در نتيجه، خواه‌ناخواه به سمت رسانه‌هاي بيگانه يا فضاي مجازي مي‌روند و درواقع اين صداوسيما است که با اين رويکردها، بخش قابل‌توجهي از جامعه را به‌سمت رسانه‌ها و تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي خارج از کشور يا فضاي مجازي هدايت مي‌کند. امروز رسانه‌هاي بيگانه بسيار متنوعي فعال هستند و فضاي مجازي نيز گسترش قابل‌توجهي يافته است. اين رسانه‌ها تنوع فراواني دارند و فرهنگ خاصي را ترويج مي‌کنند که گاه، ممکن است آسيب‌هايي به همراه داشته باشد. به هرحال اينکه صداوسيما همچون يک رسانه وابسته به يک جناح سياسي خاص، جانبدارانه عمل مي‌کند، منجر به هدايت جامعه به‌سمت رسانه‌هاي بيگانه مي‌شود. در بخشي از صحبت‌هاي‌تان اشاره‌اي به گسترش و توسعه فضاي مجازي داشتيد. موضوعي که بارها ازسوي ديگر تحليلگران و ناظران نيز موردتاکيد قرار گرفته است. به نظر شما آيا فضاي مجازي مي‌تواند فقدان رويکرد ملي در صداوسيما و توجه به سلايق مختلف سياسي و غيرسياسي را جبران کند؟ آيا درصورت جبران اين نقيصه، ديگر ايرادي به صداوسيما وارد نيست؟ به هر حال فضاي مجازي و تنوع رسانه‌ها در اين فضا تاحدودي اين معضل را جبران کرده و نسبتا براي جامعه اقناع‌کننده است. مردم به خبر، اطلاعات و سرگرمي نياز دارند و مي‌توانند مطابق نظرات و سلايق‌شان اين نياز را ازطريق فضاي مجازي تامين کنند. امروز همچنين مي‌بينيم که احزاب، تشکل‌ها و گرايش‌هاي مختلف سياسي و همچنين اغلب چهره‌ها و فعالان سياسي با گرايش‌هاي مختلف صفحات مجازي شخصي در شبکه‌هاي اجتماعي گوناگون دارند و از اين طريق با جامعه هدف‌شان ارتباط برقرار مي‌کنند. درنتيجه آن بخش از جامعه که به آنها گرايش دارد، مي‌تواند از همين طريق نياز خود را برطرف کند اما اين اتفاق نه‌تنها اين ضعف عملکرد صداوسيما را جبران نمي‌کند، بلکه شکاف‌ها را عميق‌تر نيز مي‌کند. فراموش نکنيم که اين رسانه‌هاي نو در فضاي مجازي خود را لزوما متعهد به رعايت تمامي خطوط قرمز نمي‌دانند. ممکن است اين رسانه‌هاي نو و افرادي که از طريق اين شيوه‌هاي جديد با جامعه ارتباط برقرار مي‌کنند، لزوما همه ضوابط شرعي و فقهي يا سياسي را چنانچه مدنظر حاکميت است، رعايت نکنند و درنتيجه امکان سانسور و کنترل‌شان وجود ندارد. وقتي يک مخاطب ازطريق وب‌گردي نياز خود را از رسانه‌ها تامين مي‌کند، طبيعتا ممکن است به هر اطلاعاتي سرک بکشد و اين مساله مي‌تواند تبعاتي به همراه داشته باشد که البته اين تبعات لزوما منفي نبوده و گاهي نيز مثبت است اما به هر حال آسيب‌هايي نيز درپي خواهد داشت. آنچه مسلم است، صداوسيما به عنوان رسانه ملي عمل نمي‌کند و صرفا به گرايش‌هايي خاص و افرادي خاص تعلق دارد و فقط به آنها تريبون مي‌دهد. با اين حساب، به نظر شما صداوسيما بايد چگونه باشد و چطور عمل کند؟ بالاخره در جامعه ديدگاه‌ها و گرايش‌هاي مختلف وجود دارد. جامعه ايران، جامعه‌اي متکثر است و صداوسيما بايد پل ارتباطي ميان همه مردم و گروه‌هاي مختلف باشد اما ملاحظاتي که صداوسيما نسبت به برخي گروه‌ها و افراد دارد، باعث مي‌شود اين نگاه‌ها و سلايق مورد بي‌توجهي قرار گرفته و مطرح نشوند؛ درنتيجه مردم نيز از درک‌شان بي‌بهره بمانند. به نظر شما علت عدم تغيير مشي صداوسيما چيست؟ آيا آنها نمي‌دانند که با ناديده گرفتن بخشي از جامعه، نتيجه مدنظر خودشان نيز حاصل نمي‌شود؟ مساله اين است که شايد در گذشته مي‌شد از پوشش بخشي از سلايق و افراد خودداري کرد. اين رويه در سال‌هاي قبل تاحدودي باعث ناشناس و درحاشيه ماندن افراد و گرايش‌هاي مختلف مي‌شد و اين سياست صداوسيما مي‌توانست تاحدودي موفق باشد اما در حال حاضر باتوجه به رسانه‌هاي گوناگون در فضاي مجازي و شبکه‌هاي ماهواره‌اي ديگر امکان کنترل کامل اين جريان‌ها و افراد وجود ندارد. اما درباره اينکه چرا صداوسيما همچنان به اين رويه ادامه مي‌دهد، بايد بگوييم که بالاخره آنها وظايف و چارچوبي دارند و طبق آن چارچوب نيز کار مي‌کنند. البته اين نقصيه صرفا محدود به صداوسيما نيست. بسياري از ديگر رسانه‌ها و روزنامه‌ها نيز چنين عمل مي‌کنند. طبيعتا اگر رسانه يا روزنامه‌اي متعلق به گرايشي خاص باشد و مخاطبانش نيز به آن گرايش تعلق‌خاطر داشته باشند، اين رويکرد طبيعي است اما وقتي بحثي ملي مطرح است و رسانه‌هايي در دسترس تمامي مردم جامعه در سراسر کشور قرار دارد، بايد تا حد امکان سعي کند همه سلايق را پوشش دهد. و بحث آخر درباره تجربه شخصي خودتان در تعامل با صداوسيما. آخرين باري که يکي از شبکه‌هاي تلويزيوني از جنابعالي براي حضور در يک برنامه سياسي دعوت کرده، کي بوده است؟ براي حضور در برنامه‌هاي سياسي که مدت زمان طولاني است، دعوت نشدم. البته گاهي براي برخي برنامه‌هاي مناسبتي و تخصصي از بنده دعوت شده است. مثلا چندي پيش از يک برنامه شبکه چهار با بنده مصاحبه کردند اما برنامه سياسي نبود. برنامه مناسبتي؟! مثلا براي سالگرد آيت‌الله هاشمي؟! (با خنده) خير! براي سالگرد آيت‌الله هاشمي هم چندان به سراغ من نيامدند. مشخصا آخرين بار که به يک برنامه سياسي دعوت شديد، چه برنامه و چه زماني بود؟ فکر مي‌کنم حدود 3 تا 4 سال قبل که براي حضور در برنامه شناسنامه دعوت شدم که اين برنامه هم به آن معنايي که مدنظر شماست، برنامه سياسي نيست. درواقع بحث روز سياسي مطرح نبود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد