بیم دنیا از گل، مت و کوکائین

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر در گزارش سالانه 2018 خود نسبت به شناسايي 51 ماده روانگردان جديد NPS در بازارهاي اروپا هشدار داد و خواستار اعمال کنترل‌هاي بيشتر بر سوءمصرف حشيش شد. در اين گزارش که روز سه‌شنبه در وين رونمايي شد، خطر افزايش سوءمصرف حشيش به دنبال آزاد‌سازي اين ماده مخدر در برخي کشورها به طور جدي مورد هشدار قرار گرفته و اين هيات علاوه بر آنکه خود را نسبت به گفت‌وگوي منجر به نتيجه موثر با دولت‌هايي که سوءمصرف اين ماده مخدر را در کشور خود آزاد اعلام کرده‌اند، متعهد دانسته در گزارش خود اين نگراني جدي را مطرح کرده که آزاد‌سازي قانوني سوءمصرف حشيش، علاوه بر آنکه با کنوانسيون‌هاي کنترل مواد مخدر و حتي ماهيت تعهدسپاري دولت‌ها نسبت به مبارزه با توليد و قاچاق و توزيع و مصرف مواد مخدر مغايرت دارد، مي‌تواند بر سلامت عمومي جامعه تاثير منفي داشته و برخلاف ميل دولت‌ها، اتفاقا باعث افزايش سوءمصرف حشيش ابتدا به صورت تفنني و سپس در قالب اعتياد و وابستگي شود. با اين حال به نظر مي‌رسد درخواست اين هيات بين‌المللي براي مقابله با سوءمصرف قانوني حشيش در برخي کشورها در صورت اجرا و الزام به يک تضاد منافع براي بسياري از امضا‌کنندگان مقاوله‌نامه‌هاي بين‌المللي مبارزه با مواد مخدر از جمله کانادا و امريکا تبديل شود چنان که اين هيات هم در گزارش خود از اين بابت ابراز نگراني کرده چرا که آزاد‌سازي سوءمصرف حشيش در اين کشورها، اکنون به قوانين جاري کانادا و امريکا تبديل شده و حالا تغيير اين قوانين آن هم با الزام يک هيات شبه‌حقوقي 50 ساله که هشدارها و رصدهايش، صرفا جايگاه نظارتي و توصيه‌اي و تشويقي دارد، به هيچ ‌وجه امکان پذير نيست يا حداقل در کوتاه‌مدت ممکن نخواهد بود. قوانين رسمي برخي کشورها براي حمايت از سوءمصرف حشيش همچون سياستگذاري‌هاي منجر به قانوني شدن سوءمصرف حشيش در امريکاي شمالي، اجراي «قانون حشيش» در کانادا از اکتبر 2018 براي مصارف غيرپزشکي و در واقع، مصرف تفنني يا حتي دائمي حشيش با هدف کنترل و تنظيم توليد، توزيع، فروش و تملک اين ماده مخدر، حکم دادگاه عالي مکزيک درباره مغايرت منع مصرف غيرپزشکي حشيش با مفاد قانون اساسي اين کشور و همچنين رفع موانع قانوني سوءمصرف حشيش در ايالات متحده امريکا، مهم‌ترين مصداق‌هاي مورد اشاره اين هيات درباره بي‌توجهي امضا‌کنندگان به تعهدات الزام‌آور مقابله با مواد مخدر است که حتي گزارش‌هاي مستمر هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر درباره بحراني شدن شيوع مصرف مخدرها و محرک‌ها، ورود نسل جديد روانگردان‌ها و تغيير الگوي مصرف در سراسر دنيا هم نتوانسته اين دولت‌ها را از تصميم براي آزاد کردن سوءمصرف حشيش منصرف کند در حالي که برخلاف تصور اوليه اين دولت‌ها، آزاد‌سازي سوءمصرف حشيش، کاهش عوارض و ولع مصرف را در پي نداشته چنان که بنا بر گزارش 2018 اين هيات، به دنبال آزاد‌سازي سوءمصرف حشيش بيش از 70 هزار مرگ ناشي از اوردوز در ايالات متحده امريکا گزارش و ثبت شده است. اين اتفاق در کنگره اعتياد سال 96 که در تهران برگزار شد هم مورد هشدار کارشناسان عرصه کاهش تقاضا و مقابله با مواد مخدر قرار گرفت؛ همان زمان که بحث‌هايي درباره نحوه توزيع کنترل شده ترياک براي معتادان غيرقابل درمان مطرح بود و کارشناسان مخالف اين سياست، ايالات متحده امريکا را به عنوان مصداق عيني مثال مي‌زدند که آزاد‌سازي سوءمصرف حشيش در اين کشور، نه تنها باعث کاهش مصرف نشده بلکه خطر افزايش شيوع مصرف و حتي گرايش به سمت ساير مخدرها و محرک‌هاي پرخطر به دليل مقاوم شدن مصرف‌کنندگان نسبت به اثر‌گذاري ماده موثره حشيش (تتراهيدروکانابينول) را هم ايجاد کرده است. آنچه کارشناسان ايراني حوزه کاهش تقاضا و مقابله، يک سال و نيم قبل هشدار دادند، امروز بخش مهمي از گزارش هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر است. کوکايين به بازارهاي اروپا هم راه پيدا کرد گزارش 2018 اين هيات، نکته ديگري را هم مورد اشاره قرار داده که در صورت بي‌توجهي دولت‌ها به يک خطر جدي در دنيا تبديل خواهد شد. در گزارش 2018 هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر، خطر ورود کوکايين به بازارهاي اروپا مورد هشدار قرار گرفته است. اين هشدار تازگي دارد چرا که تا پيش از اين، مخدر پرطرفدار در بازارهاي اروپا، هرويين افغانستان بود که با ترانزيت از مرزهاي جنوب و غرب ايران و از مسير ترکيه و اروپاي شرقي به اروپا هم مي‌رسيد و به‌دليل اختلاف قيمت قابل توجه هرويين توليد شده در لابراتوارهاي افغانستان با قيمت عرضه در بازارهاي اروپا، اتفاقا افزايش توليد هرويين به بهاي کاهش عرضه ترياک، توسط شبکه قاچاق مواد مخدر هم حمايت مي‌شد. اما حالا که توليد ترياک در افغانستان به دليل خشکسالي و آفت زدگي مزارع خشخاش، سودآوري شبکه قاچاق مواد مخدر شرقي را کاهش داده، قاچاقچيان امريکاي جنوبي عرصه را براي فعاليت مناسب ديده‌اند تا گرسنگي بازار اروپا را با کوکايين کلمبيايي مرتفع کنند. آنچه در گزارش 2018 هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر مورد هشدار قرار گرفته هم همين اتفاق است در حالي که تا سال‌هاي گذشته اگر چه وضعيت توليد کوکايين، همواره بخش مهمي از گزارش اين هيات بين‌المللي بود اما سابقه نداشت که شيوع مصرف اين مخدر بسيار گرانقيمت، به سرفصل هشدارهاي نهادهاي بين‌المللي متولي رصد وضعيت عرضه و تقاضاي مخدرها و محرک‌ها راه پيدا کند. نگراني اين هيات از افزايش اقبال بازار اروپا به کوکايين بايد از دو جهت مورد توجه قرار گيرد؛ امريکاي لاتين هم از جمله امضا‌کنندگان تعهدات مقابله با مواد مخدر است و با وجود آنکه فساد در سيستم مقابله اين دولت‌ها، بسيار مشهود و غير قابل انکار است اما به هر حال، تعهدات جهاني و بين‌المللي به اين سادگي قابل بي‌توجهي نيست و دول امريکاي جنوبي بايد براي حفظ ظاهر حداقلي، مبارزه با توليد و قاچاق کوکايين را حتي با وجود تهديد و اعتراض کارتل‌هاي صاحب سهم ادامه دهند. خطر افزايش مصرف کوکايين در اروپا در صورت تداوم اقدامات مقابله‌اي با قاچاق اين ماده مخدر از امريکاي جنوبي به قاره سبز، اين خواهد بود که ناخالصي موجود در کوکايين، افزايش مي‌يابد تا اولا، دامنه سود قاچاقچيان همدست با کارتل‌هاي کلمبيايي حفظ شود و ثانيا، بازار مصرف حجيم‌تر شود. اگر تا پيش از اين، حداکثر تقلب شاخه‌هاي خرد قاچاق و فروش کوکايين در اروپا و امريکا در افزودن آرد و داروهاي اعتياد‌آور و پودر تالک به کوکايين خلاصه مي‌شد و مشتريان غالب، طبقه مرفه و مقتدر اقتصادي و سياسي بودند که مصرف کوکايين يکي از ناچيزترين تفريحات‌شان به شمار مي‌امد حالا و به دنبال افزايش تعداد مصرف‌کنندگان اروپايي و براي حفظ تعادل بازار عرضه و تقاضا و همچنين نگهداشت مستمر و طولاني مدت مصرف‌کنندگاني که قدرت خريدشان به مرور و به دنبال افت توانايي اجتماعي، کاهش مي‌يابد، شبکه قاچاق ناگزير از شکستن قيمت است اما تسليم به تقاضاي بازار به اين معناست که ترکيبات خطرناک‌تر اما مقرون به صرفه‌تر به اين ماده مخدر اضافه خواهد شد که اين اتفاق، مي‌تواند هم به تعبيري، پايان تدريجي تاريخ مصرف شيشه و هرويين باشد و هم موج جديدي از مرگ معتادان مصرف‌کننده ترکيبي موسوم به کوکايين را به دنبال بياورد. خطر دوم که بايد مسوولان ايران آن را مورد توجه قرار دهند و از هم‌اکنون هوشيار باشند؛ فاصله شيوع مصرف يک ماده مخدر در اروپا تا آگاه شدن بازار مواد مخدر ايران، امروز و با گسترش شبکه‌هاي اجتماعي ديگر چندان طولاني نيست. اگر تا پيش از اين، کشفيات کوکايين در ايران صرفا به رد زني نيروهاي مقابله در مورد فعاليت يک قاچاقچي عمده خلاصه مي‌شد، اگر کوکايين تقلبي که به مرور در بازار اروپا، پرمصرف مي‌شود، به ايران هم برسد، موج جديدي از مصرف‌کنندگان با ذائقه‌هاي عجيب و غريب ناشي از مصرف ترکيبي که واقعا کوکايين هم نخواهد بود، در مقابل نيروهاي مقابله صف مي‌کشند در حالي که شبکه مقابله و همچنين شبکه درمان، به هيچ ابزاري براي رصد، کنترل و پيشگيري آسيب در اين «نومصرف‌کنندگان» مجهز نيستند. جنگ عامل توسعه قاچاق مواد مخدر است يکي از نکاتي که در گزارش اين هيات بين‌المللي مورد هشدار قرار گرفته، تاثير بي‌ثباتي خاورميانه و پايداري آتش جنگ بر گسترش قاچاق مواد مخدر است. نيمه دوم سال گذشته بود که «اعتماد» پس از انتشار خبر شناسايي و زمينگير شدن يک باند قاچاق در سراوان و کشف سلاح‌هاي سنگين از اين شبکه، فرضيه خطر آغاز همدستي گروهک‌هاي تروريستي و شبکه قاچاق مواد مخدر را مطرح کرد که اين فرضيه هم توسط مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر تاييد شد و بررسي‌هاي «اعتماد» از روند توليد ترياک و هرويين در افغانستان هم نشان داد که در مناطق تحت تسلط داعش و طالبان، صرفنظر از ناامني حاصل حضور تروريست‌هاي افراطي، امنيت براي توليد ترياک و هرويين و بارزني و ترانزيت برقرار است چرا که درآمد حاصل از قاچاق و فروش جهاني مواد مخدر افغانستان، منبع هزينه‌هاي گروهک‌هاي تروريستي را تغذيه مي‌کند که البته اين اتفاق هم که حالا علني شده، جديد نبوده و حداقل از نيمه دهه 90 ميلادي و از زمان پيدايش طالبان و قدرت‌گيري اين شبه‌دولت قانون‌گريز در افغانستان، هر دلار که از فروش ترياک و هرويين افغاني به جيب شبکه قاچاق مواد مخدر مي‌رفته در سفره مشترکي که طالبان هم مهمان آن بوده خرج مي‌شده است. نياز به راهکار جدي براي مقابله با قاچاق پيش‌سازها با وجود شواهد جدي از تغيير الگوي مصرف جهاني و افزايش گرايش عمومي به سوءمصرف داروهاي اعتياد‌آور براي تسکين دردهاي بي‌هويتي که دستاورد زندگي صنعتي است تا امروز، شيوع مصرف هيچ ماده محرکي به اندازه مت امفتامين تا اين حد باعث نگراني دولت‌ها نشده است. محصول آشپزخانه‌هاي آسياي جنوب شرقي که به بازارهاي دنيا رسيد، همچون ساير جرايمي که نژاد زردپوست در آن صاحب سبک است، نوآوري بي‌نظيري بود که با سرعت اسب بخار، دلار مي‌ساخت؛ هر چند به اين قيمت که مرگ يک‌باره را افزايش مي‌داد. شيشه، امروز در اقصي نقاط جهان اسم‌هاي مختلفي دارد و ترکيبات مختلف اما آنچه دولت‌ها را به وفاق مقابله رسانده مت‌آمفتامين که بنا بر تاکيد اين هيات، امروز به وضعيت قرمز مصرف در آسياي جنوب شرقي رسيده، بايد از صفحه روزگار محو شود. گزارش 2018 هيات بين‌المللي کنترل مواد مخدر هم بر همين نکته پافشاري کرده اما مقدمه اين پافشاري، تلاش دولت‌ها براي دستيابي به راه‌حل جدي، جديد و موثر براي جلوگيري از قاچاق و ورود پيش‌سازهاي توليد هرويين و شيشه است چون غير از اين گزارش‌هاي سالانه اين نهاد، همچنان هشداري درباره افزايش بي‌وقفه قاچاق و سوءمصرف مت‌امفتامين خواهد بود. در گزارش 2018 اين هيات البته نتايج قابل توجهي از 30 سال مقابله جهاني با توليد و قاچاق پيش‌سازهاي شيشه و هرويين مورد اشاره قرار گرفته اما در مقابل سرعت عمل شبکه قاچاق که شاخه‌هايش در کل دنيا و در تمام کشورها و تمام دولت‌ها و تمام شبکه‌هاي مقابله رشد کرده اين حجم از تدبيرهاي جهاني و منطقه‌اي و ملي، هنوز به منزله صفر در مقابل 100 است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد